Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xiiij. Capittel.

Verbodt van Heydensche rouwe over dooden, vers 1, etc. wat gedierte toegelaten ofte verboden was te eten, 3. van het opbrengen ende gebruyck der tienden, 22.

1

GHylieden zijt ¹ kinderen des HEEREN uwes Godts: ghy sult u selven niet ^{a 2} snijden, nochte kaelheyt maken tusschen uwe oogen, over eenen dooden.

1 Kinderen der genade, ende volgens, Godes erfgenamen, Rom. 8.17. hebbende de belofte ende hope der saliger opstandinge ende des eeuwigen levens: daerom het u niet betaemt over dooden te treuren, als de Heydenen, die geene hope en hebben, 1.Thess. cap. 4. vers 13.

a Levit. 19.27, 28. ende 21.5.

2 D. geene insnijdinge maken in u vleesch: een Heydensche maniere van rouwe, insonderheyt in het afsterven eeniger bysondere vrienden. siet Lev. 19.28. Vergel. 1.Reg. 18.28. Ier. 16.6. en 41.5. ende 47.5.

2

Want ghy zijt ^b een heyligh volck den HEERE uwen Godt: ende u heeft de HEERE verkoren, om hem tot een volck des eygendoms te zijn, uyt alle de volcken, die ³ op den aerdbodem zijn.

b Boven 7.6. ende 26.18.

3 Hebr. op het aengesichte des aerdbodems.

3

Ghy en sult geenen ⁴ grouwel eten.

4 D. het gene u de HEERE verboden heeft te eten, waer van ghy dien volgens eenen grouwel behoort te hebben.

4

^c Dit zijn de beesten, die ghylieden eten sult: een osse, kleyn vee der schapen, ende kleyn vee der geyten.

c Levit. 11.2, etc.

5

Een hert, ende rhee, ende een buffel: ende een steenbock, ende een das, ende een wilde osse, ende eene gemse.

6

⁵ Alle beesten, die de klaeuwen verdeelen, ende de klove in twee klaeuwen klieven, [ende] herkauwen onder de beesten, die sult ghy eten.

5 Siet hier van, ende van het volgende, Levit. 11.3, etc. ende de aent. aldaer.

7

Maer dese en sult ghy niet eten, van de gene die [alleen] herkauwen; ofte van de gene die de gekloofde klaeuwe [alleen] verdeelen: den kemel, ende de hase, ende het konijn; want dese herkauwen wel, maer sy verdeelen de klaeuwe niet; onreyn sullense u-lieden zijn.

8

Oock het vercken, want dat verdeelt sijne klaeuwe wel, maer het en herkauwt niet; onreyn sal het u-lieden zijn: van haer vleesch sult ghy niet eten, ende haer doot aes en sult ghy niet aenroeren.

9

Dit sult ghy eten van alles, dat in de wateren is: al wat vinnen ende schobben heeft, sult ghy eten.

10

Maer al wat geene vinnen ende schobben heeft, sult ghy niet eten: het sal u-lieden onreyn zijn.

11

Allen reynen vogel sult ghy eten.

12

Maer dese zijn het, van dewelcke ghy niet en sult eten: de arent, ende de havick, ende de zee-arent.

13

Ende de wouwe, ende de kraeije, ende de gier na sijnen aert.

14

Ende alle rave na haren aert.

15

Ende de struys, ende de nacht-uyl, ende de koeckoeck: ende de sperwer na sijnen aert.

16

Ende de steen-uyl, ende de schuyfuyt, ende de kaeuwe.

17

Ende de roerdomp, ende de pellicaen, ende het duyckerken.

18

Ende de oyvaer, ende de reyger na sijnen aert: ende de hoppe, ende de vledermuys.

19

Oock al het kruypende gevogelte, dat sal u-lieden onreyn zijn: sy en sullen niet gegeten worden.

20

Al het reyn gevogelte sult ghy eten.

21

Ghy en sult geen doot aes eten; den ⁶ vreemdelingh, die in uwe poorten is, sult ghy het geven, dat hy ’t ete, ofte verkoopt het den vreemden; want ghy zijt een heyligh volck den HEERE uwen Gode: ghy sult het ^d bocksken niet ⁷ koken in sijnes moeders melck.

6 Verstaet den onbesnedenen vreemdelingh, die sich tot de onderhoudinge van Godts wet niet hadde verbonden, alleenlick verkeerende onder de Israëliten: want de besnedene vreemdelingen waren verbonden tot de onderhoudinge der wetten Israëls.

d Exod. 23.19. ende 34.26.

7 And. zieden.

22

Ghy sult ⁸ getrouwelick vertienen al het inkomen uwes zaets; dat ⁹ elck jaer van het velt voort komt.[kolom]

8 Hebr. vertienende vertienen. siet Lev. cap. 27. op vers 30.

9 Hebr. jaer, jaer: D. elck jaer, jaer op jaer.

23

^e Ende voor ’t aengesichte des HEEREN uwes Godts, ter plaetse, die hy verkiesen sal, om sijnen name aldaer te doen woonen, sult ghy eten de tienden uwes koorns, uwes mosts, ende uwer olie, ende de eerstgeboorten uwer runderen ende uwer schapen: op dat ghy den HEERE uwen Godt leeret vreesen alle ¹⁰ dagen.

e Bov. 12.17, 18.

10 T.w. uwes levens, als boven 11. vers 1, etc.

24

Wanneer dan noch des weeghs voor u te veel sal zijn, dat ghy sulcks niet soudt konnen henen dragen, om dat de plaetse te verre van u sal zijn, die de HEERE uwe Godt verkiesen sal, om sijnen name aldaer te stellen: wanneer u de HEERE uwe Godt sal ¹¹ gezegent hebben.

11 T.w. alsoo, dat der tienden te veel souden zijn, om te brengen ter plaetse, die Godt verkoren heeft.

25

Soo maeckt het te gelde: ende ¹² bindt het gelt in uwe hant, ende gaet na de plaetse, die de HEERE uwe Godt verkiesen sal.

12 D. bindt het te samen in buydels of sacken, (siet 2.Reg. cap. 12. op vers 10.) ende neemt het met u.

26

Ende geeft dat ^f gelt voor alles, dat uwer ziele lustet, voor runderen ende voor schapen, ende voor wijn, ende voor ¹³ stercken dranck, ende voor alles, dat uwe ziele van u begeeren sal, ende ¹⁴ eet aldaer voor het aengesichte des HEEREN uwes Godts, ende weest vrolick, ghy ende u huys.

f Matth. 21.12.

13 Siet Levit. 10. op vers 9.

14 Siet bov. 12.7.

27

Maer den Levijt, die in uwe poorten is, dien sult ghy niet verlaten: want hy en heeft ¹⁵ geen ^g deel noch erve met u.

15 Siet boven 10. op vers 9.

g Num. 18.20, 24. Boven 10.9. ende 12.12. ende 18.1, 2. ende 26.12.

28

¹⁶ Ten eynde van drie jaren sult ghy voort brengen alle tienden uwes inkomens, ¹⁷ in het selve jaer: ende ghy sultse wech leggen in uwe poorten.

16 Siet boven 12. op vers 17.

17 T.w. het laetste van alle drie jaren, ofte, elck derde jaer.

29

Soo sal komen de Levijt, dewijle hy geen deel noch erve met u en heeft, ende de vreemdelingh, ende de weese, ende de weduwe, die in uwe poorten zijn, ende sullen eten ende verzadight worden: op dat u de HEERE uwe Godt zegene in allen wercke uwer hant, dat ghy doen sult.