Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xvij. Capittel.

Wat offer-vee voor Godt een grouwel was, vers 1, etc. van de straffe der gener die van den waren Godtsdienst tot afgoderije afweken, 2. hoe de Neder-richters hen moesten dragen in sware duystere gerechtssaken, 8. van de kiesinge eenes Koninghs ende sijnen plicht, 14.

1

GHy en sult den HEERE uwen Godt geenen osse ofte ¹ kleyn vee offeren, daer ^a een gebreck aen zy, [ofte] ² eenigh quaet: want dat is ³ den HEERE uwen Godt een grouwel.

1 D. schaep of geyte. siet Exod. 12.5. ende bov. 14.4.

a Lev. 22.20, etc. Boven 15.21.

2 Hebr. eenige quade sake, ofte, eenigh quaet dingh.

3 Hebr. een grouwel des HEEREN uvves Godts: D. dat de HEERE voor een grouwel houdt. Alsoo onder 18.12. ende elders meer: Gelijck, een vloeck des HEEREN. cap. 21. vers 23.

2

^b Wanneer in’t midden van u, in eene uwer poorten, die de HEERE uwe Godt u geeft, een man, ofte vrouwe, gevonden sal worden, die doen sal, dat quaet is in de oogen des HEEREN uwes Godts, overtredende ⁴ sijn verbont:

b Boven 13.6.

4 D. ’t verbont dat hy met u gemaeckt heeft, daer in ghy uwen Gode gehoorsaemheyt belooft hebt.

3

Dat hy henen gaet, ende dient anderen goden, ende buyght sich voor die; ofte voor de sonne, ofte voor de mane, ofte voor ⁵ ’t gantsche heyr des hemels, ⁶ het welck ick niet geboden en hebbe.

5 Of, eenigh, Dat is, geen van allen.

6 Maer wel uytdruckelick ende scherpelick verboden.

4

Ende het wort u aengeseyt, ende ghy hoort het: soo sult ghy het wel ondersoecken; ende siet, het is de waerheyt, de sake is seker, sulcken grouwel is in Israël gedaen:

5

Soo sult ghy dien man, ofte die vrouwe, die dit selve boose ⁷ stuck gedaen hebben, tot uwe ⁸ poorten uytbrengen, dien man, [segg’ ick] ofte die vrouwe: ende ghy sultse met steenen steenigen, dat sy sterven.

7 Hebr. sake, ofte, vvoort: als bov. 13. vers 11.

8 Alwaer de publijcke by een komsten ende het gerichte gehouwen wierden. siet Genes. 22. op vers 17.

6

^{9 c} Op den mont van twee getuygen, ofte drie getuygen, sal hy gedoot worden, ¹⁰ die sterven sal: op eenes eenigen getuyges mont en sal hy niet gedoot worden.

9 D. op ’t seggen, verklaren, etc.

c Num. 35.30. Onder 19.15. Matth. 18.16. 2.Corinth. 13.1. Hebr. 10.28.

10 Hebr. de doode, of stervende: Dat is, die de doot verdient heeft, of, sterven sal. Vergel. Gen. 20. op vers 3.

7

^d De hant der getuygen sal eerst tegens hem zijn om hem te dooden, ende daer na de hant des gantschen volcks: soo sult ghy het ¹¹ boose uyt het midden van u wech doen.

d Boven 13.9.

11 Siet bov. 13.5.

8

Wanneer eene sake aen het gerichte ^e voor u te ¹² swaer sal zijn, tusschen ¹³ bloet [kolom] ende bloet, tusschen rechtshandel ende rechtshandel, tusschen ¹⁴ plage ende plage, zijnde twistsaken in uwe poorten: soo sult ghy u opmaken, ende opgaen na de plaetse, die de HEERE uwe Godt verkiesen sal:

e 2.Chron. 19.10. Malach. 2.7.

12 Hebr. eygentl. vvonderlick, vreemt, ofte, verborgen: D. soodanigh, dat ghy u daer in niet kondt ontrichten, ofte derven vertrouwen, wat recht ofte onrecht zy.

13 D. in materie van dootslagh. Siet Genes. 37. op vers 26.

14 Als in materie van wonden, quetsuren, of oock eenige quade vreemde plagen aen des menschen lichaem, misschien oock aen huysen, kleederen, etc.

9

Ende ghy sult komen tot de ¹⁵ Levitische Priesteren, ¹⁶ ende tot den Richter, die in die dagen zijn sal: ende ghy sult ondervragen, ende sy sullen u de ¹⁷ sake des rechts aenseggen.

15 Dit schijnt te sien op den Hoogenpriester, als oock op den hooghsten Richter. siet ond. vers 12.

16 And. ofte tot den Richter. Vergel. onder vers 12.

17 Ofte, het vvoort des rechts, ofte, oordeels: D. wat in dese sake recht zy, ende van u behoort geoordeelt ende uytgesproken te worden.

