Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het vij. Capittel.

Hoe de kinderen Israëls hen moesten houden tegen de Heydensche inwoonderen van Canaan, ende der selver afgoderijen, 1, etc. de heerlickheyt Israëls boven alle volcken, met de oorsake van dien, 6. Beloften van menigerleije zegeningen, indien sy Gode sullen gehoorsaem zijn, 9. Troost ende versterckinge tegen de veelheyt ende macht der Heydensche volcken, 17. Verbodt van der afgoden silver ende gout te behouden, 25.

1

WAnneer u de HEERE uwe Godt sal gebracht hebben in het lant, daer ghy na toe gaet om dat te erven; ende hy ^a vele volckeren voor u aengesichte sal hebben uytgeworpen, de ¹ Hethiten, ende de Girgasiten, ende de Amoriten, ende de Canaaniten, ende de Pheresiten, ende de Heviten, ende de Iebusiten, seven volckeren, die meerder ende machtiger zijn dan ghy:

a Onder 31.3.

1 Siet Genes. 10. vers 15. etc. ende 15. vers 19. etc.

2

Ende de HEERE uwe Godt haer sal gegeven hebben voor u aengesichte, ^b dat ghyse slaet: soo sult ghyse ² gantschelick verbannen, ^c ghy en sult geen verbont met hen maken, noch hen genadigh zijn.

b Num. 33.52. Ios. 11.11.

2 Hebr. verbannende verbannen. siet bov. cap. 2. op vers 34.

c Exod. 23.32. ende 34.15.

3

Ghy en sult u oock met hen niet ^d vermaeghschappen: ghy en sult ³ uwe dochters niet geven aen hare sonen, ende hare dochters niet nemen voor uwe sonen.

d Exod. 34.16. 1.Reg. 11.2.

3 In ’t Hebreeusch staet dit, ende eenige navolgende woorden in ’t eenvoudigh getal, siende op yeder van dese volcken, sonen ende dochteren.

4

Want sy souden uwe sonen van my doen af wijcken, dat sy andere goden souden dienen: ende de toorn des HEEREN soude tegens u-lieden ontsteken, ende u haest verdelgen.

5

Maer alsoo sult ghy hen doen; ^e hare altaren sult ghy af werpen, ende hare ⁴ opgerichte beelden verbreken: ende hare ⁵ bosschen sult ghy af houwen, ende hare gesnedene beelden met vyer verbranden.

e Exod. 23.24. ende 34.13. Onder 12.2, 3.

4 And. statuen, of, pilaerbeelden.

5 Verstaet de afgodische bosschen, die sy ter afgoderije gesticht hebben. Siet ond. 12.3.

6

Want ^f ghy zijt een ⁶ heyligh volck den HEERE uwen Godt: u heeft de HEERE uwe Godt verkoren, dat ghy hem ten volcke des eygendoms soudet zijn uyt alle volcken, die op den aerdbodem zijn.

f Exod. 19.5. Boven 4.20. ende 14.21. ende 26.18. ende 28.9. 1.Petr. 2.9.

6 D. een volck, uyt alle volcken van Gode afgesondert, ende hem toege-eygent, op dat hy u na luyt der beloften sijns verbonts zegene, ende ghy in sijne geboden heylighlick (gelijck hy, uwe bontgenoot, heyligh is) volgens uwe verbonts-beloften wandelet. Siet onder cap. 28. vers 9. 1.Petr. 2.9.

7

De HEERE en heeft geenen lust tot u gehadt, noch u verkoren, om uwe veelheyt boven alle andere volcken; want ghy waert het weynighste van alle volcken:[kolom]

8

Maer ⁷ om dat de HEERE u-lieden ^g lief hadde, ende op dat hy hielde den eedt, dien hy uwen vaderen gesworen hadde, heeft u de HEERE met stercker hant uytgevoert; ende heeft u verlost uyt den diensthuyse, uyt de hant van Pharao, Koningh van Egypten.

7 Hebr. om, of, uyt, vermits, de liefde des HEEREN [tot] u-lieden.

g Onder 10.15.

9

Ghy sult dan weten, dat de HEERE uwe Godt, ^h die Godt is: die ⁸ getrouwe Godt, dewelcke het verbont ende de weldadigheyt houdt dien, die hem lief hebben, ende sijne geboden houden, tot in duysent geslachten:

h Exod. 20.5. Boven 5.9.

8 D. die waerachtigh is in sijne woorden, ende sijne beloften sekerlick volbrenght. siet Ies. 49. vers 7. 1.Cor. 1.9. ende cap. 10. vers 13. 2.Cor. c. 1. vers 18. 1.Thess. c. 5. vers 24. 2.Thess. c. 3. vers 3. 2.Timoth. 2. vers 13. Hebr. c. 11. vers 11. 1.Ioan. 1.9.

10

Ende hy vergeldt eenen yederen van dien, die hem haten, ⁹ in sijn aengesicht, om hem te verderven: hy en sal ’t sijnen hater niet ⁱ vertrecken, in sijn aengesicht sal hy het hem vergelden.

9 D. in hare tegenwoordigheyt, onder hare oogen, als men seyt, ofte in ’t openbaer, sonder hare wereltsche hoogheyt, macht, ofte trotsheyt t’ontsien; ende alsoo, dat sy des HEEREN straffende hant tegens hen moeten mercken ende gevoelen.

i Nahum. 1.2.

11

Houdt dan de geboden, ende de insettingen, ende de rechten, die ick u heden gebiede, om die te doen.

