Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xij. Capittel.

Na dat Samuel den volcke eenen Koningh gestelt hadde, vers 1, etc. soo verhaelt hy hoe hy selfs geregeert hadde, 2. ende hy begeert daer van getuygenisse, 3. welcke hem het volck geeft, 4. Samuel stelt haer voor oogen de sonde die sy begaen hadden, mits verwerpende den Heere, ende eyschende eenen Koningh, 7. Doch hy troostse wederom, indien sy den HEERE souden gehoorsaem zijn, 14. ende dreyghtse, indien sy hem niet gehoorsamen, 15. Door een onverwacht teecken verschrickt hyse alsoo, 16. dat sy bekennende hare misdaet, begeeren met den Heere versoent te worden, 19. Samuel troost het volck, 20. met belofte, dat hy voor haer bidden soude, 23. Daer wederom vermanende den Heere te vreesen ende te dienen, 24.

1

¹ DOe seyde Samuel, tot gantsch Israël, Siet ick hebbe na u-lieder stemme gehoort, in alles dat ghy my geseyt hebt, ende ick hebbe eenen Koningh over u gesett.

1 T.w. te Gilgal, daer hy den Koningh hadde bevestight, c. 11. vers 15.

2

Ende nu, siet ² daer treckt de Koningh voor u aengesichte henen, ende ick ben oudt ende grijs geworden, ende siet mijne sonen ³ zijn by u-lieden: ende ick hebbe voor uwe aengesichten gewandelt van mijner jeught af tot desen dagh toe.

2 D. hy is in sijn ampt bevestight, om voor u te gaen in den krijgh, ende om u te regeeren.

3 D. sy woonen ende verkeeren onder u-lieden, niet meer als Regenten, maer als burgers ende particuliere persoonen, buyten alle regeeringe; gebruycktse daer toe het u-lieden belieft.

3

Siet, [hier] ben ick, betuyght tegens my voor den HEERE, ende voor ⁴ sijnen Gesalfden, wiens osse ick genomen hebbe, ende wiens ezel ick genomen hebbe, ende wien ick verongelijckt hebbe, wien ick ⁵ onderdruckt hebbe, ende van wiens hant ick ⁶ een geschenck genomen hebbe, ⁷ dat ick mijne oogen van hem soude verborgen hebben: soo sal ick het u-lieden weder geven.

4 T.w. den Koningh Saul, dien ick uyt het bevel des Heeren tot eenen Koningh over u gesalft hebbe, alsoo oock onder vers 5. ende cap. 24. vers 7.

5 T.w. door valsche ende lasterlicke woorden, ofte quaet beleyt van saken.

6 Hebr. een versoeninge, Dat is, een geschenck, daer mede sich de misdader met den toornigen Richter als versoent, ende sijne gunste koopt.

7 D. dat ick sijne misdaet niet en soude gesien hebben, om die te straffen na behooren. Ofte in desen sin, Dat ick soude moeten schaemroot worden, ende hem niet durven aensien, als hy my in mijn aengesichte soude verweten hebben, dat ick geschencken van hem genomen hebbe. And. Ia ick hebbe mijne oogen daer voor verborgen: ofte, daerom soude verborgen hebben.

4

Doe seyden sy: Ghy en hebt ons niet verongelijckt, noch ghy en hebt ons niet onderdruckt, noch ghy en hebt van niemants hant yet genomen.

[fol. 122r\ Samuel bidt om donder en regen.]

5

Doe seyde hy tot hen, De HEERE zy een getuyge tegen u-lieden, ende sijn Gesalfde zy te desen dage getuyge, dat ⁸ ghy in mijne hant niet gevonden en hebt: ende [het volck] seyde, Hy zy getuyge.

8 T.w. dat ick genomen hebbe om het recht te buygen, of te verkeeren: ofte dat my tot schande ofte oneere soude kunnen gereeckent worden.

6

Voorder seyde Samuel tot den volcke: ’t Is de HEERE, die Mose ende Aaron ⁹ gemaeckt heeft, ende die uwe vaders uyt Egyptenlant opgebracht heeft.

9 D. groot ende heerlick gemaeckt heeft, T.w. den eenen tot eenen Leytsman des volcks, den anderen tot eenen Hoogenpriester.

