Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

[fol. 118v\Samuel van Godt geroepen.]

Het iij. Capittel.

Samuel wort in eenen nacht drie mael van den Heere geroepen, ende meynde dat het Eli was die hem riep, vers 1, etc. maer ten vierden male geroepen zijnde, antwoordt hy den Heere, 10. Die hem openbaert, dat hy het huys Eli soude uytroeijen, 11. het welck hem des morgens Samuel, op sijn versoeck, te kennen geeft, 15. Eli onderwerpt sich den wille des Heeren, 18. Samuel wort van geheel Israël voor een Propheet gekent, dewijle sich de Heere meer malen aen Samuel openbaerde, 19.

1

ENde de jongelingh Samuel diende den HEERE ¹ voor het aengesichte Eli: ende het woort des HEEREN ² was dierbaer in die dagen, daer en was geen ³ openbaer gesichte.

1 Siet Capit 2. vers 11.

2 Hy wil seggen, datter te dier tijt weynigh Propheten, ofte getrouwe Leeraers in Israël waren: Soo dat alsser een man Godes quam, dat was wat seldsaems.

3 Hebr. doorgebroken, uytgebroken. And. menighvuldigh.

2

Ende ’t geschiedde ⁴ te dien dage, als Eli op sijn plaetse neder lagh (ende ^a sijne oogen begonden doncker te worden, dat hy ⁵ niet sien en konde):

4 T.w. als het woort des Heeren soo dierbaer was.

a 1.Sam. 4.15.

5 D. niet wel. alsoo staet’er Gen. 48.10. van Iacob, dat hy niet en sagh: D. hy en sagh niet wel, want vers 8. staet, dat hy de sonen Iosephs sagh.

3

Ende Samuel hem oock neder geleyt hadde, eer ⁶ de lampe Godes uytgedaen wert in ⁷ den Tempel des HEEREN, daer de Arke Godes was:

6 Hy spreeckt van de lampe, die op den goudenen kandelaer stont, die den gantschen nacht van den avont tot aen den morgen moeste branden, dan bluschte men deselve uyt, Exo. 27. vers 21. Levit. 24.3. ende 2.Chron. 13. vers 11.

7 D. in een van de kamerkens na by ofte ontrent den Tabernakel, want de Tempel en was te deser tijt noch niet gebouwt.

4

Dat de HEERE Samuel riep, ende hy seyde, Siet [hier] ben ick.

5

Ende hy liep tot Eli ende seyde, Siet [hier] ben ick, want ghy hebt my geroepen, doch hy seyde, Ick en hebbe niet geroepen, keert weder, leght u neder: ende hy gingh henen ende leyde sich neder.

6

Doe riep de HEERE Samuel wederom, ende Samuel stont op, ende gingh tot Eli, ende seyde, Siet [hier] ben ick, want ghy hebt my geroepen: Hy dan seyde, Ick en hebbe niet geroepen, mijn sone, keert weder, leght u neder.

7

⁸ Doch Samuel en kende den HEERE noch niet: ende het woort des HEEREN en was aen hem noch niet geopenbaert.

8 D. hy en kende de roepende stemme des Heeren niet, als die hy niet gewoon en was te hooren: Of, hy en hadde noch geen verstant van die maniere van openbaringen, door welcke de Heere door aensprake den menschen verschijnt.

8

Doe riep de HEERE Samuel wederom, ten derden male, ende hy stont op, ende gingh tot Eli, ende seyde, Siet [hier] ben ick, want ghy hebt my geroepen: doe verstont Eli, dat de HEERE den jongelingh riep.

9

Daerom seyde Eli tot Samuel, Gaet henen, legt u neder, ende ’t sal geschieden soo hy u roept, soo sult ghy seggen, Spreeckt HEERE, want uwe knecht hoort: doe gingh Samuel henen ende leyde sich aen ⁹ sijne plaetse.

9 Siet boven op vers 2.

10

Doe quam de HEERE, ¹⁰ ende stelde sich daer, ende riep ¹¹ gelijck d’ander malen, Samuel, Samuel: ende Samuel seyde, Spreeckt, want uw’ knecht hoort.

10 And. ende hy bleef staende, D. hy en gingh niet weder wech, gelijck hy te voren gedaen hadde.

11 Hebr. als beurte op beurte.

11

Ende de HEERE seyde tot Samuel, Siet ick doe ¹² een dingh in Israël, dat al wie het hooren sal, ¹³ [dien] ^b sullen sijne beyde ooren klincken.

