Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xij. Capittel.

Bevel van alle afgoderije in den lande Canaan uyt te roeijen, vers 1, etc. ende den uyterlicken Godtsdienst na Godts instellinge te verrichten ter plaetse, die hy verkiesen soude, 5. Wat hen toegelaten zy te eten, met wien, ende aen wat plaetsen, ende wat dien aengaende verboden zy, 7, 12. Item, is wederom een gebodt van den rechten Godtsdienst waer te nemen, ende de afgodische wijse der Canaaniten geensins te volgen, 26.

1

DIt zijn de insettingen, ende de rechten, die ghylieden sult waer nemen om te doen, in ’t lant, het welcke u de HEERE, uwer vaderen Godt, gegeven heeft, om dat te erven; alle de dagen, die ghylieden op den aerdbodem leeft.

2

^a Ghy sult ¹ gantschelick vernielen ² alle de plaetsen, alwaer de volcken, ³ die ghy sult erven, haren goden gedient hebben: [kolom] op de ⁴ hooge bergen, ende op de heuvelen, ende onder ⁵ allen ⁶ groenen boom.

a Exod. 34.12, 13. Boven 7.5.

1 Hebr. vernielende vernielen.

2 Verstaet alsulcke, die ter afgoderije bereyt ende opgericht waren, als, tempel, huysen ende allerleije op sijn Heydensch gewijde plaetsen, ende instrumenten der afgoderije.

3 Dat is, welcker landen ghy sult erven: als boven cap. 11. vers 23.

4 Daer sy den hemel ende haren afgoden meynden wat naerder te zijn, als in de leeghten. Vergelijckt Iesa. 57. versen 5, 7. Ezech. cap. 6. vers 13. Hos. 4.13.

5 D. allerley.

6 Die in hooghte, schoonheyt, ende schaduwe uyt stack boven andere. Siet 2.Reg. 16. op vers 4.

3

Ende ghy sult hare ^b altaren afwerpen, ende hare ⁷ opgerechte beelden verbreken, ende hare ⁸ bosschen met vyer verbranden, ende de gesnedene beelden harer goden neder houwen: ende ghy sult haren naem te niete doen, uyt die selve plaetse.

b Iudic. 2.2.

7 Ofte, pilaer-beelden, statuen.

8 Dichte, duystere bosschen, ter afgoderije misbruyckt, als of duysternisse tot religieusheyt diende, ende eenige heyligheyt aen haer hadde.

4

Ghy en sult den HEERE uwen Godt ⁹ alsoo niet doen:

9 Als de Heydenen, die afgoderije aenstelden in alle plaetsen, waer ’t hen luste.

5

^c Maer na de ¹⁰ plaetse, die de HEERE uwe Godt uyt alle uwe ¹¹ stammen verkiesen sal, om sijnen ¹² name aldaer te setten; na sijne wooninge, sult ghylieden vragen, ende daer henen sult ghy komen:

c 2.Chron. 7.12.

10 De vaste plaetse, naderhant van Godt daer toe verkoren, ende geordineert, is Ierusalem. Siet 2.Sam. capp. 7. 24. 1.Chron. cap. 22. Psal. 122.1, 2, 3, 4. ende 132.13, 14. eer Ierusalem daer toe was verordineert, en was’er geene vaste plaetse, hoewel men Godt ordinaerlick dienen ende raet vragen moeste ter plaetse, daer de Arke des verbonts, ofte Tente der t’samenkomste door Godts bevel was berustende: als in de volgende boecken sal worden bevonden.

11 Den stamme Iuda heeft Godt hier mede vereert, de andere daer in voor bygaende. siet Ps. 78. versen 67, 68, 69.

12 Dat d’Arke des verbonts, zijnde een bysonder sichtbaer teecken mijner genadiger tegenwoordigheyt, aldaer vastelick in mijnen Tabernakel ofte huyse beruste, ende mijn openbare solemnele Godtsdienst aldaer verricht worde, etc. Vergel. 2.Sam. 6. op vers 2. 1.Reg. 8.29. alsoo ond. versen 11, 21. en 14. 23, 24. en 16. versen 2, 6, 11, etc.

6

Ende daer henen sult ghylieden brengen uwe brand-offeren, ende uwe slacht-offeren, ende uwe tienden, ende het hef-offer uwer hant, ende uwe ¹³ geloften, ende uwe vrywillige offeren, ende de eerstgeboorten uwer runderen ende uwer schapen.

