Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het iiij. Capittel.

Godt plaeght Israël om harer sonden wille door den Koningh Iabin, wiens Velt-overste was Sisera, versen 1, 2, etc. daer na verweckt Godt de Prophetisse Debora, die Barak van sijnent wegen belast op te trecken tegen Sisera, met belofte van overwinninge, ende sy treckt met hem op, 4, etc. Het heyrleger van Sisera wort schricklick verslagen, 15. Iaël verberght den vluchtenden Sisera, ende brenght hem om in hare tente, 17. De Koningh Iabin wort uytgeroeyt, 24.

1

MAer de kinderen Israëls voeren voort te doen dat quaet was in de oogen des HEEREN: als Ehud gestorven was.

2

Soo ¹ verkochtse de HEERE in de hant van ² Iabin, Koningh der ³ Canaaniten, die tot ⁴ Hazor regeerde: ende sijn Krijghs-overste was ^a Sisera: ⁵ die selve nu woonde tot ⁶ Haroseth der Heydenen.

1 Siet bov. 2. op vers 14.

2 Siet van een ander Iabin, Ios. 11.1.

3 Hier door worden somtijts in ’t gemeyn verstaen alle de Heydensche volckeren, die in Canaan woonden: somtijts, als hier, een bysonder volck onder alle deselve, woonende aen de noorder-grenzen van Canaan.

4 Siet Iosu. 11. versen 10, 11. ende 19. vers 36. Ier. 49.28.

a 1.Sam. 12.9.

5 T.w. Sisera, ofte, (als sommige) Iabin.

6 Eene stadt gelegen aen de wateren van Merom, van dewelcke te sien is Ios. 11.5, 7. ’t Kan zijn, dat verscheyden overgeblevene Heydensche volckeren sich hier nedergeslagen hebben, om onder de macht van Iabin ende Sisera tegen Israël versekert te zijn. Hebr. Charoscheth.

3

Doe riepen de kinderen Israëls tot den HEERE: want hy hadde negen hondert ysere wagenen, ende hy hadde de kinderen Israëls met gewelt onderdruckt, twintigh jaer.

4

Debora nu, eene ⁷ vrouwe, die eene Prophetisse was, de huysvrouwe van ⁸ Lappidoth, dese richtede te dier tijt Israël.

7 Hebr. eene vrouvve eene Prophetisse: alsoo ond. 6.8. Een man een Propheet.

8 Eens mans name, van welcken de heylige Schrift elders niet en meldet: sommige nemen Lappidoth voor den naem der geboort-plaetse van Debora.

5

Ende sy woonde onder den ⁹ Palmboom van Debora, tusschen Rama ende tusschen Beth-El, op het geberghte Ephraims, ende de kinderen Israëls gingen op tot haer, ¹⁰ ten gerichte.

9 Alsoo na Debora genoemt.

10 Om van haer, als eene Prophetisse, des Heeren wille te vernemen, in saken, daer in sy geene uytkomste wisten te vinden by hen selven, of door d’ordinare wegen van onderwijs ofte justitie.

6

Ende sy sondt henen, ende riep ^b Barak, den sone Abinoams, van ¹¹ Kedes Naphtali: ende sy seyde tot hem: ¹² Heeft de HEERE de Godt Israëls, niet geboden: Gaet henen ende ¹³ treckt op den bergh ¹⁴ Thabor, ende neemt met u tien duysent man, van de kinderen Naphtali, ende van de kinderen Zebulons?

b Hebr. 11.32.

11 Eene stadt in Naphtali, Ios. 19. versen 32, 37. Geordineert tot eene vrystadt, Iosu. 20.7. Mede den Leviten gegeven, Iosu. 21.32. siet oock 2.Reg. 15.29. Sy was gelegen op eenen bergh tusschen de wateren van Merom ende de zee Gennesareth. Een ander Kedes wasser in Issaschar, 1.Chron. 6.72.

12 Als of sy seyde: Immers, of, sekerlick heeft hy ’t u geboden. Sulcke maniere van vragen bevestight sekerlick ’t gene vraeghswijse geseyt wort. alsoo ond. vers 14. ende 6.14, etc.

