Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het vj. Capittel.

David haelt de Arke des verbonts met veel volcks ende groote vreughde uyt den huyse Abinadabs, vers 1, etc. Uza, de Arke vermetelick aengrijpende, wort van Godt gedoot, 6. Waer over David bedroeft zijnde, laet de Arke setten in den huyse Obed-Edoms, 8. Haeltse naderhant seer feestelick van daer, huppelt voor deselve, ende wort daerom van Michal veracht, 12. Hy laet de Arke stellen aen hare plaetse, offert Gode, zegent ende begiftet het volck, 17. wort van Michal bespott, ende verdedight sich met eenen heyligen yver tegen haer, 20. Michals onvruchtbaerheyt, 23.

1

^{a 1} DAer na versamelde David ² wederom alle uytgelesene in Israël, dertigh duysent.

a 1.Chron. 13.5, etc.

1 Vergel. dese historie met 1.Chron. Cap. 13. alwaerse wort wederhaelt.

2 Het schijnt dat hy te voren gelijcke versamelinge gedaen hadde, als hy ten strijde soude gaen tegen de Philistijnen: boven c. 5. vers 6. etc. ende vers 22. etc. Eenige meynen dat dit siet op de voorgaende versamelinge, waer van boven cap. 5. versen 1, 3.

2

Ende David ³ maeckte sich op, ende gingh henen met al het volck, dat by hem was, van ⁴ Baalim Iuda, om van daer op te brengen de ⁵ Arke Godes, ⁶ by de welcke de naem wort aengeroepen, de naem des HEEREN der heyrscharen, die ⁷ daer op woont tusschen de ⁸ Cherubim.

3 Als hy van Ierusalem tot Baalim Iuda, Dat is, Kiriath-Iearim, gekomen was.

4 Siet 1.Chron. cap. 13. vers 6. ende 1.Sam. 7.1. ende Iosu. 15.10, 60.

5 D. die van Gode tot sijnen dienst, ende troost sijns volcks verordineert was.

6 Vergel. Lev. 24. op vers 11. en Deut. cap. 28. op vers 58. Anders, wiens (Te weten, Godes) naem genoemt wort, de naem etc. Siet wijders, 1.Reg. 8.29 ende 18. op vers 15.

7 Te weten, op de Arke.

8 Siet Genes. 3. op vers 24.

3

Ende sy ⁹ voerden de Arke Godes op eenen ^b nieuwen wagen, ende ¹⁰ haeldense uyt den ^c huyse Abinadabs, dat ¹¹ op eenen heuvel is: Ende Uza ende ¹² Ahio, Abinadabs sonen, leydden den nieuwen wagen.

9 Vergeten hebbende, ofte niet denckende aen het bevel des HEEREN, die geboden hadde, dat de Priesters de Arke souden dragen, Numer. c. 4. vers 14. ende 7.9. ’t Schijnt dat sy hier in het exempel der Philistijnen hebben na gevolght. Siet 1.Sam. 6.7, 8, etc.

b 1.Sam. 6.7, 8, etc.

10 Hebr. heftense, namense op.

c 1.Sam. cap. 7. vers 1.

11 Op eene hooghte, die by ofte in Kiriath-Iearim was. Hebr. Gibea. Siet 1.Sam. 7.1.

12 Hebr. Achio.

4

Doe sy hem nu uyt den huyse Abinadabs, dat op den heuvel is, met de Arke Godes, wech voerden, soo gingh Ahio ¹³ voor de Arke henen;

13 Om de runderen, die den wagen trocken, te leyden: Siet vers 6. Andere nemen de voorgaende woorden aldus: Als sy nu haer (T.w. de Arke) wech voerden uyt den huyse Abinadabs, dat op den heuvel was met de Arke Godts. Sommige verstaen het woordeken hem, van Uza, dat sy hem genomen hebben om neffens de Arke te gaen.

5

Ende David, ende het gantsche huys Israëls speelden voor het aengesichte des HEEREN, met allerley [snarenspel] van dennenhoute: als met harpen, ende met luyten, ende met trommelen, oock met ¹⁴ schellen, ende met cymbalen.