13 D. ’t gene ghy den HEERE belooft hebt te geven.

7

Ende aldaer sult ghylieden voor het aengesichte des HEEREN uwes Godts eten, ende vrolick zijn, ghylieden ende uwe ¹⁴ huysen, ¹⁵ over alles, daer aen ghy uwe hant geslagen hebt; daer in u de HEERE uwe Godt gezegent heeft.

14 D. huysgesinnen.

15 Hebr. over alle uytstekinge, allen uytslagh, aenslagh uvver hant, D. alles, waer toe ghy uwe hant hebt uytgestreckt, of uytstrecken mooght. Alsoo onder vers 18. ende 15.10, etc.

8

Ghy en sult niet doen na alles, dat wy hier heden doen: een yeder, ¹⁶ al wat in sijne oogen recht is.

16 D. al het gene hemselven goet dunckt. Hoe verre sich dit uytstreckte, is te sien in het volgende 11 vers.

9

Want ghy en zijt tot nu toe niet gekomen in de ruste, ende in de erffenisse, die de HEERE uwe Godt u geven sal.

10

Maer ghy sult over de Iordane gaen, ende woonen in ’t lant, dat u de HEERE uwe Godt sal doen erven: ende hy sal u ruste geven van alle uwe vyanden rontomme, ende ghy sult seker woonen.

11

Dan salder eene plaetse zijn, ^d die de HEERE uwe Godt verkiesen sal, om sijnen name aldaer te doen woonen; daer henen sult ghy brengen alles wat ick u gebiede: uwe brand-offeren, ende uwe slacht-offeren, uwe tienden, ende het hef-offer uwer hant, ende alle ¹⁷ keure uwer geloften, die ghy den HEERE beloven sult.

d 1.Reg. 8.29.

17 D. dat ghy van het beste uytgelesen, ende den HEERE belooft hebt.

12

Ende ghy sult vrolick zijn voor het aengesichte des HEEREN uwes Godts, ghylieden, ende uwe sonen, ende uwe dochteren, ende uwe dienstknechten, ende uwe dienstmaeghden: ende de Levijt, die in uwe poorten is; want hy en ^e heeft ¹⁸ geen deel noch erve met u-lieden.

e Num. 18.20. Boven 10.9. ende 18.1.

18 Siet bov. 10.9.

13

Wacht u, dat ghy uwe brand-offeren niet en offert in alle plaetse, die ¹⁹ ghy sien sult.

19 Namelick, met behagen.

14

Maer in de plaetse, die de HEERE in eenen uwer stammen sal verkiesen, daer sult ghy uwe brand-offeren offeren: ende daer sult ghy doen al wat ick u gebiede.

15

Doch na allen lust uwer ziele sult ghy slachten ende vleesch eten, na den zegen des HEEREN uwes Godts, dien hy u geeft, in alle uwe ²⁰ poorten: de onreyne ende de reyne sal daer van eten, als van een ²¹ rhee, ende als van een hert.

20 D. in alle uwe steden ofte woonplaetsen, ende alsoo dickwils.

21 D. niet als eene heylige, maer als eene gemeyne toegelatene spijse. Herten ende rheen waren wel reyne beesten, die men als eene gemeyne spijse (onder cap. 14.) mocht eten, maer sy wierden niet gebruyckt tot offerhanden, alsoo ond. vers 22. ende 15.22.

16

^f Alleenlick het bloet en sult ghylieden niet eten: ghy sult het op de aerde uytgieten, als water.

f Gen. 9.4. Lev. 7.26. ende 17.10. Ond. 15.23.

17

Ghy en sult in uwe poorten niet mogen eten de tiende ²² uwes koorns, ende uwes mosts, ende uwer olie, noch de eerstgeboorten uwer runderen, ende uwer schapen: noch eenige uwer geloften, die ghy sult hebben belooft, noch uwe vrywillige offeren, noch het hef-offer uwer hant:

22 Siet van de tienden Levit. 27. op vers 30.

18

Maer ghy sult dat eten voor het aengesichte des HEEREN uwes Godts, in de plaetse, die de HEERE uwe Godt

[fol. 83r\Bloet. Heydensche afgoderije.]

verkiesen sal; ghy, ende uwe soon, ende uwe dochter, ende uwe dienstknecht, ende uwe dienstmaeght, ende de Levijt, die in uwe poorten is: ende ghy sult vrolick zijn voor het aengesichte des HEEREN uwes Godts over alles ²³ daer aen ghy uwe handen geslagen hebt.

