Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het viij. Capittel.

Vermaninge tot gehoorsaemheyt, door verhael van vele groote weldaden Godes aen Israël bewesen, vers 1, etc. Item, door eene beschrijvinge van de schoonheyt ende vruchtbaerheyt des beloofden lants, 7. met waerschouwingen voor hooghmoedt ende vergetenisse Godes ende sijner goetdaden, 10. als oock dreygementen van sware straffen, indien sy ter contrarie souden doen, 19.

1

¹ ALle geboden, die ick u heden gebiede, sult ghy waer nemen om te doen: opdat ghy levet, ende vermenighvuldiget, ende inkomet, ende ’t lant ervet dat de HEERE uwen vaderen gesworen heeft.

1 Hebr. allen gebodt, dat ick, etc. ofte, elck gebodt.

2

Ende ghy sult gedencken alles des weeghs, dien u de HEERE uwe Godt dese veertigh jaer in de woestijne geleyt heeft: op dat hy u verootmoedighde, om u te ² versoecken, om te ³ weten wat in u herte was; of ghy sijne geboden soudt houden, of niet.

2 Menschelicker wijse van Godt gesproken. Siet Gen. cap. 22. op vers 1.

3 Op dat ghy selfs ende andere mochtet weten, dat is, op dat het openbaer ende bekent wierde, etc. Alsoo ond. 13. vers 3. Iudic. cap. 3. vers 4. 2.Chron. 32.31.

3

Ende hy verootmoedighde u, ende liet u hongeren, ende spijsde u met het ^a Man, dat ghy niet en kendet, noch uwe vaderen gekent hadden: op dat hy u bekent maeckte, ^b dat de mensche niet alleen ⁴ van den broode leeft, maer dat de mensche leeft van alles, dat uyt des HEEREN mont ⁵ uyt gaet.

a Exod. 16.14, 15.

b Matth. 4.4. Luce 4.4.

4 Of, op, door, by, gelijck wy oock spreken: by broot, op broot leven, sich onderhouden.

5 Of, voort komt. Hebr. van, by, ofte, door allen uytgangh van des HEEREN mont, Dat is, van alles, wat Godt niet alleen ordinaerlick, maer oock buyten de gemeyne ordre daer toe belieft te ordineeren ende te zegenen, waer van hy bevel geeft dat de mensche daer van sijn leven onderhoude, ja oock sonder middel, wanneer het hem belieft.

4

^c Uwe kleedinge en is aen u niet veroudet, ende uwe voet en is niet ⁶ geswollen dese veertigh jaer.

c Onder 29.5. Nehem. 9.21.

6 Het Hebr. woort beteeckent eygentlick, het opswellen, verheffen, rijsen des deeghs door den deessem: Mose wil seggen, dat hare voeten niet ontstelt ofte verzeert zijn geweest door de moeijelickheyt ende het ongemack van al dat reysen ende trecken.

5

Bekent dan in u herte; dat de HEERE, uwe Godt, u kastijt, ⁷ gelijck als een man sijnen sone kastijt.

7 Met alsulcke liefde, op sulcke wijse, ende tot sulcken eynde, als een goedigh vader sijn kint kastijt. Siet Prov. 3. versen 11, 12. Hebr. 12. versen 5, 6, 7, 8, 9, 10, etc.

6

Ende houdt de geboden des HEEREN uwes Godts: ⁸ om in sijne ⁹ wegen te wandelen, ende om hem te vreesen.

8 Of, wandelende in sijne vvegen, ende hem vreesende.

9 Siet Genes. 18. op vers 19.

7

Want de HEERE nwe Godt brenght u in een goet lant; een lant van waterbeken, fonteynen, ende diepten, die ¹⁰ in dalen ende in bergen ¹¹ uytvlieten:

10 Hebr. in dal ende in bergh.

11 Ofte, voort komen, ontspringen.

8

Een lant van terwe ende gerste, ende wijnstocken, ende vijghboomen, ende granaet-appelen: een lant van ¹² oly-rijcke olijfboomen, ende van honigh.

12 Hebr. olijfboomen der olie.

9

Een lant, daer in ghy ¹³ broot sonder schaersheyt eten sult; daer in u niets ontbreken sal: een lant welckes steenen ¹⁴ yser zijn, ende uyt welckes bergen ghy koper uythouwen sult.

13 Siet Genes. 3. op vers 19.

14 D. alwaer in de steenen yser gevonden wort, of daer de steenen yserigh zijn.

10

^{15 d} Als ghy dan sult gegeten hebben, ende verzadight zijn, soo sult ghy den HEERE uwen Godt ¹⁶ loven over dat goede lant, dat hy u sal hebben gegeven.

15 And. ghy sult dan eten, ende verzadight worden, ende etc.

d Boven 6.12, 13.

16 Hebr. zegenen.

11

Wacht u, dat ghy des HEEREN, uwes Godts, niet en vergetet: dat ghy niet en soudt houden sijne ¹⁷ geboden, ende sijne rechten, ende sijne insettingen, die ick u heden gebiede.

17 Siet boven 5. op vers 31.

12

Op dat niet misschien, als ghy sult gegeten hebben ende verzadight zijn; ende goede huysen gebouwt hebben, ende die bewoonen;

13

Ende uwe runderen ende uwe schapen sullen vermeerdert zijn, oock silver ende gout u sal vermeerdert zijn; ja al, wat ghy hebt, vermeerdert sal zijn;[kolom]

14

U herte sich als dan verheffe: dat ghy vergetet des HEEREN, uwes Godts, die u uyt Egyptenlant uyt den diensthuyse uytgevoert heeft:

15

Die u geleyt heeft in die groote ende vreeslicke woestijne, [daer] vyerige slangen, ende schorpioenen, ende dorheyt, daer geen water en was: ^e die u water uyt de ¹⁸ keyachtige rotze voort brachte:

e Exod. 17.6. Num. 20.11. Psalm 78.15. ende 114.8.

18 Hebr. de rotze des keys, D. de keyige, steenige rotze.

16

Die u in de woestijne spijsde met ^f Man, dat uwe vaderen niet gekent en hadden: ¹⁹ om u te verootmoedigen, ende om u te ²⁰ versoecken, op dat hy u ²¹ ten laetsten wel dede:

f Exod. 16.14, 15.

19 Siet bov. vers 2. en 3.

20 Siet bov. vers 2.

21 Hebr. in u uyterste, in u laetste, achterste, Dat is, achter na.

17

²² Ende ghy ²³ in u herte segget: Mijne kracht, ende de sterckte mijner hant heeft my dit ²⁴ vermogen verkregen.

22 Dit moet gevoeght worden met het begin van vers 12. ende 14.

23 Siet bov. 7.17.

24 Siet Psalm 73. op vers 12.

18

Maer ghy sult gedencken des HEEREN, uwes Godts, dat hy ’t is, die u kracht geeft om vermogen te verkrijgen: op dat hy sijn verbont bevestige, dat hy uwen vaderen gesworen heeft: gelijck het te desen dage is.

19

Maer indien ’t geschiet, dat ghy des HEEREN, uwes Godts, ²⁵ gantschelick vergeett, ende andere goden na volght, ende dientse, ende buyght u voor deselve; soo betuyge ick heden tegens u, dat ghy ²⁶ voorseker sult vergaen.

25 Hebr. vergetende vergetet.

26 Hebr. vergaende vergaen sult.

20

Gelijck de Heydenen, die de HEERE voor u aengesichte verdaen heeft, alsoo sult ghy vergaen: om dat ghy de stemme des HEEREN, uwes Godts, niet gehoorsaem sult geweest zijn.