Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xv. Capittel.

Absalom, de herten des volcks door listige practijcken gestolen hebbende, vers 1, etc. gaet onder schijn van eene gelofte, met sijns vaders oorlof, na Hebron, maer maeckt aldaer, met Achitophels hulpe, eene groote conspiratie, sich opwerpende voor Koningh, 7. David sulcks hoorende, vlucht in haeste met sijn volck uyt Ierusalem, latende daer alleenlick sommige sijner bijwijven, 13. [kolom]

1

ENde het geschiedde daer na, dat Absalom sich liet bereyden wagen ende peerden: ende vijftigh mannen ¹ loopende voor sijn aengesichte henen.

1 Verst. trauwanten, lijfguarde, ofte, lackeijen, etc. als 1.Reg. 1.5. siet oock 1.Sam. 8.11. Aldus heeft sich Absalom op eene nieuwe maniere willen voor doen, om den volcke in te planten, dat hy sich droegh als erfgenaem van de kroone: zijnde Ammon, de eerstgeborene, doot, ende misschien oock Chilead, de tweede, ofte immers van geen bedrijf. Het kan oock zijn, dat hy hier mede Salomo heeft willen voorkomen, van wiens successie hy Godes raet ende sijns vaders voornemen mach hebben vernomen.

2

Oock maeckte sich Absalom des morgens vroegh op, ende stont aen de zijde van den wegh der ² poorte: ende het geschiedde, dat Absalom alle man, die een geschil hadde, om tot den Koningh ten gerichte te komen, tot sich riep, ende seyde; Uyt welcke stadt zijt ghy? als hy dan seyde; Uwe knecht is uyt ³ eenen der stammen Israëls;

2 Van des Koninghs hof.

3 D. uyt dese ofte die stadt, gelegen in desen ofte dien stam.

3

Soo seyde Absalom tot hem; ⁴ Siet, uwe saken zijn goet ende recht: maer ghy en hebt geenen ⁵ verhoorder van des Koninghs wegen.

4 Ofte, lett op uvve saken, sy zijn goet ende recht.

5 D. daer is niemant van des Koninghs wegen, die uwe saken behoorlick ondersoecke, ende u aen recht helpe.

4

Voorts seyde Absalom; ⁶ Och, dat men my ten Richter stelde in den lande: dat alle man tot my quame, die een geschil ofte rechtssake heeft, dat ick hem recht sprake!

6 Hebr. vvie sal my stellen, etc. Een maniere van wenschen. Vergel. Iudic. 9. op vers 29.

5

Het geschiedde oock, als yemant naderde om sich voor hem te buygen, soo reyckte hy sijne hant uyt, ende greep hem, ende kuste hem.

6

⁷ Ende na die wijse dede Absalom aen gantsch Israël, die tot den Koningh ten gerichte quamen: Alsoo ⁸ stal Absalom ’t herte der mannen Israëls.

7 Hebr. na dit vvoort, ofte, na dese sake, dat is, aldus, op dese wijse.

8 D. hy gewan ende trock tot sich de genegentheyt der Israëliten. Vergelijckt Genes. 31. op vers 20.

7

Ten eynde nu van ⁹ veertigh jaer is het geschiet, dat Absalom tot den Koningh seyde; Laet my doch henen gaen, ende mijne ¹⁰ gelofte, die ick den HEERE belooft hebbe, te ¹¹ Hebron, betalen.

9 Waer van af dese veertigh jaren te rekenen zijn, is onseker, alsoo de heylige Schrift dat niet en vermeldt, ende verscheyden gevoelen daer van is.

10 Hy bedeckt sijne heyloose conspiratie met eenen schijn van heyligheyt, om sijnen vader te bedriegen, ende voor ’t gemeyne volck sijne regeersucht te verbergen.

11 Een plaetse, die door vele aenmerckelicke saken seer vermaert was in Israël. siet Gen. 23.2. boven cap. 2. vers 3. ende 5.1, etc.

8

Want ¹² uwe knecht heeft eene gelofte belooft, als ick te ¹³ Gesur in Syrien woonde, seggende: Indien de HEERE my ¹⁴ sekerlick weder te Ierusalem sal brengen, soo sal ick den HEERE ¹⁵ dienen.

12 D. ick hebbe, etc.

13 Siet boven 13. versen 37, 38.

14 Hebr. vvederbrengende sal vvederbrengen.

15 D. eenen bysonderen Godtsdienst doen met offerhanden te offeren, ende den Heere alsoo voor sijne weldaet, aen my bewesen, te dancken, als mijne gelofte mede brenght.

