Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het v. Capittel.

David wort tot Koningh gesalft over gantsch Israel, vers 1, etc. De jaren sijner regeeringe te Hebron ende Ierusalem, 4. Hy wint de burcht Zion, en woont aldaer, 6. Hiram maeckt vrientschap met hem, ende sendt hem hout ende wercklieden om een huys te bouwen, 11. David neemt meer wijven, ende krijght meer kinderen, 13. De Philistijnen trecken op tegen hem, ende worden twee mael van hem geslagen, 17.

1

^a DOe quamen alle ¹ stammen Israëls tot David te Hebron: ende sy spraken, seggende; Siet wy, u ² gebeente, ende u vleesch zijn wy.

a 1.Chron. 11.1.

1 Verst. Gesanten van alle stammen. Siet vers 3.

2 Wy zijn van eenen bloede, beyde gesproten uyt den Patriarch Iacob, ende volgens, broeders: Soodanigen hadde Godt geboden tot Koningh te kiesen, Deut. 17.15. Aengaende de maniere van spreken, siet Genes. 29. op vers 14.

2

Daer toe oock te ³ voren, doe Saul Koningh over ons was, waert ghy Israël ⁴ uytvoerende, ende inbrengende: Oock heeft de HEERE tot u ⁵ geseyt; ^b Ghy sult mijn volck Israël ⁶ weyden, ende ghy sult tot eenen ⁷ Voorganger zijn over Israël.

3 Hebr. gister, oock eergister.

4 Dat is, die het krijghsvolck aen ende vanden vyant voerde, over al voor gingh, ende beleyt van saken hadde, ende over sulcks, als een ervaren heer, tot het Koninckrijcke bequaem is. Siet 1.Sam. 18.5, 16. ende vergel. Num. 27. op vers 17.

5 Ten tijde uwer salvinge door Samuel, beschreven 1.Sam. 16.11, 12, ende 13. Al hoewel dese woorden daer niet en staen.

b 2.Sam. 7.7. Psalm 78.71.

6 D. regeeren met alsulcke sorge, genegentheyt, ende getrouwigheyt, als een goet herder (waer op ghy u verstaet) sijne schapen leyt, weydt, regeert, besorght, ende beschermt. Siet Psalm 78.70, 71. ende onder 7.7.

7 Ofte, Leytsman, Hertogh. Siet onder 6.21.

3

Alsoo quamen alle ⁸ Oudtsten Israëls tot den Koningh te Hebron; ende de Koningh David maeckte een ⁹ verbont met hen te Hebron, voor ’t ¹⁰ aengesichte des HEEREN: ende sy ¹¹ salfden David tot Koningh over Israël.

8 Siet Exod. cap. 3. vers 16. ende vergelijckt Levit. cap. 4. vers 15. ende cap. 9. vers 1.

9 Waer door sy aen wederzijden by eede tot hare schuldige plichten werden verbonden.

10 Dat is, in bywesen des Priesters met den Ephod bekleet, ofte, in eene statelicke vergaderinge ende rijcksdagh, met aenroepinge van des Heeren name. Vergel. Iudic. 11. op vers 11.

11 Dit was Davids derde salvinge. siet boven 2. op vers 4.

4

Dertigh jaer was David ¹² oudt, als hy Koningh wert: ¹³ veertigh jaer heeft hy geregeert.

12 Hebr. een soon van dertigh jaer.

13 Ende ses maenden, als uyt het volgende vers blijckt. Van sulcken gebruyck eens ronden getals, siet Iudic. 11. op vers 26. Andere verstaen, ses maenden onder de veertigh jaren. Doch het volgende vers, ende 1.Reg. cap. 2. vers 11. (alwaer deselve jaren van Davids regeeringe te Hebron alleen gestelt worden, sonder de ses maenden) schijnen mede te brengen, dat de ses maenden sijner regeeringe te Hebron overschieten.

5

^c Te Hebron regeerde hy over Iuda seven jaren, ende ses maenden: ende te Ierusalem regeerde hy drie en dertigh jaer, over gantsch Israël ende Iuda.

c 2.Sam. cap. 2. vers 11. 1.Reg. 2. vers 11. 1.Chron. cap. 3. vers 4.

