Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het x. Capittel.

Samuel salft Saul tot eenen Koningh over Israël, vers 1, etc. Ende hy voorseyt hem, wat hem op den wegh ontmoeten soude, 2. Saul propheteert onder de Propheten, 10. Hy komt tot sijnen oom, 14. Den welcken hy seyt, wat Samuel van de ezelinnen geseyt hadde, maer hy verswijght de sake des Koninckrijcks, 16. Samuel vergadert het volck te Mizpa, 17. Daer stelt hy haer hare ondanckbaerheyt voor oogen, 18. Saul wort door het lot verklaert Koningh over Israël, doch hy versteeckt hem, 21. Sijn gedaente, 23. Saul stelt sich voor al het volck, ’t welck hem met juychen ontfanght, 24. Samuel schrijft het recht des Koninghs in een boeck, 25. Na dat dit alles verrichtt was, gaet Saul na sijn huys te Gibea, 26. Eenige verachten Saul, ’t welck hy sich niet aen en treckt, 27.

1

DOe nam Samuel een ¹ olie-kruycke, ende ² gootse uyt op sijn hooft, ende ³ kuste hem: ende seyde: Is ’t niet [alsoo] dat de HEERE u ^a tot eenen Voorganger ⁴ over sijn erfdeel gesalft heeft?

1 Of, olie-flesken, olie-vaetken. Onder cap. 16. vers 13. daer van de salvinge Davids gesproken wort, staet olie-hoorn. Saul, ende Iehu, (2.Reg. c. 9. versen 1, 3.) zijn uyt een olie-kruycke gesalft geworden, maer David uyt eenen hoorn.

2 Daer zijn in den Ouden Testamente driederley persoonen met salvinge in hare ampten ingehuldet geworden, Hoogepriesters, Koningen, ende Propheten.

3 Tot een teecken van onderdanigheyt, hem alsoo erkennende voor sijnen Heere, dewijle hem Godt tot het Konincklicke ampt beroepen hadde. Siet dergelijck exempel, 1.Reg. 19.18. ende vergel. Psalm 2.12.

a Actor. 13.21.

4 D. over sijn volck van Israël, ’t welck hy sich tot een erfdeel uyt alle natien heeft verkoren, Deut. c. 9. vers 26. en 32.9.

2

Als ghy heden van my gaet, soo sult ghy twee mannen vinden by het ⁵ graf Rachels, aen de lantpale Benjamins te ⁶ Zelzah: die sullen tot u seggen, De ezelinnen zijn gevonden, die ghy zijt gaen soecken, ende siet, uw’ vader heeft de saken der ezelinnen verlaten, ende hy is bekommert voor u-lieden, seggende, Wat sal ick om mijnen sone doen?

5 Dit graf was by Bethlehem Iuda, als te sien is Genes. cap. 35. versen 19, 20. doch streckte die lantpale aldaer aen de lantpale der stamme Benjamins.

6 Dit is de name eener plaetse, die nergens meer dan hier gevonden wert: ende beteeckent soo veel als een schoone schaduwe.

3

Als ghy u van daer ende voorder aen begeeft, ende sult komen tot aen ⁷ Elon Thabor, daer sullen u drie mannen vinden, opgaende tot Godt na ⁸ Beth-el: een, dragende drie boekskens, ende een, dragende drie bollen broots, ende een, dragende een flessche wijns.

7 And. het vlacke velt Thabors. of, aen de eycke Thabors. Daer zijn verscheydene plaetsen Thabor genoemt.

8 Sommige setten ’t over, In het huys Godes, T.w. te Kiriath-Iearim, als boven 7. versen 1, 2, 16. daer d’Arke te dier tijt was.

4

Ende ^b sy sullen u ⁹ na [uwen] welstant vragen; ende sy sullen u twee brooden geven, die sult ghy van haer hant nemen.

b Iudic. 18.15.