12

Soo sal het geschieden, ^k om dat ghy dese rechten sult hooren, ende houden, ende deselve doen; dat de HEERE, uwe Godt, u het verbont ende de weldadigheyt sal houden, die hy uwen vaderen gesworen heeft.

k Levit. 26.3. Onder 28.1.

13

Ende hy sal u lief hebben, ende sal u zegenen, ende u doen vermenighvuldigen: ende hy sal zegenen de vrucht uwes buycks, ende de vrucht uwes lants, u koorn, ende uwen most, ende uwe olie, de ¹⁰ voortsettinge uwer koeijen, ende de kudden van u kleyn vee, in ’t lant, dat hy uwen vaderen gesworen heeft u te geven.

10 Ofte, aenwas. D. de vrucht.

14

Gezegent sult ghy zijn boven alle volcken: daer en sal onder u ^l noch man noch vrouwe onvruchtbaer zijn; oock [niet] onder uwe beesten.

l Exod. 23.26.

15

Ende de HEERE sal alle kranckheyt van u af weeren: ende hy en sal u geene van der Egyptenaren quade sieckten, ¹¹ die ghy kent, op leggen, maer salse leggen op alle die u haten.

11 Die ghy aen den Egyptenaren hebt gesien. Vergel. onder cap. 28. vers 60.

16

Ghy sult dan alle die volcken ¹² verteeren, die de HEERE uwe Godt u geven sal; u ooge en salse niet verschoonen: ende ghy sult hare goden niet dienen; want dat soude u een ¹³ strick zijn.

12 Hebr. eygentlick, eten, op eten, ende alsoo voorts, verteeren, D. ghy sultse vernielen, verdelgen, sonder verschoonen, of schromen, gelijck de spijse niet gespaert en wort, veel weyniger een roof van een wildt dier. Vergel. ond. cap. 31. vers 17.

13 Siet Exod. 23. vers 33. ende 34.12. Iudic. 2.3.

17

¹⁴ Soo ghy in u herte seydet; Dese volcken zijn meerder dan ick: hoe soud’ickse uyt de besittinge konnen verdrijven?

14 D. soo ghy by u selven mochtet dencken: alsoo onder 8. vers 17. ende 9.4. etc.

18

En vreest niet voor hen: ¹⁵ gedenckt steeds, wat de HEERE, uwe Godt, aen Pharao ende aen alle Egyptenaren gedaen heeft.

15 Hebr. gedenckende gedenckt.

19

^m De groote ¹⁶ versoeckingen, die uwe oogen gesien hebben, ende de teeckenen, ende de wonderen, ende de stercke hant, ende den uytgestreckten arm, door welcken u de HEERE uwe Godt heeft uytgevoert: alsoo sal de HEERE uwe Godt doen aen alle volcken, voor welcker aengesichte ghy vreest.

m Boven 4.34. ende ond. 29.3.

16 Siet bov. 4. op vers 34.

20

Daer toe sal de HEERE, uwe Godt, oock ^{n 17} horselen onder hen senden: tot datse omkomen, die over gebleven, ende voor u aengesichte ¹⁸ verborgen zijn.

n Exod. 23.28. Ios. 24.12.

17 Siet Exod. 23. vers 28.

18 D. die sich versteken hebben, ende uwe hant mogen ontkomen zijn.

21

En ontsett u niet voor haerlieder aengesicht: want de HEERE uwe Godt is in het ¹⁹ midden van u, een groot ende vreeslick Godt.

19 T.w. met sijne genade ende hulpe.

22

Ende de HEERE, uwe Godt, sal dese volcken voor u aengesichte ²⁰ allenghskens ²¹ uyt werpen: haestelick en sult ghyse niet ²² mogen te niete doen, op dat het wildt des veldes niet ²³ tegens u vermenighvuldige.

20 Hebr. een weynigh, een weynigh. D. al gemackelick, den eenen voor, den anderen na.

21 Of, uyttrecken, uytwortelen, neder storten.

22 Of, konnen.

23 Ofte, boven u.

23

Ende de HEERE salse geven voor u aengesichte: ende hy salse ²⁴ verschricken met groote verschrickinge, tot datse verdelght worden.

24 Ofte: verbaest maken met groote verbaestheyt.

[fol. 81r\Lof van Canaan.]

24

Oock sal hy hare Koningen in uwe hant geven, dat ghy haren name van onder den Hemel te niete doet: geen man sal voor u aengesichte bestaen, tot dat ghyse sult hebben verdelght.

25

De gesnedene beelden van hare goden, sult ghy met vyer verbranden: het silver ende gout, dat daer aen is, en sult ghy niet begeeren, noch voor u nemen; op dat ghy daer door niet verstrickt en wordet: want dat is den HEERE uwen Godt een grouwel.

26

Ghy en sult dan den grouwel in u huys niet brengen, dat ghy ²⁵ eenen ban soudt worden, gelijck ²⁶ dat selve is: ghy sult het ²⁷ gantschelick verfoeijen, ende teenemael eenen grouwel daer van hebben; want het is ²⁸ eenen ban.

25 D. verbannen. siet hier van een anmerckelick exempel. Iosu. 7.11, 21, 24, 25, 26.

26 T.w. het verbannen goet.

27 Hebr. verfoeijende verfoeijen, ende grouwelende grouwelen.

28 D. ten verderve over gegeven, om dat het ter afgoderije gedient heeft.