Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xij. Capittel.

Die van Ephraim mutineeren tegen Iephtah sonder reden, vers 1, etc. Ende worden tot twee ende veertigh duysent geslagen, 4. Iephtah sterft, 7. na hem zijn Rechters, Ebzan, 8. Elon, 11. Abdon, 13.

1

DOe werden de mannen Ephraims by een geroepen, ende trocken ¹ over na het Noorden: ende sy seyden tot Iephtah; ^{a 2} Waerom zijt ghy doorgetogen om te strijden tegen de kinderen Ammons, ende en hebt ons ³ niet geroepen om met u te gaen? wy sullen ⁴ u huys, met u, met vyer verbranden.

1 Verstaet over de Iordane in het lant Gilead, daer Iephtah was, noordwaert.

a Iudic. 8.1.

2 Gelijck sy te voren gesproken hadden tot Gideon, bov. cap. 8. vers 1. Doch lieten sich noch te dier tijt geseggen, maer hier stichten sy, uyt enckel trotz ende hooghmoedt, eenen inlantschen krijgh, ende betoonen groote ondanckbaerheyt tegen Iephtah tot haer eygen nadeel.

3 Het tegendeel verklaert Iephtah in het volgende vers.

4 And. u huys over, ofte, boven u met vyer verbranden.

2

Ende Iephtah seyde tot hen; ⁵ Ick ende mijn volck waren seer twistigh met de kinderen Ammons: ende ick heb u-lieden geroepen, maer ghy en hebt my uyt hare hant niet verlost.

5 Hebr. ick vvas een man des tvvistes, ende mijn volck, ende de kinderen Ammons seer. Iephtah wil seggen, Dat, al hoe wel de Ammoniten niet op het lant Ephraims, maer der Israëliten, die in Gilead woonden, pretendeerden, hy nochtans Ephraim, als broeders ende bontgenooten, te hulpe geroepen hebbe, maer te vergeefs. Iephtah soecktse eerst met redenen tot afstant van wapenen te bewegen, gelijck hy te voren aen den Ammoniten gedaen hadde. Aengaende de Hebreeusche maniere van spreken, vergel. 2.Sam. 8. op vers 10.

3

Als ick nu sagh, dat ⁶ ghy niet en verlostet, soo stelde ick mijne ziele in mijne ⁷ hant, ende toogh door tot de kinderen Ammons, ende de ⁸ HEERE gafse in mijne hant: ⁹ waerom zijt ghy dan te desen dage tot my opgekomen, om tegen my te strijden?

6 Ephraim.

7 Hebr. palme. D. ick stelle mijn leven in groot perijckel: alsoo 1.Sam. 19. op vers 5. ende 28. vers 21. Iob 13.14. Psalm 119. vers 109. De maniere van spreken schijnt genomen te zijn van de gene, die een kostelick ende nochtans seer brekelick dingh, als glas, ofte wat dergelijcks, in de hant dragen, met perijckel van te laten vallen, ende gebroken te worden. Vergel. boven 9.17.

8 Bevestigende mijn beroep, ende de billickheyt ofte rechtveerdigheyt deses krijghs.

9 Dewijl ghy gantsch geen reden en hebt.

4

Ende Iephtah ¹⁰ vergaderde alle mannen van Gilead, ende street met Ephraim: ende de mannen van Gilead sloegen Ephraim; ¹¹ want de Gileaditen, zijnde tusschen Ephraim [ende] tusschen Manasse, ¹² seyden; Ghylieden zijt ¹³ vluchtige van Ephraim.

10 Siende dat Ephraim hartneckigh bleef, ende hem wilde overvallen.

11 In ’t Hebreeusch zijn de woorden aldus versett: Want sy seyden; Ghylieden zijt vluchtige van Ephraim: [namelick] de Gileaditen, in ’t midden van Ephraim, in ’t midden van Manasse, D. die aen de veyren der Iordane woonden in ’t midden tusschen Ephraim ende Manasse: dit vers wort in ’t volgende verklaert. And. ghy Gileaditers zijt vluchtige van Ephraim, onder de Ephraimiten ende onder de Manassiten. Als of die van Ephraim alsoo smadelick ende verachtelick van de Gileaditen gesproken hadden, of gewoon waren te spreken: Ende sulcks d’oorsake was deses krijghs ende harer nederlage: waer van de verstandige leser mach oordeelen.

12 Verstaet, tot de Ephraimiten, die sy uyt hare sprake kenden, als sy, na dat Ephraim overwonnen ende in de vlucht geslagen was, over de Iordane na haer lant meynden te ontkomen.