9 Siet Gen. 43.27.

5

Daer na sult ghy komen ¹⁰ op den heuvel Godes, daer der Philistijnen ¹¹ besettingen zijn: ende het sal geschieden, als ghy aldaer in de stadt komt, soo sult ghy ontmoeten eenen ¹² hoop Propheten, ^c van der hooghte afkomende, ende voor hare aengesichten ¹³ luyten ende ¹³ trommelen, ende ¹³ pijpen, ende ¹³ harpen, ende sy sullen ¹⁴ propheteeren ^d.

10 Dit is een hooghte geweest by de stadt Gibea, daer een schole was van jonge Propheten. In de stadt selfs hadden de Philistijnen hare besettinge, als stracks volght. And. te Gibea Godes.

11 D. garnisoen, de wacht houdende, als ond. 13.3.

12 Hebr. een zeel, of, snoer, D. eenen hoop mannen, die in orden gaen, ende als een linie, of koorde trecken: ende alsoo vers 10.

c 1.Chron. 16.39.

13 Met dese musijck-instrumenten verquickten sy haer, ende verweckten haren geest om te propheteeren. siet diergelijck exempel 2.Reg. 3.15. In ’t Hebr. staen dese woorden in het eenvoudigh getal.

13 Met dese musijck-instrumenten verquickten sy haer, ende verweckten haren geest om te propheteeren. siet diergelijck exempel 2.Reg. 3.15. In ’t Hebr. staen dese woorden in het eenvoudigh getal.

13 Met dese musijck-instrumenten verquickten sy haer, ende verweckten haren geest om te propheteeren. siet diergelijck exempel 2.Reg. 3.15. In ’t Hebr. staen dese woorden in het eenvoudigh getal.

13 Met dese musijck-instrumenten verquickten sy haer, ende verweckten haren geest om te propheteeren. siet diergelijck exempel 2.Reg. 3.15. In ’t Hebr. staen dese woorden in het eenvoudigh getal.

14 D. van hemelsche, Goddelicke, heylige, stichtelicke dingen spreken ende singen.

d Num. 11.25.

6

Ende de Geest des HEEREN sal veerdigh worden over u, ende ¹⁵ ghy sult [kolom] met hen propheteeren: ende ¹⁶ ghy sult in eenen anderen man verandert worden.

15 D. ghy sult eenen tijt langh de gave der Prophetie hebben, siet Num. 11.25.

16 D. ghy sult eenes kloecken verstandigen helts herte krijgen, om te regeeren ende krijgh te voeren, gelijck het eenen Koningh betaemt.

7

Ende ’t sal geschieden, als u dese teeckenen sullen komen, ¹⁷ doet ghy wat uwe hant vinden sal, want Godt sal met u zijn.

17 D. al wat de noot ende gelegentheyt vereyscht, dat gedaen moet worden ten besten van het lant: Doet dat als een wijs ende kloeckmoedigh Koningh. Dit heeft Saul gedaen, als hy uytgetrocken is om te strijden tegen de Ammoniten, cap. 11. ende Philistijnen, c. 13. Aengaende de maniere van spreken, siet Iud. 9. op vers 33.

8

Ghy nu sult voor mijn aengesichte afgaen ¹⁸ na Gilgal, ende siet, Ick sal tot u afkomen, om brand-offeren te offeren, ¹⁹ om te offeren offerhanden der dancksegginge: seven dagen sult ghy [daer] beyden, tot dat ^e ick tot u kome, ende u bekent make, wat ghy doen sult.

18 Verst. doch eerst na Mizpa, als te sien is vers 17. ende capit. 11. vers 14. Te Mizpa is Saul door het lot Koningh verkoren: doch te Gilgal is hy bevestight geworden.

19 Siet ond. 13.8.

e 1.Sam. 13.8.

9

’t Geschiedde nu, doe hy sijne ²⁰ schouder keerde, om van Samuel te gaen, veranderde hem Godt het herte [in] een ander: ende alle die teeckenen quamen ten selven dage.

20 Dat is, rugge.

10

Doe ²¹ sy daer ^f aen den heuvel quamen, siet, soo [quam] hem een hoop ²² Propheten te gemoete: ende de Geest des HEEREN wert veerdigh over hem, ende hy propheteerde in het midden van hen.

