Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxxij. Capittel.

De stammen Ruben, ende Gad, versoecken, om redenen, van Mose, haer erfdeel te mogen hebben aen dese zijde van de Iordane, vers 1, etc. Mose bestraftse eerst scherpelick, 6. maer als sy beloven voor hare broederen gewapent henen te trecken in Canaan, tot dat het lant onder gebracht zy, verkijgen sy, neffens den halven stam van Manasse, haer versoeck, op de gemelte conditie, 16.

1

DE kinderen Rubens nu hadden veel vees, ende de kinderen Gads haddens ¹ machtigh veel: Ende sy besagen het lant Iaëzer, ende ’t lant Gilead, ende siet, dese plaetse was eene plaetse ² voor vee.

1 Hebr. seer machtigh. De Israëliten waren wel vast doorgaens omgaende met vee, als te sien is Gen. 46.32, 34. ende cap. 47. versen 3, 4, etc. maer het schijnt, dat dese twee stammen sich boven andere daer toe hadden begeven, hebbende misschien (als sommige meynen) in Egypten bysondere gelegentheyt gehadt van bequame landouwen in hare woonplaetsen, ende voorts in het veroveren der Koninckrijcken van Sihon ende Og, ende de groote nederlage der Midianiten, daer op gelett, datse voor haer selven veel vees mochten nemen, ende van andere koopen ofte verwisselen.

2 Hebr. van vee, D. sy merckten ende bevonden, dat dese gantsche contreije recht bequaem ende dienstigh soude zijn voor haer vee.

2

Soo quamen de kinderen Gads, ende de kinderen Rubens, ende spraken tot Mose, ende tot Eleazar den Priester, ende tot de Oversten der vergaderinge, seggende:

[fol. 74v\Ruben, Gad, ende half--Manasse.]

3

Ataroth, ende Dibon, ende Iaëzer, ende Nimra, ende Hesbon, ende Eleale: ende Schebam, ende Nebo, ende Behon;

4

Dit lant, ³ het welcke de HEERE voor ’t aengesichte der vergaderinge van Israël geslagen heeft, dat is een lant voor vee: ende uwe knechten hebben vee.

3 D. welckes inwoonderen.

5

Voorts seyden sy; Indien wy genade in uwe oogen gevonden hebben, dat dit selve lant uwen knechten gegeven worde tot eene besittinge: en doet ons niet trecken over de Iordane.

6

Maer Mose seyde tot de kinderen Gads, ende tot de kinderen Rubens: ⁴ Sullen uwe broeders ten strijde gaen, ende ghylieden sult hier blijven?

4 Mose en weygert niet simpelick dit lant hen ten erve te geven, alsoo het Israël van Gode oock ten erve gegeven was, Deut. 2.12, 31. maer bestraft scherpelick, dat sy sich van hare broederen wilden afsonderen, ende tot ruste begeven, latende die alleen ten strijde gaen: het welcke hen niet en betaemde, ende ergernisse, als oock vertsaeghtheyt by hare medebroederen soude veroorsaken, ende ’t voltrecken van Godts beloften (soo veel in hen was) verachteren: als in’t volgende verklaert wort.

7

Waerom doch sult ghy het herte der kinderen Israëls ⁵ breken, dat sy niet over en trecken na ’t lant, dat de HEERE hen gegeven heeft?

5 D. uwe medebroederen met u exempel onlustigh, ofte onwilligh maken. Vergl. Deut. 1.28. Act. 21. vers 13. alsoo vers 9.

8

Soo deden uwe vaders, als ickse van ^a Kades Barnea sondt om dit lant te besien:

a Boven 13.3. Deut. 1.22.

9

Als sy opgekomen waren tot aen het ⁶ dal Escol, ende dit lant besagen, soo braken sy het herte der kinderen Israëls, dat sy niet en gingen na dit lant, dat de HEERE hen gegeven hadde.