12 Verst. de nederlagen der Israëliten, daer van gesproken wort onder c. 4. versen 2, 10.

13 Hy wil seggen, dat de gene die de groote nederlage der Israëliten sullen hooren, die sullen hare sinnen van verbaestheyt als verliesen.

b 2.Reg. 21.12. Ierem. 19.3.

12

Te dien selven dage sal ick verwecken over Eli alles wat ^c ick tegen sijn huys ¹⁴ gesproken hebbe, Ick sal het beginnen ende voleynden.

c 1.Sam. 2.31.

14 T.w. door den man Godes, cap. 2. vers 27, etc.

13

Want ick hebbe hem te kennen gegeven, ¹⁵ dat ick sijn huys richten sal tot in eeuwigheyt: om der ongerechtigheyts wille die hy geweten heeft, want [als] sijne sonen haer hebben ¹⁶ vervloeckt gemaeckt, soo en heeft hyse niet eens ¹⁷ suer aengesien.

15 D. dat ick mijne rechtveerdige straffe ende wrake over hem ende sijn huys sal uytvoeren.

16 And. licht, veracht, D. als sy met hare boose stucken ende quaet leven gemaeckt hebben, dat mense vloeckte ende verachtte, als lichte gesellen, die geene eere weert en waren.

17 ’t Hebr. woort beteeckent eygentlick fronselen, of, rimpelen krijgen in ’t aengesichte, het welck geschiet van die gene, die uyt ongesintheyt suer sien. Verstaet hier by, veel weyniger heeft hy’se gestraft, na behooren, ’t welck hy hadde behooren te doen, als vader, als Hoogepriester, ende als Richter, die gestelt was om het quaet te beletten, ende te straffen.

14

Daerom dan hebbe ick den huyse Eli gesworen, ¹⁸ Soo de ongerechticheyt des huyses Eli tot in der eeuwigheyt ¹⁹ sal versoent worden, door slacht-offer, ofte door spijs-offer!

18 Dese maniere van sweeren siet Genes. 14.22, 23.

19 Alsoo namelick, dat ick de tijdelicke straffen, die ick over het huys Eli uytgesproken hebbe, soude te rugge houden, ende niet uytvoeren.

15

Samuel nu lagh tot aen den morgen, doe dede hy de deuren des huyses des HEE-[kolom]REN open: doch Samuel vreesde dit ²⁰ gesichte aen Eli te kennen te geven.

20 D. die dingen, die de Heere hem in een gesichte geopenbaert hadde, al hoewel dit niet alleen een gesichte en was, maer oock een verschijninge: Samuel heeft wakende dese woorden gehoort, ende niet in eene verruckinge of vertreckinge van sinnen, gelijck de gesichten plechten te geschieden. siet Genes. 15. vers 1.

16

Doe riep Eli Samuel, ende seyde, Mijn sone Samuel: hy dan seyde, Siet [hier] ben ick.

17

Ende hy seyde, Wat is het woort dat hy tot u gesproken heeft? en verberght het doch niet voor my: Godt ²¹ doe u soo, ende soo doe hy daer toe, indien ghy een woort voor my verberght van alle de woorden, die hy tot u gesproken heeft.

21 Siet van dese maniere van spreken Ruth 1.17.

18

Doe gaf hem Samuel te kennen alle die woorden, ende en verberghde [se] voor hem niet: ende hy seyde, Hy is de HEERE, hy doe wat goet is in sijne oogen.

19

Samuel nu wert groot, ende de HEERE was met hem, ende en liet ²² niet een van alle sijne woorden op de aerde vallen.

22 D. de Heere volbracht metter daet alles wat hy door Samuel voorseyt hadde. Op de aerde vallen, is soo veel te seggen, als te niete gaen, of te schande komen, als Matth. cap. 10. vers 29. Vergel. 1.Reg. 8.56.

20

Ende gantsch Israël van Dan tot Berseba toe, bekende, dat Samuel ²³ bevestight was tot een Propheet des HEEREN.

23 Anders, getrouw geacht, ofte, bevonden.

21

Ende de HEERE voer voort te verschijnen te Silo, ²⁴ want de HEERE openbaerde hem aen Samuel te Silo door het woort des HEEREN.

24 Hy wil seggen, dat de Heere door droomen, gesichten, ende aensprake, sijn woort aen Samuel openbaerde, het welck te voren selden geschiedde. Siet boven vers 1.