Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xvj. Capittel.

Van het houden der Feesten, als Paesschen, vers 1, etc. Pincksteren, 9. Loofhutten-feest, 13. wie, waer, ende hoe sy op dese Feesten moesten verschijnen, 16. van het ampt der Richteren, 18. van afgodische bosschen ende pilaren, 21.

1

NEemt waer de maent ¹ Abib, dat ghy den HEERE uwen Godt ^{a 2} Paesschen ³ houdet: want in de maent Abib heeft u de HEERE uwe Godt uyt Egypten uytgevoert, ⁴ by nachte.

1 Exod. 13. vers 4. ende bov. 1. op vers 3.

a Exod. 12.2. Levit. 23.5. Numer. 9.1. ende 28.16.

2 Siet Exo. 12.11. Hebr. Pesach.

3 And. maket, of, doet. And. Pascha bereydet.

4 Siet Exod. 12. vers 31.

2

Dan sult ghy den HEERE uwen Godt het Pascha ⁵ slachten, ⁶ schapen ende runderen, in de plaetse, die de HEERE verkiesen sal om sijnen name aldaer te doen woonen.

5 Of, offeren, ende soo versen 4, 5, 6.

6 D. alle sulcke offerhanden, als de Heere op dit feest te slachten, ende te offeren bevolen hadde, Numer. 28.16. een jongh lam ofte geyte was eygentlick het Paesch-offer genoemt. siet Exo. 12. versen 3, 4, 5, 27. Daer beneffens moesten oock andere offerhanden op het feest geslacht ende geoffert worden.

3

Ghy sult ^b niet gedeessemts ⁷ op het selve eten; seven dagen sult ghy ongesuerde [brooden] op ’t selve eten, een broot ⁸ der elende, (want in der haest zijt ghy uyt Egyptenlant uyt getogen,) op dat ghy gedencket aen den dagh uwes uyttreckens uyt Egyptenlant, alle de dagen uwes levens.

b Exod. 12.19. ende 34.18.

7 Te weten, feest. And. daer mede, Te weten, met het lam, ende daer na met de offerhanden.

8 D. waer mede ghy indachtigh sult zijn, der verdruckinge, die ghy in Egypten geleden hebt: of, sulck broot, dat in der haest soo wat toegemaeckt wort, wanneer de noot ende haest niet toe laten, dat men het na gewoonelicke wijse ten vollen bereyde, ende aengenaem ofte smakelick make.

4

Daer en sal by u in seven dagen geen suerdeegh gesien worden in eenige uwe lantpalen: oock en sal ^c van het vleesch, dat ghy aen den avont aen den eersten dagh geslacht sullen hebben, niets tot den morgen overnachten.

c Exod. 12.10.

5

Ghy sult het Pascha niet mogen slachten in eene uwer ⁹ poorten, die de HEERE uwe Godt u geeft:

9 Dat is, binnen eene uwer steden of woonplaetsen.

6

Maer ¹⁰ aen de plaetse, die de HEERE uwe Godt verkiesen sal, om [daer] sijnen name te doen woonen, aldaer sult ghy het Pascha slachten aen den avont: als de ¹¹ sonne onder gaet, ¹² ter bestemder tijt uwes uyttreckens uyt Egypten.

10 And. [reysende] na de plaetse, etc. aldaer sult ghy, etc.

11 Siet Exod. 12. vers 6. 2.Chron. 35. vers 14.

12 D. juyst, ofte, even op dien tijt, als ghy uyt Egypten uyttooght, op den veertienden dagh des maents Abib, Exod. 13.3, 4.

7

Dan sult ghy het ¹³ koken ende eten in de plaetse, die de HEERE uwe Godt verkiesen sal: ¹⁴ Daer na sult ghy u des morgens keeren, ende gaen henen na uwe ¹⁵ tenten.

13 D. braden. siet Exod. 12.9. ende 2.Chron. cap. 35. op vers 13.

14 Als ’t feest over is, het welcke seven dagen duerde.

15 Verstaet, wooningen, ofte huysen, soo die als dan souden zijn.

8

Ses dagen sult ghy ongesuerde [brooden] eten: ende aen den sevenden dagh is een ¹⁶ verbodts-[dagh] den HEERE uwen Gode; [dan] en sult ghy geen werck doen.

16 Siet Lev. 23. op vers 36.

9

^d Seven weken sult ghy u tellen: van dat men [met] de ¹⁷ sickel begint in het staende koorn, sult ghy de seven weken beginnen te tellen.

d Exod. 23.16. Levit. 23.15. Numer. 28.26.

17 Om den Heere eene garve te offeren. siet Lev. 2.14. ende 23.10.

10

Daer na sult ghy den HEERE uwen Godt het Feest der ¹⁸ weken houden; ’t sal eene ¹⁹ vrywillige schattinge uwer hant zijn, dat ghy geven sult: na dat u de HEERE uwe Godt sal gezegent hebben.

18 Namelick, der seven voorseyde weken. Dit feest wort anders genoemt, het feest der eerstelingen, Num. c. 28. vers 26. item, Pincksterfeest, Actor. 2.1.

