Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het Eerste Capittel.

Elkana gaet jaerlicks op tot het feest te Silo, met sijne beyde wijven, vers 1, etc. welcker eene, genoemt Hanna, onvruchtbaer was, 5. De andere, namelick Peninna, verwijt Hanna, hare onvruchtbaerheyt, 6. Daerom bidt Hanna den Heere vyerighlick om eenen sone, dien sy belooft den Heere tot sijnen dienste te geven, 10. De Priester Eli meynende dat sy dronken was, bestraftse, 12. Maer zijnde van haer beter berichtt, 15. vertroost hyse, 17. Sy keert weder na huys met Elkana, 18. Sy wert bevrucht, 19. ende baert Samuel, 20. Als sy hem opgequeeckt hadde, eygent sy hem teenemael tot den dienst des Heeren, gelijck sy belooft hadde, 24.

1

DAER was een man van ¹ Ramathaim ² Zophim, van het geberghte ³ Ephraims, wiens name was ^a Elkana, een sone Ierochams des soons Elihu, des soons Tochu, des soons Zuph, een ⁴ Ephrathiter.

1 Dit woort staet in het Hebr. in ’t getal van twee, als of men seyde tweevoudigh Rama, om dat dese stadt (soo men meynt) in tween is verdeylt geweest. Sy wort Matth. 27.57. genoemt Arimathea.

2 D. der Zophiten, ofte der inwoonderen des lants Zuph, daer van gesproken wort onder 9.5.

3 Hier mede wort dese stadt onderscheyden van Rama in Benjamin, ende van Rama in de stamme Naphtali, ende andere steden meer die Rama genoemt worden.

a 1.Chron. 6.26, 27.

4 Anders, een Ephraimiter, als Iudic. cap. 12. vers 5. Dat is, eener die in ’t lant van Ephraim geboren is: doch van afkomste was hy uyt de stamme Levi, 1.Chron. 6.27.

2

Ende hy hadde twee wijven, de name van de eene was Hanna, ende de name van [kolom] d’andere was Peninna: Peninna nu hadde kinderen, maer Hanna en hadde geene kinderen.

3

^b Dese man nu gingh opwaerts uyt sijne stadt ⁵ van jaer tot jaer, om aen te bidden, ende om te offeren den HEERE der heyrscharen te ⁶ Silo, ende aldaer waren ⁷ Priesters des HEEREN Hophni ende Pinehas, de twee sonen Eli.

b Exod. 23.14. Deut. 16.16.

5 Hebr. van dagen tot dagen. ’t Hebr. woort Iamim wort in de H. Schrift dickwils voor jaren gebruyckt, ende hier wort gesproken van de drie jaerlickse Feestdagen der Ioden. siet Lev. 25.29.

6 Alwaer de Tabernakel was, Ios. 18.1.

7 T.w. onder haren vader Eli, die Hoogepriester was.

4

Ende het geschiedde op dien dagh als Elkana ⁸ offerde, soo gaf hy aen Peninna sijne huysvrouwe, ende alle hare sonen ende hare dochteren, ⁹ deelen.

8 T.w. danck-offer, daer van de gene die het offerde, sijn deel hadde, ’t welck hy met sijn huysgesin eten mocht.

9 T.w. van den offer. siet Deut. 12.12. ende 16.11.

5

Maer Hanna gaf hy een ¹⁰ aensienlick deel, want hy hadde Hanna ¹¹ lief, ¹² doch de HEERE hadde hare baermoeder toegesloten.

10 Dat schoon ende heerlick was aen te sien. Hebr. een stuck van tvvee aensichten. Dese beleeftheyt dede Elkana sijnen wijve Hannae, om haer daer mede te vermaken.

11 Dat is, sonderlinge lief, liever dan hy Peninna hadde. Siet diergelijcke exempel Genes. cap. 29. vers 30.

12 Siet Genes. 20.18.

6

Ende ¹³ hare tegenpartijdige terghdese oock met terginge, ¹⁴ om haer te vergrimmen, om dat de HEERE hare baermoeder toegesloten hadde.

13 Te weten, Peninna, die haer misgunstigh was. Siet Levit. 18.18.

14 Anders, dewijle sy donderde, Dat is, met ongestuymige woorden uytvoer.

[fol. 117v\Hanna bidt, en wort verhoort. Lofsangh Hannae.]