13 Verst. treckt tot u, D. vergadert tot u, brenght t’samen, doet tot u komen: gebruyckende daer toe de redenen, die ick u nu hebbe bekent gemaeckt, ende de hulpe der oversten onder de stammen. Vergel. ond. 5. op vers 14. Waer tegen Godt in ’t volgende vers seyt: Ick sal den Sisera tot u trecken.

14 Gelegen in den stam Zebulon, na ’t Westen, by de beke Kison. siet Psal. 89.13. 1.Sam. 10.3. Ier. 46.18. Hos. 5.1.

7

Ende ick sal aen de beke ^c Kison tot u ¹⁵ trecken den Sisera, Iabins Krijghs-overste, met sijne wagenen, ende sijne menighte: ende ick sal hem in uwe hant geven?

c Psalm 83.10.

15 D. ick sal door mijne Godtlicke kracht ende regeeringe hem aldaer tot u doen komen. De beke of riviere Kison liep uyt de zee Gennezareth na ’t Westen by den bergh Carmel in de middellantsche zee: zijnde als eene scheydinge tusschen Issaschar ende Zebulon.

8

Doe seyde Barak tot haer; Indien ghy met my trecken sult, soo sal ick henen trecken: maer indien ghy niet met my sult trecken, soo en sal ick niet trecken.

9

Ende sy seyde: Ick ¹⁶ sal sekerlick met u trecken, behalven dat de eere uwe niet sal zijn, ¹⁷ op desen wegh, dien ghy wandelt: want de HEERE sal Sisera ¹⁸ verkoopen in de hant eener ¹⁹ vrouwe: alsoo maeckte Debora haer op, ende toogh met Barak na Kedes.

16 Hebr. gaende gaen, of, treckende trecken.

17 Of, op desen tocht, dien ghy doet. And. om des weges wille dien ghy gaet: D. om dat ghy soo swack van vertrouwen zijt, dat ghy sonder my ’t gebodt des Heeren niet wilt achtervolgen, soo sal oock eene vrouwe daer van de eere hebben.

18 D. overleveren. Siet bov. 2. op vers 14.

19 Dit kan men verstaen van Iaël, ofte oock van Debora selve.

10

Doe riep Barak Zebulon ende

[fol. 105r\ Sisera. Debora, Barak. Lofsangh.]

Naphtali by een tot Kedes, ²⁰ ende hy toogh op, op sijne voeten, [met] tien duysent man: oock toogh Debora met hem op.

20 And. dede tien duysent man neffens sich optrecken. Hebr. met, neffens, of, aen sijne voeten, D. die hem volghden, sijne voetstappen na traden. siet Exod. 11.8. ende 1.Reg. 20.10.

11

²¹ Heber nu, de ²² Keniter, hadde sich afgesondert van ²³ Kain, uyt de kinderen ^d van ²⁴ Hobab, Moses schoonvader: ende hy hadde sijne tenten opgeslagen tot aen de eycke in Zaanajm, die by Kedes is.

21 De man van Iaël, van dewelcke onder vers 17. etc. Hebr. Cheber.

22 Siet Num. 24. versen 21, 22. bov. 1.16. ende de aent. aldaer.

23 D. van de Keniters, hebbende hare woonplaetse in de woestijne van Iuda. siet bov. 1.16.

d Num. 10.29.

24 Siet Num.10. vers 29. Anders genaemt Iethro.

12

Doe boodtschapten sy Sisera, dat Barak, Abinoams sone, op den bergh Thabor getogen was.

13

Soo ²⁵ riep Sisera alle sijne wagenen by een, negen hondert ysere wagenen, ende al het volck, dat met hem was, van Harozeth der Heydenen tot de beke Kison.

25 D. hy deed’se door uytroepinge by een komen, ofte, hy ontboodtse.

14

Debora dan seyde tot Barak; Maeckt u op, want dit is de dagh, in welcken de HEERE Sisera in uwe hant gegeven heeft; ²⁶ is de HEERE niet ²⁷ voor u aengesichte henen uytgetogen? Soo trock Barak van den bergh Thabor af, ende tien duysent man achter hem.