19 Hebr. tribuyt, of, schattinge der vrijvvilligheyt. siet hier van ond. 26.1, etc. And. met eene vrywillige schattinge, ofte, genoeghsaemheyt eener vrywilliger offerhande.

11

Ende ghy sult vrolick zijn voor ’t aengesichte des HEEREN uwes Godts; ghy, ende uw’ soon, ende uwe dochter, ende uw’ dienstknecht, ende uwe dienstmaeght, ende de Levijt, die in uwe poorten is, ende de vreemdelingh, ende de weese, ende de weduwe, die in ’t midden van u zijn: in de plaetse, die de HEERE uwe Godt sal verkiesen, om sijnen name aldaer te doen woonen.

12

Ende ghy sult gedencken, dat ghy een dienstknecht geweest zijt in Egypten: ende ghy sult dese insettingen houden ende doen.

13

^e Het Feest der ²⁰ Loofhutten sult ghy u seven dagen houden: als ghy sult hebben ingesamelt van uwen dorschvloer ende van uwe wijnpersse.

e Exod. 23.16. Levit. 23.34.

20 Siet Levit. 23. op vers 34.

14

Ende ghy sult vrolick zijn op u feest: ghy, ende uwe soon, ende uwe dochter, ende uw’ dienstknecht, ende uwe dienstmaeght, ende de Levijt, ende de vreemdelingh, ende de weese, ende de weduwe, die in uwe poorten zijn.

15

Seven dagen sult ghy den HEERE uwen Godt feest houden, in de plaetse die de HEERE verkiesen sal: ²¹ want de HEERE uwe Godt sal u zegenen in

21 And. wanneer de HEERE uwe Godt u sal gezegent hebben.

[fol. 84v\Gebrecklick-offer. Neder--richters.]

al u inkomen, ende in al het werck uwer handen; daerom sult ghy immers vrolick zijn.

16

^f Drie mael in het jaer sal alles, wat manlick onder u is, voor het aengesichte des HEEREN uwes Godts verschijnen, in de plaetse, die hy verkiesen sal: op het Feest der ongesuerde [brooden,] ende op het Feest der weken, ende op het Feest der Loofhutten: ^g maer het en sal niet ledigh voor het aengesicht des HEEREN verschijnen:

f Exod. 23.17. ende 34.23.

g Exod. 23.15.

17

Een yeder ²² na de gave sijner hant: na den zegen des HEEREN uwes Godts dien hy u gegeven heeft.

22 Na dat sijne hant vermagh te geven, als de volgende woorden schijnen te verklaren: And. na dat sijner hant gegeven is. Welcks oock op het volgende niet qualick en past. Vergel. Psalm 55. op vers 23. Num. cap. 18. vers 6. Ezech. 46.5, 7, 11.

18

²³ Richters ende Amptlieden sult ghy u stellen in alle uwe poorten, die de HEERE uwe Godt u geven sal, ²⁴ onder uwe stammen: dat sy het volck richten met een gerichte der gerechtigheyt.

23 Vergel. 1.Chro. c. 23. vers 4. en 26.29. 2.Chron. 19.8.

24 Ofte, voor, na uvve stammen.

19

Ghy sult het gerichte niet buygen, ghy sult ^h het ²⁵ aengesicht niet kennen: oock en sult ghy ⁱ geen geschenck nemen; want het geschenck verblint de oogen der wijsen, ende verkeert de ²⁶ woorden der rechtveerdigen.

h Levit. 19.15. Boven 1.17.

25 Siet bov. c. 1. op vers 17.

i Exod. 23.8.

26 Verst. de woorden der Richteren, dat sy quade vonnissen uytspreken; of, de woorden der gener, die eene rechtveerdige sake hebben, die by den gecorrumpeerden Richter verkeert ende verdraeyt worden: And. saken.

20

²⁷ Gerechtigheyt, gerechtigheyt sult ghy najagen: op dat ghy levet, ende erflick besittet het lant, dat u de HEERE uwe Godt geven sal.

27 D. enckel ofte louter gerechtigheyt, niet anders als gerechtigheyt. ’t Is gesproken met een nadruck. Vergel. Deut. 2. vers 27. Ies. 26.5, 15. Ezech. 21.9. met de aenteeckeninge.

21

Ghy sult u geen bosch planten ²⁸ van eenigh geboomte; ²⁹ by den altaer des HEEREN uwes Godts, dien ghy u maken sult.

28 Of, bosch planten [noch] eenigh geboomte.

29 D. met meyninge van eenige Godtsdienstigheyt: het welcke ghy daer mede soudt te kennen geven, als ghy eenigh bosch na by den Altaer, of Tempel des HEEREN soudt planten, ofte andersins het selve neffens des HEEREN Altaer eenige heyligheyt toeschrijven, ende van gelijcke of meerdere weerde houden. siet 2.Reg. capp. 16.17.

22

Oock en sult ghy u geen ³⁰ opgericht beelt stellen, het welcke de HEERE uwe Godt haett.

30 Ofte, pilaer-beelt, statue.