Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xj. Capittel.

Terwijlen Ioab, door Davids last, de stadt Rabba belegert, vers 1. begaet David t’huys overspel met Bathseba, 2. ende verstaende, dat sy swanger was geworden, ontbiedt hy haren man Uriam uyt het leger, om sijne schande te bedecken, 5. ’t welck niet geluckende, sendt hy Uriam weder na het leger met eenen brief aen Ioab, dien hy belast te beschicken, dat Uria door vyants hant omkome, 9. welcks alsoo geschiet, ende van Ioab aen David ontboden zijnde, trouwt David dese Bathseba, 17.

1

^a ENde het geschiedde met de ¹ wederkomste des jaers, ter tijt, als de Koningen uyttrecken, dat David, Ioab, ende sijne ² knechten met hem, ende gantsch Israël henen sondt, dat sy de kinderen Ammons verderven, ende ³ Rabba belegeren souden: Doch David bleef te Ierusalem.

a 1.Chron. 20.1, etc.

1 D. als het jaer om was, ende de somertijdt des volgenden jaers aenquam, wanneer de Koningen plegen te velde te trecken om krijgh te voeren: zijnde het weder als dan bequaem, voederingen ende nootdruftige behoeften voor menschen ende beesten te bekomen. Siet 1.Reg. 20.22, 26. 1.Chron. 20. vers 1. ende 2.Chron. 36. vers 10.

2 Dat is, sijne krijghs-oversten met de soldaten.

3 De Hooft-stadt der Ammoniten, gelegen over de Iordane, aen ’t geberghte Gileads, by den oorspronck van de beke Iabbock. Siet oock onder 12.26, etc.

2

So geschieddet tegen den avont-tijt, dat David van sijn ⁴ leger opstont, ende wandelde op het ⁵ dack van het Koninghs huys, ende sagh van het dack eene vrouwe haer wasschende: dese vrouwe nu was seer schoon van aensien.

4 Waer op hy sijn middaghs-ruste genomen hadde. Vergel. bov. cap. 4. versen 5, 7.

5 Siet van de gelegentheyt der daken Deut. 22. op vers 8.

3

Ende David sondt henen, ende ondervraeghden na dese vrouwe: ende ⁶ men seyde; ⁷ Is dat niet ⁸ Bath-seba, de dochter ⁹ Eliams, de huysvrouwe van Uria den ¹⁰ Hethiter?

6 Hebr. hy seyde: D. yemant van sijn hofgesin seyde.

7 Hy wil seggen, dat het sekerlick Bath-seba was. siet van sulck vragen Iudic. c. 4, op vers 6. ende boven 10.3.

8 Anders genoemt Bath-sua, 1.Chron. 3. vers 5.

9 Anders genoemt Ammiel, 1.Chro. 3. vers 5.

10 Maer bekeert tot de ware Religie, ende daer in yverende, als te sien is onder vers 11. vergelijckt 1.Sam. c. 26. vers 6. Sommige meynen, dat hy een Hethiter genoemt is, om dat hy by de kinderen Heths gewoont hadde. Van dit volck siet Genes. cap. 23. vers 3, etc.

4

Doe ¹¹ sondt David boden henen, ende ¹² lietse halen; ende als sy tot hem ingekomen was, lagh hy by haer; (sy nu hadde haer ^b van hare onreynigheyt ¹³ gesuyvert:) daer na keerde sy weder na haer huys.

11 Niet tegenstaende, dat hy verstaen hadde, dat sy eenen echten man hadde.

12 Hebr. namse. Dat is, lietse nemen ende brengen.

b Levit. 15.19, etc. ende 18.19.

13 Hebr. geheylight, Dat is, gesuyvert, gereynight. Siet hier van Levit. cap. 15. versen 19, 20, 21, etc.

5

Ende die vrouwe wert swanger: Soo ¹⁴ sondt sy henen, ende liet David weten, ende ¹⁵ seyde; Ick ben swanger geworden.

14 Merckende dat sy swanger geworden was van Davids byligginge.

15 Dat is, liet hem seggen.

6

Doe sondt David tot Ioab, [seggende;] Sendt Uria, den Hethiter, tot my: ende Ioab sondt Uria tot David.

7

Als nu Uria tot hem quam, soo vraeghde David na den ¹⁶ welstant Ioabs, ende na den welstant des volcks, ende na den welstant des krijghs.