26 Siet van sulck vragen, bov. op vers 6.

27 Als de opperste krijghs-overste, om voor u te strijden, ende u de victorie te beschicken. siet ond. 5. vers 20. 2.Sam. 5.24.

15

^e Ende de HEERE ²⁸ versloegh Sisera, met alle [sijne] wagenen, ende het gantsche heyrleger, door de ²⁹ scherpte des sweerts, voor Baraks aengesichte: dat Sisera van den wagen af klom, ende vluchtede op sijne voeten.

e Psalm 83.10.

28 Siet c. 5. vers 20.

29 Hebr. door, ofte, aen den mont des sweerts. Alsoo in het volgende vers. And. verschrickte, etc. voor de, etc. waer van de sin soude wesen, dat Godt haerlieden op eene bysondere wijse verbaest heeft gemaeckt, op dat sy sonder tegenstant door der Israëliten sweert mochten vallen.

16

Ende Barak jaeghdese na, achter de wagenen ende achter het heyrleger, tot aen Harozeth der Heydenen. ende het gantsche heyrleger van Sisera viel door de scherpte des sweerts, datter niet over en bleef ³⁰ tot eenen toe.

30 D. datter oock niet een over en bleef. Vergel. Psal. 14. vers 3. ende 53.4. Rom. 3.12, etc.

17

Maer Sisera vluchtede op sijne voeten na de tente van Iaël, de huysvrouwe van Heber, den Keniter: Want daer was vrede tusschen Iabin, den Koningh van Hazor, ende tusschen het huys Hebers, des Keniters.

18

Iaël nu gingh uyt, Sisera te gemoete, ende seyde tot hem: Wijckt in, mijn heer, wijckt in tot my, en vreest niet: ende hy weeck tot haer in de tente, ende sy bedeckte hem met eenen ³¹ deken.

31 Of, een ruych, rouw spreed.

19

^f Daer na seyde hy tot haer; Geeft my doch een weynigh waters te drincken, want my dorstet: doe opende sy eene melckflessche, ende gaf hem te drincken, ende deckte hem toe.

f Iudic. 5.25.

20

Oock seyde hy tot haer; Staet in de deure der tente: ende het zy, soo yemant sal komen, ende u vragen, ende seggen; Is hier yemant? dat ghy segget: ³² Niemant.

32 Ofte, neen.

21

³³ Daer na nam Iaël Hebers huysvrouwe, eenen nagel ³⁴ der tente, ende greep eenen hamer in hare hant, ende gingh stillekens tot hem in, ende dreef den nagel in den slaep sijns hoofts, dat hy in der aerde ³⁵ vast wert: hy nu was met eenen diepen slaep bevangen, ende vermoeyt, ende sterf.

33 Dese daet Iaëls wort van den Geest des Heeren in ’t volgende (c. 5. vers 23, etc.) hooghlick geroemt, als gedaen zijnde uyt eenen bysonderen yver van Godt ingegeven, ende op sijn bevel, van Debora ende Barak gepubliceert.

34 Dien men gebruyckte in ’t spannen ende hechten van de tenten, zijnde van sulcken lenghte, dat hy door ’t hooft van Sisera koste reycken in de aerde: van gelijcken is de hamer na advenant geweest. siet onder cap. 5. vers 26.

35 Ofte, indrongh, T.w. de nagel: of, sy vestighde, [hem] in de aerde.

22

Ende siet, Barak vervolghde Sisera, ende Iaël gingh uyt hem te gemoete, ende seyde tot hem; Komt, ende ick sal u den man wijsen, dien ghy soeckt, soo quam hy tot haer in, ende siet, Sisera lagh doot, ende de nagel was in den slaep sijns hoofts.

23

Alsoo heeft Godt te dien dage Iabin, den Koningh van Canaan, t’onder gebracht, voor het aengesichte der kinderen Israëls.

24

Ende de hant der kinderen Israëls ³⁶ gingh steeds voort, ende wert hardt over Iabin, den Koningh van Canaan, tot dat sy Iabin, den Koningh van Canaan, hadden uytgeroeyt.

36 Hebr. gingh gaende, D. haerlieder macht nam steeds toe, soo dat sy den Iabin overweldighden.