23 Siet bov. vers 7. ende ond. 15.10.

19

Wacht u, dat ghy den Levijt niet en verlatet, ²⁴ alle uwe dagen in uwen lande.

24 D. soo lange ghy op der aerden sult leven.

20

Wanneer de HEERE uwe Godt uwe lantpale sal verwijdet hebben, ^g gelijck als hy u gesproken heeft, ende ghy seggen sult; Ick sal vleesch eten, dewijle uwe ziele lust heeft vleesch te eten: soo sult ghy vleesch eten, na allen lust uwer ziele.

g Genes. 28.13. Exod. 23.31. Deuter. 11.24. ende 19.8.

21

Soo de plaetse, die de HEERE uwe Godt verkiesen sal, om sijnen name aldaer te setten, verre van u sal zijn, soo sult ghy slachten van uwe runderen, ende van uwe schapen, die de HEERE u gegeven heeft; gelijck als ick u geboden hebbe: ende ghy sult eten in uwe poorten na allen lust uwer ziele.

22

²⁵ Doch gelijck als een rhee ende een hert gegeten wort, alsoo sult ghy dat eten: de onreyne ende de reyne sullen’t te samen eten.

25 Siet boven op vers 15.

23

Alleen houdt vaste, dat ghy het bloet niet en etet, want het ²⁶ bloet is de ziele: daerom en sult ghy de ziele met het vleesch niet eten:

26 Siet Lev. 17. op vers 11.

24

²⁷ Ghy sult dat niet eten: op de aerde sult ghy het uytgieten, als water.

27 Dese ceremonie bov. vers 16. oock geboden, wort hier sonderlinge ingescherpt. siet hier van Gen. 9. vers 4. en Lev. 17.11.

25

Ghy en sult dat niet eten: op dat het u, ende uwen kinderen na u wel gae, als ghy sult gedaen hebben dat recht is in de oogen des HEEREN.

26

Doch ²⁸ uwe heylige dingen, die ghy hebben sult, ende uwe geloften, sult ghy opnemen, ende komen tot de plaetse die de HEERE verkiesen sal.

28 Hebr. uwe heyligheden: D. dingen, die den Heere geheylight ofte toege-eygent zijn: als in het volgende verklaert wort.

27

Ende ghy sult uwe brand-offeren, het vleesch ende het bloet, bereyden, op den altaer des HEEREN uwes Godts, ende het bloet uwer slacht-offeren sal op den altaer des HEEREN uwes Godts worden uytgegoten: maer het vleesch sult ghy eten.

28

Neemt waer, ende hoort alle dese woorden, die ick u gebiede, op dat het u ende uwen kinderen na u wel gae tot in eeuwigheyt, als ghy sult gedaen hebben, dat goet ende recht is in de oogen des HEEREN uwes Godts.

29

Wanneer de HEERE uwe Godt voor u aengesichte sal hebben uytgeroeyt de volckeren, na dewelcke ghy henen gaet, om ²⁹ die erflick te besitten; ende ghy die erflick sult besitten, ende in haer lant woonen;

29 D. haer lant: als bov. cap. 9. vers 1. ende 11.23, etc.

30

Wacht u, dat ghy niet verstrickt en wordet ³⁰ achter hen, na dat sy voor u aengesichte sullen verdelght zijn: ende dat ghy niet en vraget na hare goden, seggende; Gelijck als dese volcken haren goden gedient hebben, alsoo sal ick oock doen.

30 D. alsoo, dat ghyse na volget.

31

Ghy sult alsoo niet doen, den HEERE uwen Godt: want al dat den HEERE een grouwel is, dat hy haet, hebben sy haren goden gedaen; want sy oock hare sonen ende hare dochteren met vyer verbrant hebben ³¹ haren goden.

31 D. ter eeren harer afgoden. Van desen grouwel der Heydenen van de afvallige Ioden na gevolght, siet Ier. 7. vers 31. ende 19.5. en vergel. 2.Reg. 16. vers 3. en 17.17, 31. ende 23.10.

32

³² Al dit woort, welck ick u-lieden gebiede, dat sult ghy waer nemen om te doen: ^h ghy en sult daer niet toedoen, ende daer van niet af doen.

32 Ofte, dit gansche woort: gelijcke woorden siet bov. 4. vers 2. And. elcke sake, die ick u-lieden gebiede, die, etc.

h Deuter. 4.2. Proverb 30.6. Apoc. 22.18.