13 Hebr. eygentlick, ontkomene, ontloopene.

5

Want de Gileaditen namen den Ephraimiten de ¹⁴ veyren der Iordane af: ende het geschiedde, als de vluchtige van Ephraim seyden, Laet my over gaen, soo seyden de mannen van Gilead tot ¹⁵ hem; Zijt ghy een ¹⁶ Ephratiter? Wanneer hy seyde, Neen;

14 Gelijck Ephraim door Gideons aenseggen gedaen hadde aen de Midianiten, boven 7.24. op datse niet mochten ontkomen.

15 T.w. tot eenen yegelicken van Ephraim, die de Iordane begeerde te passeeren.

16 D. Ephraimiter. Alsoo 1.Sam. 1.1.

6

Soo seyden sy tot hem; ¹⁷ Seght nu ¹⁸ Schibboleth, maer hy seyde Sibboleth, ende konde het alsoo niet recht spreken: soo grepen sy hem, ende ¹⁹ versloegen hem aen de veyren der Iordane: dat te dier tijt van Ephraim vielen, twee ende veertigh duysent.

17 Om versekert te wesen, dat hy niet en was uyt eenigen stam in Gilead woonende als Rubenijt, Gadijt, ofte Manassijt, die oock aen de veyren mochten komen om over te gaen.

18 D. een stroom, vloet, ofte, vaert. Somtijts oock een koorn-are. Dit woort verkoren sy, om dat het by de veyren der Iordane wel te passe quam, ende de Ephratiters sonder achterdencken hare sprake souden melden: gelijck het gemeenlick gebeurt, dat een volck ofte natie, hebbende eenerleije sprake, nochtans verscheydene woorden ende letteren in het een quartier des lants anders uytspreeckt, als in een ander geschiet. Vergel. Matth. 26.73.

19 Hebr. eygentlick, staken hem de keel af, keelden hem.

7

Iephtah nu richtede Israël ses jaren: ende Iephtah de Gileaditer sterf, ende wert begraven in de ²⁰ steden Gileads.

20 D. in eene der steden des lants Gilead. Siet gelijcke maniere van spreken Genes. 19.29. 2.Chron. 35.24. onder 18.14. Nehem. 6.2. Ion. 1.5. Matth. 27. vers 44. Sommige meynen dat de voorneemste stadt in Gilead aldus mach genoemt zijn, om datse in verscheyden gedeelten, elck hebbende eenen bysonderen naem, afgedeylt kan geweest zijn, gelijck Ierusalaim, Ramathaim, 1.Sam. 1. vers 1. Ende hedensdaeghs vele diergelijcke groote steden gevonden worden.

8

Ende na hem richtede Israël, Ebzan van ²¹ Bethlehem.

21 Siet Gen. 35.19. Daer zijn twee steden van dien naem geweest: Eene in Iuda, daer onse Salighmaker Iesus Christus geboren is: d’andere op de noorder grenzen van Zebulon. siet Iosu. 19.15. dewelcke hier schijnt verstaen te worden, om dat d’andere gemeenlick genoemt wort, Bethlehem Iuda.

9

Ende hy hadde dertigh sonen; ende

[fol. 110r.\ Manoah. Engels des Heeren.]

hy ²² sondt dertigh dochteren na buyten, ende bracht dertigh dochteren van buyten in voor sijne sonen: ende hy richtede Israël seven jaren.

22 D. hy gaf dertigh dochteren uyt ten houwelicke, ende nam dertigh weder van buyten, tot vrouwen voor sijne sonen.

10

Doe sterf Ebzan, ende wert begraven te Bethlehem.

11

Ende na hem richtede Israël, Elon, de Zebuloniter: ende hy richtede Israël tien jaren.

12

Ende Elon de Zebuloniter sterf, ende wert begraven te ²³ Ajalon, in den lande van Zebulon.

23 Te onderscheyden van een ander Ajalon in den lande van Dan, bov. 1.35. Het schijnt datter meer steden van desen naem in andere stammen geweest zijn. siet 1.Chro. 6. vers 69. ende cap. 8. vers 13. 2.Chro. 11. vers 10. ende 28.18.

13

Ende na hem richtede Israël, Abdon, een sone van Hillel, de ²⁴ Pirhathoniter.

24 Van hier was oock Benaja, een van Davids helden, 2.Sam. 23.30. De stadt Pirhaton was gelegen westwaert van Samaria ende Sichem, op eenen hoogen bergh, genaemt den bergh des Amalekiters, ofte der Amalekiten.

14

Ende hy hadde veertigh sonen, ende dertigh soons sonen, ²⁵ rijdende op seventigh ^b ezelveulens: ende hy richtede Israël acht jaren.

25 Siet bov. 5. op vers 10. ende 10.4.

b Iudic. 10.4.

15

Doe sterf Abdon, een sone van Hillel, de Pirhathoniter: ende hy wert begraven te Pirhathon, in den lande Ephraims, op den bergh des ²⁶ Amalekiters.

26 Het eygen lant der Amalekiten was gelegen buyten de grenzen van Canaan, in het zuyd-oosten, tegen over Egypten, by de schelfzee, aen de woestijne Havila. Siet 1.Sam. 15.7. ende vergel. Exod. 17.8. Maer uyt dese plaetse schijnt het, dat een gedeelte in Ephraim eertijts oock gewoont, ofte immers gesocht heeft te nestelen.