16 Hebr. na de vrede: ende soo in ’t volgende. Siet boven 8. op vers 10, ende Genes. 43. op vers 27.

8

Daerna seyde David tot Uria; Gaet af na u huys, ende ¹⁷ wascht uwe voeten: ende doe Uria uyt des Koninghs huys uyt-

17 Siet Genes. cap. 18. op vers 4.

[fol. 137r\Doot van Uria. Nathan.]

gingh, ¹⁸ volghde hem een gerechte des Koninghs achter na.

18 Hebr. gingh een gerecht des Koninghs achter hem uyt. Verstaet, een gerecht van des Koninghs tafel, waer door David Uria wilde verwecken, om sich met sijn wijf vrolick te maken, ende by haer te slapen, om daer na te doen gelooven, dat Uria des kindes vader was, ende alsoo sijn overspel voor de menschen te verbergen.

9

Maer Uria leyde sich neder voor de deure van des Koninghs huys, met alle de knechten sijns heeren: ende hy gingh niet af in sijn huys.

10

Ende sy gaven het David te kennen, seggende; Uria en is niet afgegaen in sijn huys: doe seyde David tot Uria; En komt ghy niet van de ¹⁹ reyse? waerom en zijt ghy niet afgegaen in u huys?

19 Hebr. wegh.

11

Ende Uria seyde tot David; De ²⁰ Arke, ende Israël, ende Iuda, blijven in de tenten; ende mijn heere Ioab, ende de knechten mijns heeren zijn gelegert op het open ²¹ velt, ende soude ick in mijn huys gaen, om te eten, ende te drincken, ende by mijne huysvrouwe te liggen? [Soo waerachtigh als] ²² ghy leeft, ende uwe ziele leeft, ²³ indien ick dese sake doen sal.

20 Die sy in sware oorlogen plegen mede te nemen, om, des noots zijnde, den Heere raet te vragen: als te sien is Num. 31. op vers 6, 1.Sam. c. 4. vers 4. ende 14.18. hoewel sulcks ten aensien der huychelaren (die ongeloovigh zijnde, sich op de uyterlicke genadenteeckenen te vergeefs verlaten) vruchteloos was.

21 Hebr. aengesichte des velts.

22 Siet Genes. 42. op vers 16.

23 Waer op te verstaen is, soo doe my Godt dit ende dat. Van sulcke afgebrokene maniere van spreken, in het eedtsweeren gebruyckelick, siet Gen.14. op vers 23. Dese yverige ende Godtvruchtige redenen van Uria behoorden David wel bewogen te hebben, om sich aen desen vromen man niet verder te besondigen.

12

Doe seyde David tot Uria; Blijft oock heden hier, soo sal ick u morgen afsenden: Alsoo bleef Uria te Ierusalem dien dagh, ende den anderen dagh.

13

Ende David noodighde hem, soo dat hy ²⁴ voor sijn aengesichte at ende dronck, ende ²⁵ hy maeckte hem droncken: daer na gingh ²⁶ hy in den avont uyt, om sich neder te leggen op sijn leger, met sijns ²⁷ heeren knechten, maer en ²⁸ gingh niet af in sijn huys.

24 Dat is, in Davids tegenwoordigheyt, aen sijne tafel.

25 David maeckte Uria droncken: streckende dit al tot het selve eynde, waer van op vers 8. geseyt is.

26 Uria.

27 Davids.

28 Niet tegenstaende, dat hy droncken, of beschoncken was, bleef hy bestandigh by sijne verklaringe vers 11. gedaen.

14

Des morgens nu geschiedde het, dat David ²⁹ eenen brief schreef aen Ioab: ende hy sondt [dien] door de hant van Uria.

29 Als hy merckte, dat het eerste voornemen, om sijn overspel door Urie ende Bath-sebas byslapen te verbergen, niet geluckt was, neemt hy voor, den goeden Uriam op eene sulcke wijse te doen ombrengen, dat men het beleyt ende de practijcke (soo hy meynde) niet soude mercken: vallende alsoo door sijns vleeschs verblindinge, ende des duyvels verleydinge, van de eene sware sonde in de andere.

15

Ende hy schreef in dien brief, ³⁰ seggende: ³¹ Stellet Uria ³² voor aen tegen over den stercksten strijt, ende keeret van achter hem af, op dat hy geslagen worde ende sterve.

30 D. aldus, in deser voegen.

31 Hebr. gevet, brenget.

32 Hebr. tegen over het aengesichte des stercksten strijts: D. daer de kloeckste ende dapperste krijghslieden des vyants zijn, als in’t volgende vers geseyt wort, op dat hy, van u verlaten zijnde, sonder feyl verslagen worde ende omkome.