14 Anders, trompen, cornetten.

6

^d Als sy nu quamen tot aen ¹⁵ Nachons dorschvloer, soo streckte Uza ¹⁶ [sijne hant] uyt aen de Arke Godes, ende hieltse, want de ¹⁷ runderen ¹⁸ struyckelden.

d 1.Chron. 13.9.

15 Hebr. Goren Nachon, 1.Chron. cap. 13. vers 9. genaemt Chidons dorschvloer.

16 Dese woorden staen 1.Chron. cap. 13. vers 9.

17 Die den wagen met de Arke trocken.

18 Ofte, traden ter zijden uyt, gleden. And. schuddeden, ontsetteden sich in alle hare leden, als wanneer yemant met beroerte geslagen wert: ofte, schuddeden [de Arke,] datse in perijckel scheen te zijn van af te vallen.

7

Doe ontstack de toorn des HEEREN tegen Uza, ende Godt sloegh hem aldaer, om dese ¹⁹ onbedachtsaemheyt: ende hy sterf aldaer by de Arke Godes.

19 Ofte, dese faute, dwalinge, onvoorsichtigheyt, vergrijpinge, vermetenheyt. Want Godt uytdruckelick bevolen hadde, dat niemant, als de Priesteren, de heylige vaten soude aenroeren, op pene van den doot, Num. 4.15.

8

Ende ²⁰ David ontstack, om dat de HEERE eene scheure gescheurt hadde

20 Hebr. aen David ontstack, T.w. sijn gemoet, ofte, de toornigheyt met droeffenisse, over de sonde ende straffe van Uza, door dewelcke dese gemeene blijdtschap als gescheurt ende ingebroken was. Siet voorders 1.Chron. 15.2, 13.

[fol. 135r \ David haelt d Arke op. Michal.]

aen Uza: ende hy noemde deselve plaetse ²¹ Perez-Uza, ²² tot op desen dagh.

21 D. de scheure, ofte, breucke, rete, van Uza.

22 T.w. blijft de selve naem.

9

Ende David ²³ vreesde den HEERE ten selven dage: ende hy seyde; ²⁴ Hoe sal de Arke des HEEREN tot my komen?

23 Verschrickt zijnde, ende ontsiende Godes Majesteyt, heyligheyt, rechtveerdige gestrengheyt, ende yver, en dorst hy niet wijders voort varen, bekommert zijnde, hoe hy Gode welbehaeghlick dit werck soude mogen voltrecken.

24 Als of hy seyde: Het schijnt des HEEREN wille noch niet te zijn (vermits dese droevige scheure) dat ickse tot my halen sal: Ofte, daer moet noch yets ontbreken, dat ick niet en wete, ende waer van ick Godes openbaringe sal moeten verwachten.

10

David dan en wilde de Arke des HEEREN niet tot sich [laten] verbrengen in de stadt Davids: maer David deedse afwijcken in het huys ²⁵ Obed-Edoms, des ²⁶ Gethiters.

25 Die een Levijt was, van de deurwachters ende sangers. siet 1.Chro. 15. versen 18, 21. ende 16. vers 38.

26 Van Geth, of, Gath, eene Konincklicke hooftstadt der Philistijnen, onderscheyden (na sommige kaerten) van Gath-Rimmon, na by gelegen, ende den Leviten toege-eygent, Iosu. cap. 21. versen 24, 25. Sommige meynen dat Obed-Edom met David ten tijde van Saul daer henen gevlucht zy, 1.Sam. 21.10. Andere, dat hy in ballinghschap aldaer geboren zy. Andere, dat hy van Gath-Rimmon geboortigh zy geweest.

11

Ende de Arke des HEEREN bleef in het huys Obed-Edoms, des Gethiters, drie maenden: ^e ende de HEERE zegende Obed-Edom ende sijn gantsche huys.

e 1.Chron. 13.14.

12

Doe boodtschapte men den Koningh David, seggende: De HEERE heeft het huys Obed-Edoms, ende al wat hy heeft, gezegent om der Arke Godes wille: Soo gingh ²⁷ David henen, ende haelde de Arke Godes uyt den huyse Obed-Edoms opwaerts in de stadt Davids, met vreughde.