9

Doe seyde de Koningh tot hem; Gaet in vrede: Alsoo maeckte hy sich op, ende gingh na Hebron.

10

Absalom nu hadde ¹⁶ verspieders uytgesonden in alle stammen Israëls, om te seggen: Als ghy het geluyt der basuynen sult hooren, soo sult ghy seggen; Absalom ¹⁷ is Koningh te Hebron.

16 Die ’t volck, alreeds tot Absalom genegen zijnde, vers 2. tot afval van David mochten bereyden ende moedigh maken, om Absalom te volgen.

17 Ofte, regeert.

11

Ende daer gingen met Absalom van Ierusalem twee hondert mannen ¹⁸ genoodight zijnde, doch gaende in hare eenvoudigheyt: want sy en wisten [van] geen sake.

18 Om Absaloms danck-feest by te woonen, sonder in het minste te weten van sijn conspiratie, als volght.

12

Absalom sondt oock om Achitophel den Giloniter, Davids raet, uyt sijne stadt, uyt ¹⁹ Gilo [te halen,] als hy offerhanden offerde: Ende de verbintenisse wert sterck, ende het volck quam toe, ende vermeerderde by Absalom.

19 Eene stadt in Iuda, Iosu. 15.51.

13

Doe quam daer een bootschapper, tot David, seggende: Het herte eens yegelicken in Israël [volght] Absalom na.

14

Soo seyde David tot alle sijne knechten, die met hem te Ierusalem waren; Maeckt u op, ende laet ons vlieden, want daer en soude voor ons geen ²⁰ ontkomen zijn voor Absaloms aengesichte: haestet om wech te gaen, op dat hy niet misschien haeste, ende ons achterhale, ende een quaet over ons ²¹ drijve, ende dese ²² stadt slae ²³ met de scherpte des sweerts.

20 Indien wy lange hier vertoefden, hy soude ons overvallen, wy souden sijne hant niet konnen ontkomen.

21 Hebr. aendrijve.

22 D. de inwoonders van Ierusalem.

23 Hebr. aen den mont des svveerts.

15

Doe seyden de knechten des Koninghs tot den Koningh: Na alles, wat mijn heere de Koningh verkiesen sal, ²⁴ siet, [hier] zijn uwe knechten.

24 D. wy zijn bereydt ende willigh om u te volgen, ende te doen wat u belieft, wat ghy gebiedt. Vergel. onder 19.38. ende Psalm 25. op vers 12. Siet oock Genes. 22. op vers 1.

16

Ende de Koningh gingh uyt met zijn gantsche huys, ²⁵ te voete: doch de Koningh liet ²⁶ tien bywijven, om ’t huys te bewaren.

25 Hebr. op, ofte, met sijne voeten: ende soo in het volgende. Vergel. vers 30. And. aen sijne voeten, D. achter hem, ofte hem volgende.

26 Hebr. tien vvijven, byvvijven.

[fol. 139v\David. Ithai. Ziba. Simei.]

17

Als nu de Koningh met al het volck te voete was uytgegaen, soo bleven sy staen in eene ²⁷ verre plaetse.

27 Hebr. in een huys (dat is, plaetse) der verheyt. De sin is, als sy een stuck weeghs van de stadt gekomen waren, hielden sy stil, om sich in order te stellen, ende alsoo over de beke Kidron te gaen.

18

Ende alle sijne ²⁸ knechten gingen aen sijne zijde henen, oock alle de ^{a 29} Crethi, ende alle de Plethi, ende alle de Gethiten, ses hondert man, die van ³⁰ Gath ³¹ te voete gekomen waren, gingen voor des Koninghs aengesichte henen;

28 D. Officieren, ende hovelingen, als dickwils.

a 2.Sam. 8.18. 1.Reg. 1.38. 1.Chron. 18.17.

29 D. sijne lijfguarde. Siet 1.Reg. 1. op vers 38.

30 Siet boven 6. op vers 10. ende 8. op vers 1.

31 Hebr. op sijne voeten: Verst. dat een yeder van hen te voet gekomen was.

19

Soo seyde de Koningh tot ³² Ithai den Gethiter; Waerom soudt ghy oock met ons gaen? Keert weder, ende blijft by den ³³ Koningh; want ghy zijt ³⁴ vreemt, ende oock sult ghy weder vertrecken na uwe plaetse.

32 Den Oversten der ses hondert, die van Gath tot David gekomen waren, houdende guarnisoen (als sommige meynen) in de stadt Gath, die David den Philistijnen afgenomen hadde. siet bov. cap. 8. op vers 1. Dese is van David mede gebruyckt als een Krijghs-overste, onder 18.2.