6 And. beke. siet bov. cap. 13. vers 24. Deut. 1.24.

10

Doe ontstack de toorn des HEEREN ten selven dage: ende hy swoer, seggende:

11

^b Indien dese mannen, die uyt Egypten opgetogen zijn, ⁷ van twintigh jaer oudt ende daer boven, het lant sullen sien, dat ick Abraham, Isaac, ende Iacob gesworen hebbe ⁸! want sy en hebben niet ⁹ volhardt my na te volgen:

b Boven 14.28. Deut. 1.35.

7 Hebr. van eenen sone van twintigh jaer, etc.

8 Dit is een onvolkomen reden in’t eedsweeren gebruyckelick. siet bov. c. 14. versen 23, 28, 35. Deut. c. 1. vers 35. ende vergl. Genes. 14. op vers 23.

9 Hebr. sy hebben niet vervult [te gaen] achter my. Met gelijcke maniere van spreken wort het tegendeel van Iosua ende Caleb in het volgende versken geseyt. Siet Deuter. 1.36. ende bov. 14.24.

12

Behalven Caleb den soon van Iephunne, den ¹⁰ Keniziter, ende Iosua den sone van Nun: want sy hebben ¹¹ volhardt den HEERE na te volgen.

10 Vergl. Ios. 15. vers 17. Iudic. 1.13. ende c. 3. versen 9, 11. 1.Chron. 4.13, 15.

11 Siet op ’t voorgaende vers.

13

Alsoo ontstack des HEEREN toorn tegens Israël, ende hy deedse omswerven in de woestijne, ¹² veertigh jaer: tot dat verteert was het gantsche geslachte, ’t welcke gedaen hadde, dat ¹³ quaet was in de oogen des HEEREN.

12 Zijnde, om de volheyt des getals, daer onder mede gereeckent de twee jaren van den uyttocht uyt Egypten, tot het uytsenden der verspieders van Kades-Barnea.

13 Dat is, dat den HEERE qualick beviel.

14

Ende siet, ghylieden zijt opgestaen in stede van uwe vaderen, eene menighte van sondige menschen; ¹⁴ om de hittigheyt van des HEEREN toorn tegens Israël te vermeerderen.

14 Hebr. om noch, of, vorder toe te doen tot, of, boven de hittigheyt, etc.

15

Wanneer ghy van achter ¹⁵ hem u sult afkeeren, soo sal hy wijders voort varen ¹⁶ hem te laten in de woestijne: ende ghy sult al dit volck verderven.

15 Namelick den HEERE. De sin is, Indien ghy den HEERE niet langer en sult willen na volgen.

16 T.w. Israël. De sin is, Hy salse weder laten omswerven in de woestijne, gelijck haren vaderen gebeurt is, tot dat sy oock, gelijck die, alle omkomen.

16

Doe traden ¹⁷ sy toe tot hem, ende seyden; Wy sullen hier ¹⁸ schaeps-koijen bouwen voor ons vee; ende steden voor onse kinderkens.

17 De Rubeniten ende Gaditen quamen daer na weder tot Mose.

18 Het Hebr. woort beteeckent alsulcke percken ofte plaetsen voor ’t vee, die met heggen, steckaden, of mueren, omtuynt ende versekert waren: alsoo onder vers 24.

17

Maer wy selve sullen ons ¹⁹ rusten, ²⁰ haestende voor het aengesichte der kinderen Israëls, tot dat wy’se aen hare plaetse sullen gebracht hebben: ende onse kinderkens sullen blijven in de vaste steden, ²¹ van wegen de inwoonderen des lants.

19 Ofte, haestelick, ofte, wacker aengorden, vvapenen, om [te gaen] voor, etc.

20 D. wacker henen marcheerende voor onse broederen in alsucken getal, als vereyscht sal worden, om die in hare besittinge met gewapender hant te brengen. siet Iosu. 4.12, 13.