7

Ende ¹⁵ alsoo dede ¹⁶ hy jaer op jaer: van dat ¹⁷ sy opgingh tot het huys des HEEREN, ¹⁸ soo terghde sy haer alsoo: daerom weende sy, ende ¹⁹ en att niet.

15 T.w. gelijck versen 4, 5. verhaelt wort.

16 T.w. Elkana.

17 T.w. Hanna.

18 De sin deser woorden is, Dat Peninna Hannam heeft geterght, beroert, ende tot toorn verweckt.

19 D. sy at seer weynigh.

8

Doe seyde Elkana haer man; Hanna waerom weent ghy? ende waerom en eet ghy niet? ende waerom is u herte qualick gestelt? ^c ben ick u niet beter dan tien sonen?

c Ruth 4.15.

9

Doe stont Hanna op na dat ²⁰ [hy] gegeten, ende na dat [hy] gedroncken hadde te Silo; (ende Eli de Priester satt op eenen stoel by eenen post ²¹ des Tempels des HEEREN.)

20 T.w. Elkana, want het schijnt dat sy of niet, of weynigh gegeten heeft.

21 D. des Tabernakels, want te deser tijt was de Tempel noch niet gebouwt.

10

Sy dan ²² van ziele bitterlick bedroeft zijnde, soo badt sy tot den HEERE, ende ²³ sy weende seer.

22 Hebr. bitter van ziele. Vergel. Iud. 18. op vers 25.

23 Hebr. sy weende weenende.

11

Ende sy ²⁴ beloofde een gelofte, ende seyde, HEERE der heyrscharen, ²⁵ soo ghy een mael ²⁶ de elende uwer dienstmaeght aen siet, ende mijner gedenckt, ende uwer dienstmaeght niet en vergeett, maer geeft uwer dienstmaeght ²⁷ een mannelick zaet: soo sal ick dat den HEERE ²⁸ geven alle de dagen sijns levens, ende ²⁹ daer en ^d sal geen scheermes op sijn hooft komen.

24 T.w. met kennisse ende believen hares mans: want andersins was der vrouwen belofte krachteloos. siet Num. 30.8.

25 Hebr. indien ghy siende siet.

26 Aldus noemt sy hare onvruchtbaerheyt. siet Gen. 29.32.

27 Hebr. een zaet der mannen, D. eenen sone.

28 D. toe-eygenen tot uwen dienste.

29 D. hy sal een Nazireer zijn. Siet Num. 6.5.

d Iudic. 13.5.

12

Het geschiedde nu ³⁰ als sy even seer bleef biddende voor ’t aengesichte des HEEREN, soo gaf Eli acht op haren mont.

30 Hebr. vermenighvuldighde te bidden.

13

Want Hanna sprack in haer herte, alleenlick roerden sich hare lippen, maer hare stemme en wert niet gehoort: daerom hielt Eli haer voor droncken.

14

Ende Eli seyde tot haer: Hoe lange sult ghy u droncken aenstellen? ³¹ Doet uwen wijn van u.

31 D. leght u slapen, op dat ghy den wijn verteert ende uytslaept.

15

Doch Hanna antwoordde ende seyde, Neen mijn heere, ick ben een vrouwe ³² beswaert van geeste, ick en hebbe noch wijn noch stercken drank gedroncken; maer ick hebbe ^{33 e} mijn ziele uytgegoten voor het aengeschichte des HEEREN.

32 Hebr. hart van geeste, of gemoede.

33 D. mijnes herten noot ende benauwtheyt.

e Psalm 62.9.

16

Achtt ³⁴ doch uwe dienstmaecht niet voor ³⁵ eene dochter Belials: want ick hebbe tot nu toe gesproken uyt de veelheyt mijner gedachten ende mijnes verdriets.

34 Hebr. en stelt uwe dienstmaegt niet voor een dochter Belials.

35 Siet Deut. 13. vers 13.

17

Doe antwoordde Eli ende seyde, Gaet henen in vrede: ende de Godt Israëls ³⁶ sal uwe bede geven, die ghy van hem gebeden hebt.