27 Soo uyt dese, als oock uyt andere zegeningen des HEEREN, die 1.Chron. cap.14. in ordre verhaelt worden, afnemende ende vertrouwende, dat de HEERE met hem ende sijn volck te vreden was. De maniere van dese inhalinge der Arke wort breeder 1.Chro. cap. 15. beschreven.

13

Ende het geschiedde, als sy, die de Arke des HEEREN ²⁸ droegen, ²⁹ ses treden voort getreden waren; dat ³⁰ hy ossen ende gemest-[vee] offerde.

28 Verst. de Priesters ende de Leviten. siet 1.Chron. 15. versen 2, 12, 13, 14.

29 Siet 1.Chro. 15. vers 26. And. ses gangen gegaen waren.

30 T.w. David, door de Priesteren: om Godt soo in ’t gemeyn voor sijne genade te dancken, als oock in ’t bysonder, datter geene scheure, als voren, geschiet was, ende de dragers der Arke van Gode gesterckt ende voor ongeval bewaert waren. Dit offeren heeft konnen geschieden op eenen altaer, die in der haest was opgeworpen, na ’t bevel Exod. 20. vers 24. Vergelijckt 1.Chron. 15. vers 26.

14

Ende David ³¹ huppelde met alle macht voor het aengesichte des ³² HEEREN: Ende David was omgordet met eenen ³³ linnen lijfrock.

31 Het Hebreeusch woort komt van Car, ’t welck beteeckent een lam, ’t welck al voorts gaende huppelt ende springht. Verstaet dit niet vleeschlick, ofte na de wijse van de kinderen deser werelt, maer uyt enckele heylige, geestelicke vreughde, die de H. Geest in sijn herte ontstack over de bestellinge des reynen Godtsdiensts, ende de Godtlicke voorbeelden ende teeckenen der salighmakende genade onses Heylants Iesu Christi, die uyt sijnen zade soude voort komen, na den vleesche.

32 Die boven de Arke tegenwoordigh was, ende hem aldaer openbaerde. siet 1.Sam. cap. 4. vers 4.

33 Hebr. Ephod, Dat is, hy hadde een licht linnen overkleedt aen. siet 1.Sam. cap. 2. vers 18. ende dit tot een bewijs sijner demoedigheyt voor den HEERE. siet versen 21, 22.

15

Alsoo brachten David, ende het ³⁴ gantsche huys Israëls, de Arke des HEEREN op; met gejuych, ende met ³⁵ geluyt der basuynen.

34 Siet 1.Chron. 15. versen 3, 25. ende boven vers 1.

35 Siet 1.Chron. cap. 15. vers 24.

16

Ende het geschiedde, als de Arke des HEEREN in de stadt Davids quam, dat ³⁶ Michal, Sauls dochter, door de venster uyt sagh; Als sy nu den Koningh David sagh ³⁷ springende ende huppelende voor het aengesichte ³⁸ des HEEREN, ³⁹ verachtede sy hem in haer herte.

36 Siet boven cap. 2. vers 13, etc.

37 Ofte, sich sterckende, of (als wy seggen) na sijn uyterste vermogen, sich daer na settende, ende huppelende, Dat is, met alle macht huppelende, als vers 14.

38 Als boven vers 14. ende onder versen 17, 21.

39 Van Davids heyligh ende geestelick werck, onheylighlick, vleeschelick oordeelende.

17

Doe sy nu de Arke des HEEREN inbrachten, stelden sy die in hare ^f plaetse, in het midden der Tente, die David voor haer ⁴⁰ gespannen hadde: ende David offerde brand-offeren voor des HEEREN aengesichte, ende danck-offeren.

f 1.Chron. cap. 15. vers 1. ende cap. 16. vers 1.

40 Al eer hy henen gingh om de Arke te halen. Siet 1.Chron. cap. 15. vers 1. Dit heeft hy door ingeven des Heyligen Geests gedaen, om te dienen ter tijt toe, dat een ander huys des HEEREN mochte worden gebouwt, het welcke hy voornemens was te doen, maer door Godts bevel van Salomo geschiet is. D’andere Tente, van Mose opgericht, is geweest te Silo, 1.Sam. cap. 1. vers 3, etc. ende 14. vers 3. te Nobe, 1.Sam. 21. vers 1. etc. ende te Gibeon. 1.Chron. 16. versen 39, 40.