33 T.w. Absalom, die nu van den volcke voor Koningh gehouden wort.

34 Soo dat Absalom geene oorsake kan hebben, om u suspect te houden, ende dien volgens sult ghy vrijelick met Absaloms oorlof, weder na Gath mogen trecken, daer ghy, by my blijvende, uwen staet ende byhebbende volck in perijckel soudt stellen.

20

³⁵ Gisteren zijt ghy gekomen, ende heden soud’ick u met ons omvoeren om te gaen? soo ick doch gaen moet, waer henen ick gaen kan: keert weder, ende brenght uwe broederen wederom; ³⁶ weldadigheyt ende trouwe zy met u.

35 D. Onlanghs.

36 D. gelijcke weldadigheyt ende trouwe moet u wedervaren als ghy aen my bewesen hebt. And. vergelt uwen broederen, die met u zijn, weldadigheyt ende trouwe.

21

Maer Ithai antwoordde den Koningh, ende seyde: [Soo waerachtigh als] de HEERE leeft, ende mijn heere de Koningh leeft; In de plaetse, daer mijn heere de Koningh sal zijn, ’t zy ten doode, ’t zy ten leven, daer sal uwe knecht voor seker oock zijn

22

Doe seyde David tot Ithai; Soo komt, ende gaet ³⁷ over: alsoo gingh Ithai, de Gethiter, over, ende alle sijne mannen, ende alle de kinderkens, die met hem waren.

37 Over, ofte door de beke Kidron, als in het volgende verhaelt wort.

23

Ende het gantsche ³⁸ lant weende, met ³⁹ luyder stemme, als al ’t volck ⁴⁰ overgingh: oock gingh de Koningh over de ^b beke ⁴¹ Kidron, ende al ’t volck gingh over, recht ⁴² na den wegh der ⁴³ woestijne.

38 D. alle inwoonders des lants, omtrent Ierusalem gelegen.

39 Hebr. grooter.

40 Of, doorgingh, alsoo sommige meynen, datter ondiepten geweest zijn, daer men te voete konde doorgaen.

b Ioan. 18.1.

41 Loopende Oostwaert voor by Ierusalem, langhs den voet van den olijfbergh. Over dese beke gingh oock onse Salighmaker Iesus Christus, Ioan. 18.1. als hy voor ons soude gevangen worden, ende lijden.

42 Hebr. na ’t aengesichte des weghs, etc.

43 Liggende tusschen Ierusalem, ende de Iordane, anders oock genoemt het vlacke velt. siet ond. vers 28. ende 16.2. ende 17.16. item bov. 2.29.

24

Ende siet, ⁴⁴ Zadok was oock daer, ende alle de Leviten met hem, dragende de Arke des verbondts Godes, ende sy setteden de Arke Godes neder; ende ⁴⁵ Abjathar ⁴⁶ klom op, tot dat al ’t volck uytter stadt ge-eyndight hadde over te gaen.

44 Siet boven cap. 8. op vers 17.

45 Siet van desen 1.Sam. 22.20, etc. ende 30.7, 8. onder 20.25. 1.Reg. 1.7. ende 2.26, 27.

46 ’t Kan zijn, dat hy van de hooghte des olijfberghs heeft willen toesien, wanneer al ’t volck, dat David uyt Ierusalem volghde, soude over de beke Kidron gegaen zijn, ende datter niemant meer en was te verwachten. Vergel. Iosu. 3.17.

25

Doe seyde de Koningh tot Zadok; Brenght de Arke Godts weder in de stadt: indien ick genade sal vinden in des HEEREN oogen, soo sal hy my weder halen, ende salse my laten sien, mitsgaders ⁴⁷ sijne wooninge.

47 Anders, hare wooninge, Nam. der Arke. Verst. den Tabernakel, daer de Arke te dier tijt in gestelt, ende Godt dien volgens aldaer op eene bysondere wijse met sijne genade tegenwoordigh was. Siet boven 6.17.

26

Maer indien hy alsoo sal seggen; ⁴⁸ Ick en hebbe geenen lust tot u: ⁴⁹ siet [hier] ben ick, hy doe my, ⁵⁰ soo als het in sijne oogen goet is.

48 Als of hy seyde: Belieft het hem daer en tegen my wijders te kastijden, ick ben bereyt om my sijnen wille t’onderwerpen.

49 Siet Gen. 22. op vers 1.

50 D. soo, als het hem sal welgevallen, ofte, goetduncken.

27

Voort seyde de Koningh tot den Priester Zadok; ⁵¹ Zijt ghy [niet] een Siender? keert weder in de stadt met vrede: oock u-lieder beyde sonen, Ahimaaz, uwe soon, ende Ionathan, Abjathars soon, met u.