21 Op dat hen middelertijt geen leet over kome van de overige inwoonderen des lants.

18

Wy en sullen niet ²² weder keeren tot onse huysen; tot dat sich de kinderen Israëls tot erffelicke besitters sullen gestelt hebben een yeder van sijne erffenisse.

22 Siet Ios. cap. 22. van’t begin tot het 10 vers.

19

Want wy en sullen met hen niet erven aen gene zijde der Iordane, ende ²³ verder henen: als onse erffenisse ons toegekomen sal zijn aen dese zijde der Iordane, tegen den ²⁴ opgangh.[kolom]

23 D. tot aen de uyterste lantpalen van Canaan.

24 T.w. der sonne, D. oostwaert, tegen het Oosten van Canaan, daer Gilead gelegen was.

20

Doe seyde Mose tot hen; Indien ghy dese sake doen sult, indien ghy u voor het aengesichte des HEEREN sult ²⁵ rusten ten strijde,

25 Ofte, wapenen, de wapenen aen doen, aengorden: als vers 17. ende in het volgende.

21

Ende een yeder van u, die toegerust is, over de Iordane sal trecken ²⁶ voor het aengesichte des HEEREN; tot dat hy sijne vyanden voor sijn aengesichte uyt de besittinge sal verdreven hebben,

26 Dat is, voor den HEERE, van wiens tegenwoordigheyt de Arke des verbonts een sichtbaer teecken was. siet Iosu. 4.13.

22

Ende het lant voor ’t aengesichte des HEEREN onder gebracht zy; soo sult ghy daerna weder keeren, ende onschuldigh zijn voor den HEERE, ende voor Israël: ende dit lant sal u ter besittinge zijn voor het aengesichte des HEEREN.

23

Indien ghy daer en tegen alsoo niet sult doen, siet, soo hebt ghy aen den HEERE gesondight: doch ²⁷ ghy sult uwer sonde gewaer worden, alsse u ²⁸ vinden sal.

27 And. wetet, dat uwe sonde u vinden sal, D. de straffe uwer sonde u treffen sal.

28 D. als ghy daerom sult gestraft worden.

24

Bouwet u steden voor uwe kinderkens, ende koijen voor uwe schapen: ende doet, wat ²⁹ uyt uwen monde uyt gegaen is.

29 D. wat ghy belooft hebt. Vergelijckt bov. c. 30. vers 3. etc. Deut. c. 23. vers 23. Matth. 15.18.

25

Doe ³⁰ spraken de kinderen Gads, ende de kinderen Rubens tot Mose, seggende: Uwe knechten sullen doen, gelijck als mijn heere gebiedt.

30 Hebr. seyde: D. sy seyden alle, als een man, eendrachtelick, of, een van haer, uyt aller name.

26

Onse kinderkens, onse wijven, onse have, ende alle onse beesten sullen aldaer zijn in de steden van Gilead:

27

Maer uwe knechten sullen overtrecken, al ³¹ wie ten heyre gerust is, voor ’t aengesichte des HEEREN, tot den strijt, gelijck als mijn heere gesproken heeft.

31 And. een yegelick ten heyre gerust. Alsoo vers 29.

28

^c Doe geboodt Mose harent halven den Priester Eleazar, ende Iosua den sone van Nun, ende den Hoofden der vaderen van de stammen der kinderen Israëls:

c Iosu. 1.13. ende 4.12.

29

Ende Mose seyde tot hen; Indien de kinderen Gads, ende de kinderen Rubens met u-lieden over de Iordane sullen trecken, een yeder, die gerust is ten oorloge, voor het aengesichte des HEEREN; als het lant voor u aengesichte sal onder gebracht zijn, soo sult ghy hen het lant Gilead ter besittinge geven.

30

Maer indien sy niet ³² gerustet met u sullen overtrecken, soo sullen sy tot besitters gestelt worden in ’t midden van u-lieden ³³ in den lande Canaan.