18

Als David ge-eyndight hadde het brand-offer ende de danck-offeren te offeren, ^g soo ⁴¹ zegende hy het volck in den ⁴² name des HEEREN der heyrscharen.

g 1.Chron. 16.2.

41 Als een Propheet ende Godtsaligh Koningh wenschte hy den volcke van Gode allen lichamelicken ende geestelicken welvaert.

42 Siet boven vers 2.

19

Ende hy deylde uyt aen den gantschen volcke, aen de gantsche menighte Israëls, van de mannen tot de vrouwen toe, eenen yegelicken eene brootkoecke, ende een schoon ⁴³ stuck [vleeschs,] ende eene flessche [wijns:] Doe gingh al dat volck henen, een yegelick na sijn huys.

43 Dit verstaen de Hebreen van een alsulck quartier, ofte, gedeelte van een beest, als vrienden op groote gastmalen malkanderen te dier tijt plegen te vereeren. Sommige meynen dat het Hebreeusch woort eschpar komt van vyer ende varre: Dat is te seggen, een rundtgebraet.

20

Als nu David weder quam, om sijn huys te ⁴⁴ zegenen, gingh Michal, Sauls [kolom] dochter, uyt, David te gemoete, ende seyde; ⁴⁵ Hoe is heden de Koningh van Israël verheerlickt, die sich heden voor de oogen van de dienstmaeghden sijner dienstknechten heeft ontbloot, gelijck een van de ⁴⁶ ydele lieden sich onbeschaemdelick ontbloot?

44 Siet op vers 18.

45 Dit spreeckt sy spottischer wijse, willende seggen, dat David sich selven als wech geworpen ende te schande gemaeckt hadde, sich aenstellende niet als een Koningh, maer als een van de snoodste ende verachtelickste onder den volcke.

46 Van het kael, ydel ende lichtveerdigh gespuys, siet Iudic. c. 9. op vers 4. Hebr. sich ontblootende ontbloot, of, ontbloot wordende ontbloot wort.

21

Maer David seyde tot Michal; Voor ’t ⁴⁷ aengesichte des HEEREN, die my verkoren heeft ⁴⁸ voor uwen vader, ende voor sijn gantsche huys, ⁴⁹ my instellende tot eenen ⁵⁰ Voorganger over het volck des HEEREN, over Israël: Ia ick sal spelen voor ’t aengesichte des HEEREN.

47 Als bov. versen 14, 16, 17. David wil seggen, Dat hy dit alles ter eeren Godes, ende tot danckbaerheyt voor sijne onbegrijpelicke genade, soo geestelicke, als lichamelicke, gedaen heeft, ja dat hy (als volght) noch veel meer schuldigh was te doen, ende doen wilde.

48 D. voorby gaende uwen vader, ende uwes vaders huys.

49 Hebr. my gebiedende, ofte, bevelende eenen Voorganger, verstaet te zijn. Dat is, my instellende tot eenen Voorganger. Vergelijckt onder cap. 7. op vers 11. ende 1.Sam. 13.14.

50 Ofte, Leytsman, als 1.Sam. 9.16. ende 10.1. ende 13.14. ende 25.30.

22

Oock sal ick my noch geringer houden dan alsoo, ende sal nedrigh zijn in mijne oogen, ende met de dienstmaeghden, daer van ghy geseyt hebt, ⁵¹ met deselve sal ick verheerlickt worden.

51 Achtende het my geene schande (als ghy meent) maer eene eere te zijn voor Godt, wanneer ick hem oock met de alderminste sijns volcks vereere, ende my in dien deele hen gelijck stelle.

23

Michal nu, Sauls dochter, en hadde geen kint, ⁵² tot den dagh hares doots toe.

52 D. soo lange sy leefde, nimmermeer. Vergel. 2.Sam. 15.35. Matth. cap. 1. vers 25, etc.