51 D. een Leeraer die op het volck moet toesien? And. Ghy zijt de Siender, D. gelijck als een Propheet, (siet 1.Sam. 9.9.) om dat hy den Heere vraeghde door Urim ende Thummim, ende van hem antwoort ontfingh: Hy mach oock daer en boven een Propheet geweest zijn. Sommige nemen’t aldus: En siet ghy niet? Te weten, hoe de saken gaen, ende wat noodigh is.

28

Siet, ick sal vertoeven in de vlacke velden der woestijne, tot datter een ⁵² woort van u-lieden kome, dat men my aensegge.

52 D. eenigh bescheyt van ’t gene te Ierusalem passeert, ofte van Absalom wort voorgenomen.

29

Alsoo bracht Zadok, ende Abjathar, de Arke Godts weder te Ierusalem: ende sy bleven aldaer.

30

Ende David gingh op door den opgangh der ⁵³ olijven, opgaende ende weenende, ende het hooft was hem ⁵⁴ bewonden; [kolom] ende hy selfs gingh barvoets: oock hadden al ’t volck dat met hem was, een yegelick sijn hooft bedeckt ende gingen op, opgaende ende weenende.

53 Die op den olijfbergh by menighte stonden.

54 Dit waren teeckenen van rouwe, schaemte, ende vernedringe. Siet oock van toedecken, of verhullen des hoofts, onder 19.4. Esth. 6.12. Ierem. 14.3, 4. Ezech. 31.15. Ende van barvoets ofte ongeschoeyt gaen, Iesa. 20. versen 2, 3, 4. Ierem. 2.25.

31

⁵⁵ Doe gaf men David te kennen, seggende; Achitophel is onder de gene, die sich met Absalom hebben verbonden: dies seyde David; ô HEERE ⁵⁶ maeckt doch Achitophels raet tot sotheyt.

55 And: doe verklaerde David, seggende, etc.

56 Hebr. maeckt sot, verdwaest. Vergel. onder 16.23.

32

Ende het geschiedde, als David tot op de ⁵⁷ hooghte quam, dat hy aldaer Godt aenbadt; siet, doe ontmoette hem Husai, de Architer, hebbende sijnen rock ⁵⁸ gescheurt, ende aerde op sijn hooft.

57 T.w. van den olijfbergh: van waer hy de stadt ende wooninge des Heeren, daer in de Arke, (een voorbeelt des Messiae Iesu Christi) haer verblijf hadde, ende waer henen de geloovige des Ouden Testaments, absent ofte ballingen zijnde, hare aengesichte in het bidden plegen te richten, tot een teecken, dat sy hare gebeden fondeerden op de verdiensten des Messiae. Vergel. 1.Reg. c. 8. versen 44, 48. Dan. 6. vers 11.

58 Siet boven 1. op vers 2.

33

Ende David seyde tot hem: Soo ghy met my voortgaet, soo sult ghy ⁵⁹ my tot eenen last zijn:

59 Hebr. Een last op my zijn.

34

Maer soo ghy weder inde stadt gaet, ende tot Absalom seght; ⁶⁰ Uwe knecht, ick sal des Koninghs zijn: ick ben wel uwes vaders knecht ⁶¹ van te voren geweest, maer nu soo sal ick uwe knecht zijn: soo soudt ghy my den raet Achitophels te niete maken.

60 Een afgebroken reden, gelijck men nu oock spreeckt, voor, Ick ben uwe knecht, ick sal uwe knecht zijn. Anders, O Koningh, ick sal uwe knecht zijn: gelijck ick uwes vaders knecht van te voren geweest ben, alsoo sal ick nu uwe knecht zijn.

61 Hebr. van doe af.

35

⁶² Ende en zijn niet Zadok ende Abjathar, de Priesters, aldaer met u? Soo sal het geschieden, dat ghy alle dingh, dat ghy uyt des Koninghs huys sult hooren, den Priesteren, Zadok ende Abjathar, sult te kennen geven.

62 Dat is, die zijn voorseker aldaer. Van sulcke maniere van vragen, siet Iudic.cap. 4. op vers 6. ende elders dickwils.

36

Siet, hare beyde sonen zijn aldaer by hen, Ahimaaz des Zadoks, ende Ionathan des Abjathars: soo sult ghylieden door hare ⁶³ hant tot my senden alle dingh dat ghy sult hooren.

63 D. dienst.

37

Alsoo quam Husai, Davids vrient, in de stadt: ende Absalom quam te Ierusalem.