32 Of, gewapent, aengegordet, als boven.

33 Sy sullen Gilead moeten verlaten, ende, gelijck d’andere, in Canaan haer deel ende erve hebben.

31

Ende de kinderen Gads, ende de kinderen Rubens antwoordden, seggende: Wat de HEERE tot uwe knechten gesproken heeft, sullen wy alsoo doen.

32

Wy sullen gerustet overtrecken voor het aengesichte des HEEREN na het lant Canaan: ende de besittinge onser erffenisse sullen wy hebben aen dese zijde der Iordane.

33

^d Alsoo gaf Mose haerlieden, den kinderen Gads, ende den kinderen Rubens, ende den halven stam van Manasse, Iosephs sone, het Koninckrijck van Sihon, Koningh der Amoriten, ende het Koninckrijck van Og, Koningh van Basan: het lant met de steden van dien in de lantpalen, de steden des lants rontomme.

d Deut. 3.12. Iosu. 13.8. ende 22.4.

34

Ende de kinderen Gads ³⁴ bouweden Dibon, ende Ataroth, ende Aroër.

34 D. sy verbouwden, sy bouwden weder op: alsoo in het volgende. Alle dese plaetsen waren gelegen aen de oostzijde van de Iordane, tusschen de riviere Arnon ende de Iordane.

35

Ende Atroth-Sophan, ende Iaëzer, ende Iogbeha:

36

Ende Beth-Nimra, ende Beth-Haran: vaste steden ende schaeps-koijen.

37

Ende de kinderen Rubens bouweden Hesbon, ende Eleale: ende Kiriathaim.

38

Ende ³⁵ Nebo, ende Baal-Meon, ³⁶ verandert zijnde van name, ende Sibma: ende sy noemden de namen der steden, die sy bouwden, met [andere] namen.

35 Siet van dese stadt Deuter. 34.1. Ies. 15.2. Ier. 48. vers 1. Anders was het oock de name van een bergh.

36 Sy gavense andere namen (als volght) om dat de vorige afgodisch waren: want Nebo ende Baal, beyde namen van afgoden waren: ende zijnder ontwijffelick soodanige meer geweest.

39

^e Ende de kinderen Machirs, des soons van Manasse, ³⁷ gingen na Gilead, ende

e Genes. 50.23.

37 Ofte, waren gegaen, etc. ende hadden dat ingenomen: ende soo in ’t volgende vers.

[fol. 75r\Optochten van Israël.]

namen ³⁸ dat in: ende ³⁹ sy verdreven de Amoriten, die daer inne waren, uyt de besittinge.

38 Verstaet, een gedeelte van Gilead. siet Deut. 3.12, 13. ende aldaer op vers 15. Item, Gen. 31.21. Dit deel van Gilead, ende Iaïrs plaetsen, streckten noortwaert van de beke Iabbok na Syrien toe.

39 Hebr. hy verdreef den Amoriter, etc. hy, T.w. Machir, D. sijne nakomelingen.

40

Soo gaf Mose Gilead aen Machir, den soon van Manasse: ende hy woonde daer in.

41

⁴⁰ Iaïr nu, de soon van Manasse, gingh henen ende nam ⁴¹ haerlieder dorpen in: ende hy noemde die ⁴² Havvot-Iaïr.

40 Dese wort mede gereeckent onder Manasse, om dat sijn bestevader gehijlickt was aen Machirs dochter. Siet 1.Chron. 2.21, 22.

41 Der Gileaditen.

42 D. Iaïrs dorpen, vlecken, of hoeven. siet Deut. 3.14.

42

Ende Nobah gingh henen, ende nam Kenath in, met hare ⁴³ onderhoorige plaetsen, ende noemdese Nobah na sijnen name.

43 Dat is, vlecken, dorpen, stedekens, die tot Kenath, als de hooftstadt, gehoorden. Hebr. dochteren. Siet bov. 21. op vers 25. ende vergel. 1.Chron. 2.23.