6

Ende de Koningh ¹⁴ toogh met sijne ¹⁵ mannen na ¹⁶ Ierusalem, tegen de ¹⁷ Iebusiten, die in dat lant woonden: Ende sy spraken tot David, seggende; Ghy en sult hier niet in komen, maer de ¹⁸ blinde ende kreupele sullen u afdrijven, dat is te seggen; David en sal hier niet in komen.

14 Sonder twijfel door Godes raet, ende met toestemminge der gesanten ende oudsten van Israël, die by hem geweest waren, vers 3.

15 Dat is, krijghslieden, als in de voorgaende Capittelen dickwils.

16 Te voren genoemt Iebus, Iudic. cap. 19. vers 10. ende Salem, Genes. cap. 14. vers 18. Psalm 76. versen 2, 3. zijnde de plaetse, die van Godt verkoren was, om aldaer sijnen name te setten, ende den stoel des Koninckrijcks van gantsch Israël op te richten, toebehoorende Iuda (Davids stam) ende Benjamin.

17 Die tot deser tijt toe Ierusalem hadden in gehadt, ofte immers het meeste ende sterckste deel, Te weten, het slot. Siet Iudic. cap. 1. op vers 8. ende cap. 19. op vers 12.

18 Die sy (na sommiger gevoelen) tot Davids spijt ende spot de vestinge in bewaringe hadden gegeven, willende daer mede toonen dat de plaetse van haer selven soo vast ende sterck was, dat oock kreupele ende blinde die tegen David souden konnen beschermen. Anders, ’t En zy dat ghy die blinde ende kreupele wech neemt, ofte, wech doet: waer door eenige verstaen, der Iebusiten afgodische beelden, die sy, als patroonen ende beschermers, het slot toe vertrouwden, noemende die blinde ende kreupele na Davids ende der Israëliten gevoelen, maer meynden dat sy wel anders souden bevinden. Andere verstaen door de blinde ende kreupele, de soldaten van David, diese soo verwijtelick schelden: als ofse seyden; Het moesten andere krijghslieden doen als u volck.

7

Maer David nam de burcht Zion in, deselve is de ¹⁹ stadt Davids.

19 Siet vers 9. ende 1.Reg. 2. op vers 10.

8

Want David seyde ten selven dage;

[fol. 134v\David wint de burcht Zion. Slaet de Philistijnen]

^d Al wie de Iebusiten ²⁰ slaet, ende geraeckt aen die ²¹ watergote, ende die kreupele, ende die blinde, die van Davids ziele ²² gehaett zijn, [die ²³ sal tot een Hooft, ende tot een Overste zijn:] ²⁴ daerom seyt men; ²⁵ Een blinde ende kreupele en sal in ’t huys niet komen.

d 1.Chron. 11.6.

20 Verstaet, die de eerste ende voorste sal zijn in het slaen der Iebusiten. Siet 1.Chron. 11.6.

21 Of, canael, buyse, waterleydinge, sluyse: D. binnen de vestinge, daer dese watergote, mitsgaders de lamme ende blinde lagen, of, daer de afgoden opgericht waren.

22 Van wegen de bespottinge der Iebusiten, boven vers 6. Of, verstaet der Iebusiten afgoden, die Davids ziele hatede. And. (want de kreupele ende blinde zijn van Davids ziele gehaett,) D. David en heeft geen lam ende blint volck lief, maer kloecke krijghslieden.

23 Dese woorden zijn tot vervullinge van Davids redenen hier in gevoeght uyt 1.Chron. 11. vers 6. Sommige verstaen het dat men ’t alsoo hier kan nemen, dat de belofte van belooninge verswegen kan zijn, als in het eedtsweeren ende andersins wel gebruyckelick is.

24 D. tot gedachtenisse van dese aenmerckelicke geschiedenisse is dit spreeckwoort gebleven.

25 Of, daer is een blinde ende lamme, (dat is, daer zijn blinde ende lamme) hy en salder niet binnen komen. Om soo te bespotten eenen sorghloosen, ofte de gene die op ydele ende nietige hulpe trotz zijnde ende roemende, sich bedrogen vinden: gelijck de Iebusiten in haren roem op de blinde ende kreupele tegen David. Sommige meynen, dat men te dier tijt tot eene gedachtenisse besloten heeft, geenen blinden ende lammen binnen de burcht Zion meer te laten komen. Eenige meynen den sin te zijn, dat het kloecke krijghslieden moeten zijn, die een vaste plaetse sullen innemen.