7

Ende nu, stelt u [hier], dat ick met ulieden rechte voor ’t aengesichte des HEEREN, over alle de ¹⁰ gerechtigheden des HEEREN, die hy aen u ende aen uwen vaderen gedaen heeft.

10 Verst. door dit woort soo wel beloften ende weldaden, als dreygingen ende straffen. Hy wil den volcke te kennen geven, dat de Heere in alle sijne wercken hem betoont hadde te zijn een rechtveerdigh Godt, soo wel in het geven sijner weldaden als wanneer hyse gestraft heeft, doe sy van hem zijn afgevallen. Vergel. Iudic. 5.11. Mich. 6.5. met de aenteeckeninge.

8

^a Na dat Iacob in Egypten gekomen was: ¹¹ soo ^b riepen uwe vaders tot den HEERE, ende de HEERE ^c sondt Mose ende Aaron, ende sy leydden uwe vaders uyt Egypten, ende dedense ¹² aen dese plaetse woonen.

a Genes. 46.5.

11 Samuel voeght hier aen een, ’t gene dat vele jaren daer na gevolght is, want de Israëliten en riepen noch en klaeghden tot den Heere niet, doe sy eerst met Iacob in Egypten gekomen waren, maer lange daer na, doe daer eenen Koningh was opgestaen, die haer sware dienstbaerheyt opleyde. siet Exod. 1. versen 13, 14. ende 2. versen 23, 24, etc.

b Exod. 2.23.

c Exod. 3.10.

12 T.w. aen dese ende aen gene zijde der Iordane, in den lande Canaan, Moses heeftse gestelt in het Koninckrijcke der Amoriten, maer Iosua in ’t lant Canaan.

9

Maer sy vergaten den HEERE haren Godt; soo verkocht hyse in de hant van ^d Sisera den krijghs-oversten te Hazor, ende in de ^e hant der Philistijnen, ende in de hant des ^{f 13} Koninghs der Moabiten, die tegen haer streden.

d Iudic. 4.2.

e Iudic. 10.7. ende 13.1.

f Iudic. 3.12.

13 Genaemt Eglon, Iudic. 3.12.

10

Ende sy riepen tot den HEERE ende seyden, Wy hebben gesondight, dewijle wy den HEERE verlaten, ende de Baalim ende Astharots gedient hebben: ende nu, ruckt ons uyt de hant onser vyanden, ende wy sullen u dienen.

11

Ende de HEERE sondt ^{14 g} Ierubbaal, ende ^{h 15} Bedan, ende ⁱ Iephtah, ende Samuel, ende hy ruckte u uyt de hant uwer vyanden rontom, alsoo dat ghy seker woondet.

14 Dat is, Gideon, waerom hy Ierubbaal zy genoemt geworden, siet Iud. 6. vers 32.

g Iudic. 6.14.

h Iudic. 10.3.

15 Anders Iaïr genoemt, soo eenige meynen, een Gileaditer, Iudic. 10.3. Het kan wel zijn, dat de richter Iaïr oock Bedan is genoemt geweest, om hem te onderscheyden van eenen anderen Iaïr, die ten tijde Mosis geleeft heeft, daer van te lesen is Num. c. 32. vers 41. Te meer, om dat 1.Chron. 7.17. gemelt wort eenen Bedan onder de kinderen van Machir, Gileads vader: Andere nemen Bedan voor Simson, om dat hy uyt de stamme Dan was: Andre, voor Abdon, om dat de namen schijnen te accorderen, Iudic. 12.13.

i Iudic. 11.15.

12

Als ghy nu saeght dat Nahas de Koningh der kinderen Ammons tegens u quam, soo seydet ^k ghy my, Neen, maer een Koningh sal over ons regeeren: soo doch de HEERE uwe Godt uwe Koningh was.

k 1.Sam. 8.5, 19.

13

Ende nu, siet daer de Koningh ^l dien ¹⁶ ghy verkoren hebt, dien ghy begeert hebt: ende siet, de HEERE ¹⁷ heeft eenen Koningh over u-lieden gesett.

l 1.Sam. 10.19.