21 T.w. Saul ende sijnen jonge.

f 1.Sam. 19.18.

22 Verst. hier door het woort Propheten, de discipelen der Propheten, die haer oeffenden ende studeerden in de heylige Schrifture.

11

Ende ’t geschiedde, als een yegelick die hem ²³ van te voren gekent hadde, sagh, dat hy, siet, propheteerde met de Propheten, soo seyde het volck, ²⁴ een yeder tot sijn metgeselle, Wat is dit, dat den sone Kis geschiet is? Is Saul oock onder de Propheten?

23 Hebr. van gisteren, eergisteren.

24 D. d’een tot den anderen.

12

Doe antwoordde ²⁵ een man van daer, ende seyde, ²⁶ Wie ^g is doch haren vader? daerom is ’t tot een spreeckwoort geworden, ²⁷ Is Saul ^h oock onder de Propheten?

25 Vermoedelick een uyt het getal van die Propheten.

26 Als of hy seyde, Even die selve Godt ende Vader, die den anderen den Geest der Prophetie gegeven heeft, die is machtigh dien oock Saul te geven. Eenige nemen hier het woort Vader voor Leermeester: gelijck de discipelen der Propheten genoemt worden sonen der Propheten. Sommige nemen’t alsoo: Wie is haerlieder vader? D. d’andere hebben alsoo wel slechte vaders als Saul, maer dit is een werck Godts.

g Galat. 1.24.

27 Dit spreeckwoort gebruyckt men, wanneer men van yemant spreeckt, die onverhoets ende onverwachts yet voortreffelicks, ofte yet besonders doet.

h 1.Sam. 19.24.

13

Doe hy nu voleyndt hadde te propheteeren, soo quam hy ²⁸ op de hooghte.

28 Te weten, in de Schole ofte Synagoge, die op den heuvel Godes was, vers 5.

14

Ende Sauls oom seyde tot hem, ende tot sijnen jongen, Waer zijt ghylieden henen gegaen? Hy nu seyde, Om de ezelinnen te soecken: doe wy sagen datser niet en waren, soo quamen wy tot Samuel.

15

Doe seyde Sauls oom: Geeft my doch te kennen, wat heeft Samuel u-lieden geseyt?

16

Saul nu seyde tot sijnen oom, Hy heeft ons ²⁹ voorseker te kennen gegeven, dat de ezelinnen gevonden waren: maer de sake des Koninckrijcks, daer van Samuel geseyt hadde, ³⁰ en gaf hy hem niet te kennen.

29 Hebr. te kennen gevende te kennen gegeven.

30 Het schijnt dat Samuel hem sulcks verboden hadde: ende op dat het te secreter blijven soude, hadde Samuel geseyt, dat Saul sijnen jongen soude doen vertrecken, Capit. 9. vers 27.

17

Doch Samuel riep het volck te samen ³¹ tot den HEERE te Mizpa.

31 T.w. om, als voor den Heere, in de vergaderinge van Godts volck te verschijnen, tot kiesinge ende bevestiginge eens Koninghs. of, na sommiger meyninge, voor de Arke des verbonts, van daer Godt de Heere antwoorde gaf. Deser sake halven, soude de Arke daer gebracht zijn, doch hier na te Gilgal, als af te nemen is ond. 11. vers 15.

18

Ende hy seyde tot de kinderen Israëls, Alsoo heeft de HEERE de Godt Israëls gesproken, Ick hebbe Israël uyt Egypten op gebracht: ende ick hebbe u-lieden van de hant der Egyptenaren geredt, ende van de hant aller Koninckrijcken, die u onderdruckten.

19

ⁱ Maer ghylieden hebt heden uwen Godt verworpen, die u uyt al uwe ³² elenden ende uwe nooden verlost heeft, ende hebt ³³ tot hem geseyt, Sett eenen Koningh over ons: ^k nu dan, stelt u voor het aengesichte des HEEREN na uwe stammen, ende ³⁴ na uwe duysenden.

i 1.Sam. 8.7.