9

Alsoo woonde David in de burcht, ende noemde die, Davids stadt: Ende ²⁶ David bouwde rontom van ²⁷ Millo af, ende binnenwaert.

26 Ende Ioab bouwede de reste, 1.Chron. 11.8.

27 Van Millo, siet 1.Reg. 9. op vers 15. ende Iudic. cap. 9. op vers 6.

10

David nu ²⁸ gingh gedurighlick voort, ende wert groot: Want de HEERE, de Godt der ²⁹ heyrscharen, ³⁰ was met hem.

28 Hebr. gingh gaende ende groot wordende: D. wert van tijt tot tijt hoe langer hoe machtiger.

29 Siet 1.Reg. cap. 18. op vers 15.

30 Siet Genes. cap. 21. op vers 22. ende 26. op vers 24. Numer. 14. op vers 9.

11

Ende ^{e 31} Hiram de Koningh van ³² Tyrus, sondt boden tot David, ende cederenhout, ende ³³ timmerlieden, ende ³⁴ metselaers: Ende sy bouwden David een huys.

e 1.Chron. cap. 14. vers 1.

31 Hebr. Chiram.

32 Hebr. Tsor. Eene seer vermaerde, machtige, Konincklicke koopstadt, gelegen aen ende in de zee by de de wester grenzen van den stam Aser. Siet oock Iosu. cap. 19. op vers 29.

33 Hebr. meesters, of, konstenaers van hout.

34 Hebr. konstenaers, of, meesters van steen des wandts, ofte, wandtsteen.

12

Ende David merckte, dat de HEERE hem tot eenen Koningh over Israël ³⁵ bevestight hadde: ende dat hy sijn Koninckrijck verheven hadde, ³⁶ om sijns volcks Israëls wille.

35 Dat is, hy wert door bevindinge van Godes genadigen zegen ende bystant, soo in het geestelicke als lichamelicke, hoe langer hoe meer versterckt ende versekert van sijn beroep tot het Koninckrijcke over Israël.

36 D. ten besten van sijne Kercke.

13

^f Ende David nam meer ³⁷ bywijven, ende wijven van Ierusalem, na dat hy van Hebron gekomen was: Ende David werden meer sonen ende dochteren geboren.

f 1.Chron. 3.9. ende 14.3. etc.

37 Siet van bywijven, Genes. cap. 22. op vers 24.

14

^g Ende dit zijn de namen der gener, die hem te Ierusalem geboren zijn: ³⁸ Schammua, ende Schobab, ende Nathan, ende ³⁹ Salomo:

g 1.Chron. cap. 3. vers 5, etc. ende 14.4, etc.

38 Oock genoemt Schima, 1.Chron. cap. 3. vers 5.

39 Hebr. Schelomoh.

15

Ende Ibchar, ende ⁴⁰ Elischua, ende Nepheg, ende Iaphia:

40 Oock genoemt Elischama, 1.Chron. 3.6.

16

Ende Elischama, ende ⁴¹ Eljada, ende Eliphelet.

41 Oock genoemt Beeliada, 1.Chron. 14.7.

17

^{h 42} Als nu de Philistijnen hoorden, dat ⁴³ sy David ten Koningh over Israël gesalft hadden: soo togen alle Phistijnen op om David te ⁴⁴ soecken: ende David, dat hoorende, ⁴⁵ toogh af na de ⁴⁶ burcht.

h 1.Chron. 14.8, etc.

42 Vergelijckt hier mede de wederhalinge deser geschiedenisse, gedaen 1.Chron. cap. 14. vers 8, etc.

43 Te weten, de Israëliten.

44 Om hem, als eenen vreeslicken vyant, in tijts t’overvallen ende met gemeener hant te slaen.

45 Met sijn krijghsvolck.

46 Om met sijn leger sich by de burcht t’onthouden, tot dat hy wat sekers mochte hebben besloten. Siet 1.Chron. 14. vers 8.

18

Ende de Philistijnen quamen ende verspreydden sich, in den dale ⁴⁷ Rephaim.