16 T.w. na dat het lot voor den Heere getrocken was, boven 10.19.

17 Te weten, als hy u uwe begeerte heeft ingewillight, hoewelse quaet, ende met groote ondanckbaerheyt vermenght was.

14

Soo ^m ghy den HEERE sult vreesen, ende hem dienen, ende na sijne stemme hooren, ende den monde des HEEREN niet wederspannigh zijn: soo sult ghylieden, soo wel ghy, als de Koningh die over u regeeren sal, ¹⁸ achter den HEERE uwen Godt zijn.

m Deuter. 1.26.

18 Hy wil seggen, De Heere sal voor u-lieden gaen, hy sal u leyden ende stieren, beschutten ende beschermen. And. ghy sult hem navolgen.

15

Doch soo ghy na de stemme des HEEREN niet en sult hooren, maer den monde des HEEREN wederspannigh zijn: soo sal de hant des HEEREN tegen u zijn, ¹⁹ als tegen uwe vaders.

19 And. ende tegen uwe vaders, D. Koningen, ofte vaderlicke huysen.

16

Oock ²⁰ stelt u nu [hier,] ende siet die groote sake die de HEERE voor uwe oogen doen sal.

20 Dat is, houdt wat stille, hebt wat patientie, dat ghy siet ende hoort wat de Heere doen sal.

17

Is het ²¹ niet van dage de terwen-oogst? ick sal tot den HEERE roepen, ende hy sal donder ende regen geven: soo wetet dan, ende siet, dat u quaet groot is, dat ghy voor de oogen des HEEREN gedaen hebt, dat ghy eenen Koningh voor u begeert hebt.

21 Als of hy seyde, Is ’t nu niet eenen schoonen ende klaren dagh, gelijck de dagen in den terwen-oogst plegen te zijn? op welcke tijden het niet en placht te regenen, Prov. 26.1. Ghy en siet nu geen teecken van onweder voor handen: Nochtans sult ghy sien, dat ick, door mijn gebedt, regen ende donder van den Heere verkrijgen sal.

18

Doe Samuel den HEERE aenriep, soo gaf de HEERE donder, ende regen te dien dage: daerom vreesde al ’t volck seer den HEERE, ende Samuel. [kolom]

19

Ende al het volck seyde tot Samuel, Biddet ²² voor uwe knechten den HEERE uwen Godt, dat wy niet en sterven: want boven alle onse sonden hebben wy dit quaet daer toe gedaen, dat wy voor ons eenen Koningh begeert hebben.

22 D. voor ons.

20

Doe seyde Samuel tot het volck, Vreest niet, ghy hebt al dit quaet gedaen: ²³ doch wijckt niet ²⁴ van achter den HEERE af, maer dient den HEERE met u gantsche herte.

23 Als of hy seggen wilde, Al hebt ghylieden soo veel quaets gedaen, soo sal hy u evenwel genadigh zijn, indien ghy aflaett van sondigen.

24 D. van sijner navolginge.

21

Ende ²⁵ en wijckt niet af: want ghy soudt ²⁶ de ydelheden na [volgen], die niet voorderlick en zijn, nochte verlossen, want sy zijn ydelheden.

25 T.w. van den Heere.

26 D. de afgoden, die ydelheden genoemt worden (om dat de afgodt niet en is in de werelt) Dat is. niet Godtlicks hebben: gelijck Paulus seyt 1.Cor. 8.4. ofte, om dat sy niet voorderlick en zijn, gelijck Samuel hier seyt: ofte om datse niet anders en zijn dan het werck van de handen der menschen, Levit. 19.4. Psalm 115.4. ofte om datse de menschen tot ydelheyt ende leugenen verwecken.

22

Want de HEERE en sal sijn volck niet verlaten, om sijnes grooten naems wille: dewijle het den HEERE belieft heeft u-lieden sich tot een volck te maken.

23

Wat oock my aengaet, het zy verre van my, dat ick tegen den HEERE soude sondigen, dat ick soude af laten voor u-lieden te bidden: maer ²⁷ ick sal u den goeden ende rechten wegh leeren.

27 T.w. als eenen Propheet ende Leeraer van Godt beroepen, betaemt. siet 1.Cor. 9.16.

24

Vreest slechts den HEERE, ende dient hem trouwelick met u gantsch herte: want siet hoe groote dingen hy by u-lieden gedaen heeft.

25

Maer indien ghy ²⁸ voortaen quaet doet: soo sult ghylieden, als oock uwe Koningh, ommekomen.

28 Hebr. quaet doende quaet doet.