16

Soo geschiedde het, als Ioab op de ³³ stadt ³⁴ gelet hadde, dat hy Uria stelde aen de plaetse, waer van hy wiste, dat aldaer strijtbare mannen waren.

33 Namelick, Rabba, die hy belegert hadde, bov. vers 1.

34 Om te vernemen, waer de belegerde haer kloeckste krijghslieden mochten gebruycken, ende om Uria tegen deselve voor aen te stellen. Anders, wacht tegen de stadt gestelt hadde.

17

Als nu de mannen der stadt uyttogen, ende met Ioab streden, ³⁵ vielender van den volcke, van Davids knechten: Ende Uria de Hethiter sterf oock.

35 Dat is, daer werden sommige doot geslagen.

18

Doe sondt Ioab henen, ende liet David den gantschen handel deses strijts weten.

19

Ende hy beval den bode, seggende: Als ghy sult ge-eyndight hebben den gantschen handel deses strijts tot den Koningh uyt te spreken;

20

Ende het sal geschieden, indien de grimmigheyt des Koninghs opkomt, ende hy tot u seyt; Waerom zijt ghy soo na aen de stadt gekomen om te strijden? wistet ghy niet, dat sy van den muer souden ³⁶ schieten?

36 Met pijlen, ofte andere krijghswapenen, gelijck te dier tijt gebruycklick was. Siet vers 24.

21

^c Wie sloegh Abimelech, den sone ³⁷ Ierubbeseths? wierp niet eene vrouwe een stuck van eenen meulensteen op hem van den muer, dat hy te Thebez sterf? waerom zijt ghy tot den muer genadert? Dan sult ghy seggen; Uwe knecht, Uria de Hethiter, is oock doot.

c Iudic. cap. 9. versen 52, 53.

37 Anders genoemt Ierubbaal, dat is, Gideons. Siet Iudic. cap. 7. vers 1.

22

Ende de bode gingh henen, ende quam in, ende gaf David te kennen alles, daer hem Ioab om uytgesonden hadde.

23

Ende de bode seyde tot David; ³⁸ Die mannen ³⁹ zijn ons seker te machtigh geweest, ende zijn tot ons uytgetogen in het velt: maer wy zijn tegen hen aen geweest tot aen de deure der ⁴⁰ poorte.

38 Van de belegerde stadt Rabba.

39 Ofte, om dat de mannen [der stadt] sich mannelick, ofte, dapperlick tegen ons droegen, ende tot ons in het velt uyt quamen, soo zijn wy, etc.

40 Dat is, tot aen den ingangh van de stadtpoorte toe hebben wyse weder te rugge gedreven, sulcks dat wy door de hitte des strijts wat te na komende, sommige van de onse verloren hebben.

24

Doe schoten de schutters van den muer [kolom] af op uwe knechten, datter van des Koninghs knechten doot gebleven zijn: ende uwe knecht, Uria de Hethiter, is oock doot.

25

Doe seyde David tot den bode, Soo sult ghy tot Ioab seggen; ⁴¹ Laet dese sake niet quaet zijn in uwe oogen, want het sweert verteert ⁴² soo wel desen als genen: versterckt uwen strijt tegen de stadt, ende verstoortse: ⁴³ versterckt hem alsoo.

41 D. laet u dit niet mishagen, laet het u niet vreemt duncken.

42 Hebr. na dat ende na dit, ofte, desen: of, alsoo ende aldus.

43 David beveelt den bode, dat hy Ioab aldus sal stercken, ende van des Koninghs wegen eenen goeden moedt geven. Dese historie wort vervolght Cap. 12. vers 26.

26

Als nu de huysvrouwe van Uria hoorde, dat haer man Uria doot was, soo droegh sy leet over haren ⁴⁴ heere.

44 Of, man. Vergel. Genes. 20.3 ende siet Exod. 21.3.

27

Ende als de rouwe was over gegaen, sondt David henen, ende ⁴⁵ namse in sijn huys, ende sy wert hem ter vrouwe, ende baerde hem eenen sone: Doch dese sake, die David gedaen hadde, ⁴⁶ was quaet in de oogen des HEEREN.

45 Hebr. versameldese. siet Iudic.19. op vers 15.

46 Dat is, desen gantschen handel van David, mishaeghde den Heere seer.