10

Ende ghy sult doen na het ¹⁸ bevel des woorts, datse u sullen aenseggen, van die selve plaetse, die de HEERE verkiesen sal: ende ghy sult waer nemen te doen na alles, dat sy u sullen leeren.

18 Hebr. na den mont des woorts, D. juyst ende in alles na haer seggen.

11

Na ¹⁹ het bevel der wet, die sy u sullen leeren, ende na het oordeel, dat sy u sullen seggen, sult ghy doen: ghy en sult niet afwijcken van het woort, dat sy u sullen aenseggen, ter rechter ofte ter slincker hant.

19 Hebr. na den mont.

12

De man nu, die ²⁰ trotslick handelen sal, dat hy niet en hoore na den Priester, dewelcke ²¹ staet om aldaer den HEERE uwen Godt te dienen, ²² ofte na den Richter; deselve man sal sterven; ende ghy sult het ²³ boose uyt Israël wech doen:

20 Hebr. in, of, door trotsheyt, of, vermetenheyt.

21 Siet bov. 10.8.

22 Na dat de nature der saken sal vereyschen.

23 Als bov. vers 7.

13

Dat het al dat volck hoore, ende vreese; ende niet meer trotslick en handele.

14

Wanneer ghy sult gekomen zijn in het lant, dat u de HEERE uwe Godt geeft, ende ghy dat erflick sult besitten ende daer in woonen: ende ghy ²⁴ seggen sult; Ick sal eenen Koningh over my stellen, als alle de volcken, die rontom my zijn:

24 T.w. wettelick, ende met Godes believen sulcks besluytende: ’t welcke niet geschiedde, 1.Sam. c. 8. vers 5. ende oversulcks den Heere mishaeghde. 1.Sam. 8. vers 7. ende 12.19.

15

Soo sult ghy ²⁵ gantschelick tot Koningh over u stellen, dien de HEERE uwe Godt verkiesen sal: uyt het midden ²⁶ uwer broederen, sult ghy eenen Koningh over u stellen; ghy en sult niet vermogen over u te setten eenen vreemden man, die uwe broeder niet en zy.

25 Hebr. stellende stellen, D. ghy en sult geenen anderen mogen stellen, als dien, etc.

26 D. hy sal een Israëlijt moeten zijn.

16

Maer hy en sal voor sich de peerden niet ²⁷ vermenighvuldigen, ende het volck niet doen weder keeren na Egypten, om ²⁸ peerden te vermenighvuldigen: dewijle de HEERE u-lieden geseyt heeft; ²⁹ ghy en sult voortaen niet weder keeren door desen wegh.

27 Dat is, soo veel wercks van ruyteren ende knechten niet maken, dat hy op sijne groote macht eenen moedt voere, ende tot Godes oneere sijn vertrouwen daer op stellende (gelijck de Heydensche ende godtloose Koningen deden) hem selven ende sijne onderdanen door vermetenheyt in perijckel ende verdriet brenge.

28 Waer van Egypten vermaert was. Siet Exod. cap. 14. en 15. Ies. 31.1, 3. Ezech. 17.15, etc.

29 Hebr. ghy sult niet meer toe doen, ofte, voort varen om vveder te keeren: Verstaet om u te wreken aen Egypten, ofte verbont met hen te maken, ofte slaven aldaer te worden.

17

Oock en sal hy voor sich de wijven niet vermenighvuldigen, op dat sijn herte niet ³⁰ afwijcke: hy en sal oock voor sich geen ³¹ silver ende gout seer vermenighvuldigen.

30 T.w. van den HEERE.

31 Hier past oock d’aent. op vers 16.

18

Voorts sal het geschieden, als hy op den stoel sijns Koninckrijcks sal sitten: soo sal hy sich een ³² dobbel van dese wet afschrijven in een boeck, ³³ uyt [het gene dat] voor ’t aengesichte der Levitische Priesteren is.

32 Ofte, copie, afschrift, geschreven uyt ende na het originele wetboeck, dat by de Priesteren was berustende, ende dat sy steeds voor oogen moesten hebben, om sich daer na te reguleeren. Vergel. ond. 31.9, 26.

33 And. [nemende die] van de tegenvvoordigheyt der Levitische Priesteren: D. hy sal het wetboeck, dat by den Priesteren berust, laten halen, ende daer uyt eene copie schrijven, ofte doen schrijven.

19

Ende het sal by hem zijn, ende hy sal daer in lesen alle de dagen sijns levens: op dat hy den HEERE sijnen Godt leere vreesen, om te bewaren alle de woorden deser wet, ende dese insettingen, om die te doen.

20

Dat sijn herte sich niet en verheffe boven sijne broederen, ende dat hy niet afwijcke van het gebodt, ter rechter ofte slincker hant: op dat hy de dagen verlenge in sijn Koninckrijck, hy, ende sijne sonen, in het midden van Israël.