Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het vij. Capittel.

De Arke wort gevoert ende gestelt te Kiriath-Iearim, vers 1, etc. Samuel vermaent het volck tot bekeeringe ende wechdoeninge der afgoden, 3. De Israëliten gehoorsamen hem, 4. vast ende biddagh, 6. De Philistijnen meenen d’Israëliten te overvallen: de Israëliten zijn bevreest, 7. Samuel offert ende biddet den Heere voor Israël, hy, ende het volck worden verhoort, 9. De Heere verschrickt de Philistijnen met donder, ende sy worden geslagen, 10. Samuel richtt eenen gedencksteen op te Mizpa, ter gedachtenisse dier victorie, 12. De hant des Heeren was tegen de Philistijnen, soo lange als Samuel leefde, 13. De Israëliten krijgen die steden weder, die de Philistijnen haer afgenomen hadden, 14. Samuel doorgaet ende besoeckt alle de steden des lants, 16. ende keert weder na Rama, 17.

1

DOe quamen de mannen van ¹ Kiriath-Iearim, ende haelden de Arke des HEEREN op, ^a ende sy brachtense in ’t huys Abinadabs ² op den heuvel: ende sy ³ heylighden sijnen sone Eleazar, dat hy de Arke des HEEREN bewaerde.

1 Siet van dese stadt de aenteeck. op Iudic. 18.12.

a 2.Sam. 6.4.

2 And. te Gibea.

3 D. wijeden, ofte verordineerden hem tot eenen heyligen dienst.

2

Ende het geschiedde, van dien dagh af, dat de Arke [des Heeren] te Kiriath-Iearim bleef, ende de dagen werden vermenighvuldight, ende het werden twintigh jaren: ende het gantsche huys Israëls ⁴ klaeghde den HEERE achter na.

4 Anders, suchteden tot den Heere, T.w. doe sy van de Philistijnen hart gedruckt wierden. siet onder vers 3.

3

Doe sprack Samuel tot den gantschen huyse Israëls, seggende: Indien ghylieden u met u gantsche herte tot den HEERE bekeert, soo doet ⁵ de vreemde goden uyt het midden van u wech, oock de ⁶ Astharots: ende ^b richtet u herte tot den HEERE, ende dient hem alleen, soo sal hy u uyt de hant der Philistijnen rucken.

5 Hebr. de goden des vreemden. Hy verstaet de afgoden van de vreemde, ofte uytlantsche volckeren, die rontom haer lagen.

6 Siet Iudic. 2. vers 13.

b Deut. 6.13. ende 10.20. Matth. 4.10. Luce 4.8.

[fol. 120r\Samuel offert. VVijse der Koningen.]

4

De kinderen Israëls nu deden de ⁷ Baalims ende de Astharots wech, ende sy dienden den HEERE alleene.

7 Siet Iud. 2.11. Baalim is een mannelicke name: maer Astaroth is een vrouwelicke name: Soo dat hier gesproken wort van de afgoden ende afgodinnen der Heydenen.

5

Voorder seyde Samuel, Vergadert het gantsche Israël na ⁸ Mizpa: ende ick sal den HEERE voor u bidden.

8 Hier plechten de Israëliten hare lantsvergaderingen te houden. siet Iud. 20.1. Samuel heeft goet gevonden het volck hier by een te roepen, op dat hy voor haer, ende sy te gelijcke met hem den Heere soude bidden.

6

Ende sy werden vergadert te Mizpa, ende sy schepten water, ende ⁹ goten het uyt voor het aengesichte des HEEREN, ende sy vasteden te dien dage, ende seyden aldaer, Wy hebben tegen den HEERE gesondight: Alsoo ¹⁰ richtede Samuel de kinderen Israëls te Mizpa.

9 Tot een teecken, dat sy hare herten, (van sonden gewasschen ende gereynight zijnde) uytgoten voor den Heere. Siet dergelijcke 1.Sam. 1.15. De sin is, Sy riepen den Heere van herten aen om verlossinge: Daer toe was oock haer vasten gehoorende.

10 D. hy regeerdese, ende hy brachtse door sijne goede vermaninge tot bekeeringe. Siet d’aent. op Iudic. 2.16.

7

Doe de Philistijnen hoorden, dat de kinderen Israëls sich vergadert hadden te Mizpa, ¹¹ soo quamen de Overste der Philistijnen op tegen Israël: Als de kinderen Israëls [dat] hoorden, soo vreesden sy ¹² voor het aengesichte der Philistijnen.