47 Ofte, der Reusen. Siet Genes. 14. op vers 5. Dit dal lagh in Iuda, Iosu. 15. vers 8. Ofte, aen de noorder grenzen van Iuda, in Benjamin, ten Westen van Ierusalem.

19

Soo ⁴⁸ vraeghde David den HEERE, seggende; Sal ick optrecken tegen de Philistijnen? sult ghyse in mijne hant geven? ende de HEERE seyde tot David; Treckt op, want ick sal de Philistijnen ⁴⁹ sekerlick in uwe hant geven.

48 Vergel. 1.Sam. 23. vers 9. ende cap. 30. vers 7. ende 2.Sam. cap. 2. vers 1, etc.

49 Hebr. gevende geven.

20

Doe quam David te ^{i 50} Baal-Perazim; ende David sloeghse aldaer, ende seyde; ⁵¹ De HEERE heeft mijne vyanden voor mijn aengesichte gescheurt, als een scheure der wateren: daerom noemde hy den name der selver plaetse, ⁵² Baal-Perazim.

i Iesa cap. 28. vers 21.

50 Alsoo naderhant van David genoemt, als in het volgende verhaelt wort.

51 Ofte, de HEERE is door mijne vyanden henen door gebroken, voor mijn aengesichte, gelijck eene waterbreucke, ofte, inbreucke, doorbrekinge van wateren. De sin schijnt te wesen, dat Godt door sijne macht, ende Davids dienst (1.Chron. cap. 14. vers 11.) de Philistijnen hadde overvallen, ende neder gestort, gelijck wateren met macht ende sterckelick doorbreken, ende alles over loopen ende neder vellen: ofte, soo licht als water verloopt, ofte gedeylt ende verstroyt wort, heeft Godt de Philistijnen van malkanderen verstroyt.

52 Dat is, heere, of, meester, besitter van scheuren, breucken, doorbrekingen: D. de pleyne, ofte, evene der scheuren, de plaetse der scheuren.

21

Ende ⁵³ sy lieten hare ⁵⁴ afgoden al-[kolom]daer: ^k Ende David ende sijne mannen, ⁵⁵ namense op.

53 De Philistijnen die hare afgoden hadden mede genomen, meynende door der selver tegenwoordigheyt sekere victorie te bekomen.

54 Het Hebr. woort beteeckent smerten, weedommen, om dat dit de vruchten der afgoderije zijn. siet 1.Sam. 31. op vers 9.

k 1.Chron. 14.12.

55 Om die, volgens Davids bevel, ende Godts gebodt (Deut. 7.25.) met vyer te verbranden, als uytdruckelick staet 1.Chron. c. 14. vers 12. Anders, verbranddense, lietense opgaen [in’t vyer.]

22

Daer na togen de Philistijnen ⁵⁶ weder op: ende sy verspreydden sich, in den dale ⁵⁷ Rephaim.

56 Hebr. deden toe, of, voeren voort weder, ofte, nochmaels op te trecken.

57 Als te voren. siet boven vers 18.

23

Ende David ⁵⁸ vraeghde den HEERE, dewelcke seyde; Ghy en sult niet optrecken: [maer] treckt om tot achter hen, dat ghy aen hen komet van tegen over de moerbesijen boomen.

58 Siet boven op vers 19.

24

Ende het geschiede, als ghy hoort het ⁵⁹ geruysch van eenen gangh in de toppen der moerbesijen boomen, dan ⁶⁰ rept u: want alsdan is de HEERE voor u aengesichte ⁶¹ uytgegaen, om het heyrleger der Philistijnen te slaen.

59 D. (als sommige verstaen) een gedruys als van marcheeren: waer door de tegenwoordigheyt der H. Engelen kan worden verstaen.

60 D. maeckt u op met het krijghsvolck, om de Philistijnen aen te vallen.

61 Siet Iudic. cap. 4. op vers 14.

25

Ende David dede alsoo, gelijck als de HEERE hem geboden hadde: Ende hy sloegh de Philistijnen van ⁶² Geba af tot dat ghy komt ⁶³ te Gezer.

62 Anders doorgaens genoemt Gibea, gelegen in Benjamin. Siet Iudic. 19. op vers 13. ende 20. op vers 10. 1.Chron. 14. vers 16. staet Gibeon.

63 Gelegen in Ephraim, in het Westen na de zee toe. Siet Iosu. cap. 16. vers 10.