Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het x. Capittel.

Thola, ende Iaïr, zijn Richteren, vers 1, etc. Israël vervalt in grouwelicke afgoderije, 6. Dies Godt haer over geeft in de hant der Philistijnen ende Ammoniten, diese jammerlick plagen, 7. Israel verkrijght ten laetsten, door ootmoedigh bidden ende smeecken, mitsgaders afschaffinge der afgoderije, genade by Godt, 10. De Ammoniten ende Israëliten legeren sich tegen malkanderen in Gilead, 17.

[kolom]

1

NA Abimelech nu ¹ stont op, om Israël te ² behouden, Thola, een sone van Pua, sone van Dodo, een man van ³ Issaschar: ende hy woonde tot ⁴ Samir, op het geberghte Ephraims.

1 Van Godt (gelijck de andere Richters) daer toe bysonderlick verweckt zijnde: Alsoo vers 3.

2 Om Israël na Abimelechs doot in vrede ende welstant te herstellen, ende te beschermen tegens alle, diese souden mogen willen beroeren, bespringen, ofte onderdrucken.

3 Een van de alderkleenste stammen.

4 Te onderscheyden van een ander Samir, gelegen op het geberghte in Iuda, aen de uyterste grenzen van Canaan. Iosu. 15.48.

2

Ende hy richtede Israël drie ende twintigh jaer: ende hy sterf, ende wert begraven tot Samir.

3

Ende na hem stont op Iaïr, de ⁵ Gileaditer: ende hy richtede Israël twee ende twintigh jaer.

5 Uyt den lande Gilead, gelegen aen de oostzijde der Iordane. siet Gen. 31. op versen 21, 48. Num. cap. 32. ende Iosu. cap. 17. versen 1, 5.

4

Ende hy hadde dertigh sonen, rijdende op dertigh ⁶ ezelveulens, ende die hadden dertigh steden, die sy noemden ⁷ Havvoth Iaïr, tot op desen dagh; dewelcke in den lande Gilead zijn.

6 Siet boven. c. 5. op vers 10.

7 Ofte, Iaïrs hoeven, vlecken. Alsoo genoemt van haren vader Iaïr, ofte, na den vorigen Iaïr, waer van te sien is Num. c. 32. vers 41. Deut. 3.14. Misschien is dese Iaïr een nakomelingh des voorgaenden geweest.

5

Ende Iaïr sterf, ende wert begraven tot ⁸ Kamon.

8 Eene stadt gelegen aen ’t Noorden van het geberghte Gileads, in den lande Basan, toebehoorende den halven stam van Manasse.

6

Doe ⁹ voeren de kinderen Israëls voort, te doen dat ^a quaet was in de oogen des HEEREN, ende dienden den Baalim, ende ¹⁰ Astharoth, ende den goden van Syrien, ende den goden van Zidon, ende den goden van Moab, ende den goden der kinderen Ammons, mitsgaders den goden der Philistijnen: ende sy verlieten den HEERE, ende en dienden hem niet.

9 tʼ Elckens van quaet tot erger voortgaende, als blijckt uyt het volgende.

a Iudic. 2.11. ende 3.7. ende 4.1. ende 6.1.

10 Siet boven c. 2. op vers 13.

7

Soo ontstack de toorn des HEEREN tegen Israël: ende hy ¹¹ verkochtse in de hant der Philistijnen, ende in de hant der kinderen Ammons.

11 D. hy gafse, ofte leverdese over in de macht, etc. Siet boven 2. op vers 14.

8

Ende sy ¹² onderdruckten ende vertraden de kinderen Israëls in ¹³ dat selve jaer: ¹⁴ achtien jaer [onderdruckten sy] alle de kinderen Israëls, die aen gene zijde der Iordane waren, in den lande der Amoriten, dat in ¹⁵ Gilead is.

12 Ofte, overweldighden, verbraken, vervvreven. And. sy hadden onderdruckt ende vertreden.

13 Als sy tot dese grouwelicke afgoderije vervielen, den Heere soo qualick danckende voor de langhdurige vrede, die hy hen verleent hadde.

14 And. zijnde het achtiende jaer, [te weten] alle, etc.

15 Siet boven op vers 3.

9

Daer toe togen de kinderen Ammons over de Iordane, om te krijgen, selfs tegen Iuda, ende tegen Benjamin, ende tegen het huys Ephraims: soo dat Israël seer bange wert.

10

Doe riepen de kinderen Israëls tot den HEERE, seggende: Wy hebben tegen u gesondight, soo om dat wy onsen Godt hebben verlaten, als dat wy den Baalim gedient hebben.