36 Of, geve u uwe bede.

18

Ende sy seyde, ³⁷ Laet uwe dienstmaeght genade vinden in uwe oogen: alsoo gingh die vrouwe hares weeghs, ende ³⁸ sy att, ende ³⁹ haer aengesichte en was haer [soodanigh] niet meer.

37 Met dese woorden begeert sy, dat Eli voor haer Godt den Heere voortaen wille bidden.

38 Want de woorden Eli hadden haer verquickt.

39 Hebr. haer aengesichte en was haer niet meer, T.w. dat droeve aengesichte het welck sy te voren gehadt hadde.

19

Ende sy stonden des morgens vroegh op, ende sy ⁴⁰ baden aen voor het aengesichte des HEEREN, ende sy keerden weder, ende quamen tot haer huys ⁴¹ te Rama: ende Elkana ⁴² bekende sijne huysvrouwe Hanna, ende de HEERE ⁴³ gedacht aen haer.

40 Siet Genes. 24. op vers 26. alsoo ond. vers 28.

41 Vers 1. te Ramathaim.

42 D. besliep, als Genes. 4.1.

43 D. hy liet metter daet blijcken, dat hy haer gebedt verhoort hadde.

20

Ende het geschiedde na verloop van dagen, dat Hanna bevrucht wert, ende baerde eenen sone, ende sy noemde sijnen name Samuel: want [seyde sy] ick hebbe hem van den HEERE gebeden.

21

Ende die man Elkana ⁴⁴ toogh op met sijn gantsche huys, ⁴⁵ om den HEERE te offeren ⁴⁶ het jaerlicksche offer, ende sijn gelofte.

44 T.w. na Silo, als boven vers 3.

45 T.w. ’t gene hy belooft hadde den Heere te offeren, tot een teecken der danckbaerheyt, dat de Heere hem eenen sone van sijne huysvrouwe Hanna gegeven hadde, ofte om sijne ende sijner vrouwen belofte, aengaende het kint, te volbrengen.

46 Hebr. het offer der dagen, D. het welck op de sekere feestdagen alle jare geoffert wiert.

22

Doch ⁴⁷ Hanna en toogh niet op, maer sy seyde tot haren man, Als de jonge gespeent is, dan sal ick hem brengen, dat hy voor het aengesichte des HEEREN verschijne, ende blijve daer tot ⁴⁸ in eeuwigheyt.

47 Den vrouwen en was niet bevolen alle jaer op te trecken (hoewel sy het wel mochten, ende somtijts oock plachten te doen) maer den mannen alleen, Exod. 23. vers 17.

48 D. sijn leve dage. siet boven vers 11. ende onder vers 28.

23

Ende Elkana haer man seyde tot haer, Doet dat goet is in uwe oogen, blijft tot dat ghy hem sult gespeent hebben: de HEERE bevestige maer sijn woort: Alsoo bleef de vrouwe, ende zooghde haren sone, tot dat sy hem speende. [kolom]

24

^f Daer na, als sy hem gespeent hadde, bracht sy hem met haer opwaerts, met drie varren, ende ⁴⁹ een Epha meels, ende een flessche met wijn, ende sy bracht hem in het huys des HEEREN tot Silo: ende het jonghsken was [seer] jongh.

f Luce 2.41.

49 Siet Exod. 16. vers 36. ende Lev. 5. vers 11.

25

Ende sy slachteden een varre: Alsoo brachten sy het kint tot Eli.

26

Ende sy seyde, Och mijn heere, ⁵⁰ [soo waerachtich als] uwe ziele leeft, mijn heere, ick ben die vrouwe, die hier by u stont om den HEERE te bidden.

50 D. soo waerachtigh als ghy leeft.

27

Ick badt om dit kint, ende de HEERE heeft my mijne bede gegeven, die ick van hem gebeden hebbe.

28

Daerom hebbe ick hem oock den HEERE ⁵¹ over gegeven ⁵² alle de dagen die hy wesen sal, hy is van den HEERE gebeden: ende ⁵³ hy badt aldaer den HEERE aen.

51 Anders, geleent, T.w. om in den Tabernakel te dienen.

52 And. alle de dagen die hy wesen sal, sal hy den Heere gegeven zijn.

53 T.w. Samuel, ofte Eli, ofte oock Elkana ende Hanna.