11 T.w. met heyrkracht, als blijckt vers 10.

12 D. van de komste. Siet de aent. op Genes. 36.6.

8

Ende de kinderen Israëls seyden tot Samuel, En ¹³ swijght niet van onsent wege, dat ghy niet en soudt roepen tot den HEERE onsen Godt, op dat hy ons verlosse uyt de hant der Philistijnen.

13 Of, En laet niet af, en houdt u niet stille van ons, van te roepen, etc. siet Iob cap. 13. op vers 13.

9

Doe nam Samuel een ¹⁴ melck-lam, ende ¹⁵ hy offerde het geheel den HEERE ten brand-offer: ende Samuel riep tot den HEERE voor Israël, ende de HEERE ¹⁶ verhoorde hem.

14 D. een jonck lam, dat noch sijnes moeders melck zoogh.

15 Hy selfs, of door eenen Priester.

16 Of, antvvoordde hem.

10

Ende het geschiedde, doe Samuel dat brand-offer offerde, soo quamen de Philistijnen aen ten strijde tegen Israël: ende de HEERE donderde te dien dage met eenen grooten ¹⁷ donder over de Philistijnen, ende ^c hy verschricktese, soo dat sy verslagen wierden voor het aengesichte Israëls.

17 Hebr. stemme.

c Iosu. 10.10.

11

Ende de mannen Israëls togen uyt van Mizpa: ende vervolghden de Philistijnen: ende sy sloegense tot onder Bethcar.

12

Samuel nu nam eenen steen, ende stelde [dien] tusschen Mizpa, ende tusschen ¹⁸ Sen, ende hy noemde diens name ^{19 d} Eben-Haëzer: ende hy seyde, Tot hier toe heeft ons de HEERE geholpen.

18 D. den tant, ende door gelijckenisse, een rotze, die als een tant scherp uytsteeckt, als 1.Sam. cap. 14. versen 4, 5.

19 D. helpsteen, of, steen der hulpe.

d 1.Sam. 4.1.

13

Alsoo werden de Philistijnen vernedert, ende ²⁰ en quamen ²¹ niet meer ²² in de lantpalen Israëls: want de hant des HEEREN was tegen de Philistijnen alle de dagen van Samuel.

20 Hebr. sy voeren niet meer voort te komen, T.w. met heyrlegers, om Israël eenige steden af te nemen: maer sy hadden ende hielden noch hare guarnisoenen ende soldaten op de frontieren, om die te bewaren, als te sien is 1.Sam. 10. vers 5. Of, niet meer] beteeckent hier in lange tijt niet vveder. Of, niet meer, voor, niet soo dickvvils, als Genes. c. 32. vers 28. 2.Reg. 6.23, 24.

21 And. niet vveder.

22 D. in het lant der Israëliten.

14

Ende de steden welcke de Philistijnen van Israël genomen hadden, quamen weder aen Israël, van Ekron tot Gath toe, oock ruckte Israël der selver lantpale uyt de hant der Philistijnen: ende ²³ daer was vrede tusschen Israël ende tusschen ²⁴ de Amoriten.

23 D. sy en voerden geenen openbaren krijgh tegen malkanderen.

24 Verstaet onder den name der Amoriten, oock andere volckeren des lants Canaan, ofte der Philistijnen.

15

Samuel nu ²⁵ richtte Israël ²⁶ alle de dagen sijnes levens.

25 Siet boven vers 6.

26 T.w. van dien dagh af, doe hy Richter geworden is tot sijne doot toe, want of schoon Saul als Koningh geregeert heeft, soo is evenwel Samuel mede in de regeeringe gebleven, ende hebben t’samen geregeert veertigh jaren, Actor. 13.21.

16

Ende hy toogh van jaer tot jaer, ende gingh rontom na ²⁷ Beth-el, ende Gilgal, ende Mizpa: ende hy richtte Israël in alle die plaetsen.

27 Dit kan verstaen worden van de stadt Bethel, ofte van het huys Godes, (want dat beteeckent Bethel) ende alsoo soude hier verstaen worden Kiriath-Iearim, daer toe ter tijt de Arke des verbonts was.

17

Doch hy ²⁸ keerde weder na ²⁹ Rama, want ^e daer was sijn huys, ende ³⁰ daer richtte hy Israël, ende hy bouwde aldaer den HEERE eenen altaer.

28 Hebr. ende sijne vvederkomste vvas na Rama.

29 Dese stadt wort 1.Sam. 1. vers 1. genoemt Ramathaim, siet de aenteeck. aldaer.

e 1.Sam. 8.4.

30 D. hy hadde daer sijn ordinarise wooninge: als hy het lant om gegaen ofte doorwandelt hadde, soo is hy weder daer gekomen.