32 Hebr. quaden.

33 D. tot my, die sijn Propheet ben, siet bov. 8.19. ende ond. 12.12.

k 1.Sam. 8.19. ende 12.12.

34 De stammen der Israëliten wierden in sekere hoopen, elck van duysent man, afgedeylt, als Mich. 5.1. ende elders te sien is.

20

Doe nu Samuel alle de stammen Israëls ³⁵ hadde doen naderen, ^l soo is de stamme Benjamins ³⁶ geraeckt.

35 T.w. om het lot te werpen. siet dergelijck exempel Ios. 7.14. Eer sy het lot wierpen, soo baden sy den Heere, vers 22. Actor. 1.24.

l Ios. 7.14.

36 Te weten, met het lot. Hebr. gevatt, getroffen: D. het lot viel op de stamme Benjamins, daer mede Godt de Heere woude te kennen geven, dat het een onder de huysgesinnen dier stamme was, den welcken hy tot Koningh woude setten.

21

Doe hy de stamme Benjamins dede aenkomen na hare geslachten, soo wert het geslachte van Matri geraeckt: ende Saul de sone Kis wert geraeckt, ende sy sochten hem, maer hy en wiert niet gevonden.

22

Doe vraeghden sy voorder den HEERE, of die man noch derwaerts komen

[fol. 121v\ Jabes belegert. Ammon geslagen.]

soude? de HEERE dan seyde, Siet hy heeft hem tusschen de ³⁷ vaten versteken.

37 D. onder de bagagie des volcks.

23

Sy nu liepen, ende namen hem van daer, ende hy stelde sich in het midden des volcks: ende ^m hy was hooger dan al het volck, van sijne schouder ende opwaerts.

m 1.Sam. 9.2.

24

Doe seyde Samuel tot den gantsche volcke: Siet ghy, wien de HEERE verkoren heeft? want gelijck hy en is ’er niemant onder den gantschen volcke: doe juychte ³⁸ ’t gantsche volck, ende seyden, De ³⁹ Koningh leve.

38 Het grootste deel des volcks: want daer warender eenige die hem verachtten, als te sien is vers 27.

39 Siet 1.Reg. 1. op vers 25.

25

Samuel nu sprack tot den volcke ⁴⁰ het recht des Koninckrijcks, ende schreef het ⁴¹ in een boeck, ende leyde het ⁴² voor het aengesichte des HEEREN: Doe liet Samuel het gantsche volck gaen, elck na sijn huys.

40 Verst. dit niet van de wijse, maniere, ofte gewoonte van doen, die de Koningen onwettelick somwijlen aennemen, (gelijck het Hebr. woort genomen is boven 8. versen 9, 11.) maer van de wetten, die Samuel door Godts ingeven stelde, aengaende de regeeringe der Koningen. siet Deut. 17.18. ofte van de ordonnantien, om soo wel den Koningh, als de ondersaten te leeren, hoe sy haer tegen malkanderen dragen souden.

41 Dit boeck en is niet meer voor handen.

42 D. voor den HEERE, die sijne tegenwoordigheyt boven d’Arke openbaerde.

26

Ende Saul gingh oock na sijn huys te Gibea, ende ⁿ [van] het heyr gingen met hem, welcker herte Godt geroert hadde.

n 1.Sam. 13.2.

27

Doch ⁴³ de kinderen Belials seyden, Wat soude ons dese verlossen? ^o ende sy verachtten hem, ende en brachten hem ^{p 44} geen geschenck: doch hy was ⁴⁵ als doof.

43 Siet Deut. 13.13.

o 1.Sam. 11.12.

p 2.Chron. 17.5.

44 Als de onderdanen plachten te doen tot een teecken van gehoorsaemheyt, ende dat sy hem kenden voor haren Koningh. Siet 2.Chron. 17.5. ende Matth. 2.11.

45 Ofte, als stom, als stilswijgende.