11

Maer de HEERE seyde tot de kinderen Israëls: Heb ick u niet van de Egyptenaren, ende van de Amoriten, ende van de kinderen Ammons, ende van de Philistijnen,

12

Ende de Zidoniers, ende Amalekiten, ende ¹⁶ Maoniten, [die] u onderdruckten, doe ghy tot my riepet, als dan uyt hare hant verlost?

16 Hebr. Maon. Daer was eene stadt van dien naem in het Zuyden van Iuda, by de woestijne Maon. siet Iosu. 15. op vers 55. Anders, den inwoonderen [des lants].

13

Nochtans hebt ghy my ^b verlaten, ende anderen goden gedient: daerom en ¹⁷ sal ick u niet meer verlossen.

b Deut. 32.15. Ierem. 2.13.

17 Hebr. ick sal niet toedoen of voort gaen om u-lieden te verlossen. Dit dreyght de Heere onder conditie, indien sy hen niet van herten bekeerden, verlatende alle afgoderije, ende den waren Godt alleen dienende: gelijck ’t volgende uytwijst.

14

¹⁸ Gaet henen, ende roept tot de goden, die ghy verkoren hebt: laet u die verlossen, ter tijt uwer benauwtheyt.

18 Dit is een maniere van spreken genoemt ironia ofte bespottinge: als of Godt seyde: Siet ende ondervindt of de goden die ghy voor desen hebt aengebeden, u sullen verlossen.

15

Maer de kinderen Israëls seyden tot den HEERE; Wy hebben gesondight, doet ghy ons, na alles dat ¹⁹ goet is in uwe oogen: alleenlick verlost ons doch te desen dage.

19 D. na u believen, welgevallen.

16

Ende sy deden de ²⁰ vreemde goden uyt haer midden wech, ende dienden den HEERE: doe wert sijne ziele ²¹ verdrietigh over den ²² arbeyt van Israël.

20 Hebr. de goden des vreemden, D. der Heydenen, die van Godt ende Israël vervreemt waren.

21 Of, beanghstight, benauwt. Hebr. eygentl. verkort, afgemaeyt. Dit wort menschelicker wijse, ende by gelijckenisse, van Godt geseyt. Vergel. Exod. 6.8. Num. 21.4. ond. 22.16. ende Iob 21.4, etc.

22 Of, moeyte, D. elende, lijden, verdriet, die hen werden aengedaen, ende waer in hare ziele arbeydde.

17

Ende de kinderen Ammons werden by een geroepen, ende legerden hen in ²³ Gilead: daer en tegen werden de ²⁴ kin-

23 Siet bov. op vers 3.

24 Zijnde na hare bekeeringe getroost ende gesterckt van den Heere, die Iephtah tot haren verlosser verweckt heeft. siet cap. 11.

[fol. 109r.\ Jephtah verslaet de Ammoniten.]

deren Israëls vergadert, ende legerden hen te ²⁵ Mizpa.

25 Gelegen op ofte aen ’t geberghte van Gilead. siet Gen. 31. vers 49. ende ond. 11. versen 11, 29. Daer zijn meer andere plaetsen geweest van desen name: om dat het Hebreeusch woort oock beteeckent eene hooghte, ofte andersins bequame plaetse daer men wacht kan houden, ende verre van sich sien. Siet van een lant Mizpa, Iosu. 11.3. gelegen onder den bergh Hermon, aen de zee. Van Mizpe in Iuda, Ios. 15.38. Ende in Benjamin, Ios. 18.26. Ende Mizpe der Moabiten, 1.Sam. 22.3. siet oock 1.Reg. 15.22. Nehem. 3.7, 15, 19. Ier. 40. vers 6. Hos. 5.1.

18

Doe seyden het volck, de ²⁶ Oversten van Gilead, ²⁷ d’een tot den anderen; ²⁸ Wie is de man, die beginnen sal te strijden tegen de kinderen Ammons? ^c Die sal tot een Hooft zijn allen inwoonderen van Gilead.

26 De Oudtsten des volcks. siet ond. 11.5.

27 Hebr. de man tot sijnen naesten.

28 De sin is, Die dat sal doen, sal een Krijghs-overste, ofte Richter wesen over alle Israëliten, die in Gilead woonen. siet sulcke maniere van vragen Deut. 20.5, 6, etc. Psal. 34.13, 14. ende elders.

c Iud. 11.6, 9, 10, 11.