Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxxj. Capittel.

Den Israëliten wort geboden krijgh te voeren tegen de Midianiten, vers 1, etc. met een leger van twaelf duysent mannen, ende Pinehas de sone Eleazars, 4. dewelcke de Midianiten overwinnen, 7. keeren weder tot de hare, met de gevangene, ende den buyt, 12. worden van Mose onthaelt met berispinge, over het gene sy qualick gedaen hadden, 14. ende met bevel van het gene sy doen souden, 17. Wet rakende de deelinge van den buyt, 25. met de uytvoeringe der wet, ende de somme des buyts, 31. ende het deel des HEEREN, dat den Priesteren, ende Leviten toe quam, 41. de Overste des heyrs doen den HEERE eene offerhande, 48. die in den Tabernakel ter gedachtenisse bewaert wert, 54.

[kolom]

1

ENde de HEERE sprack tot Mose, seggende:

2

^a Neemt de ¹ wrake der kinderen Israëls van de Midianiten: ^{2 b} daer na sult ghy versamelt worden tot uwe volckeren.

a Bov. 25.17.

1 Hebr. wreeckt de wrake der kinderen Israëls van den Midianiten, T.w. over ’t quaet het welck sy onder den Israëliten listelick veroorsaeckt hebben, als sy deselve gebracht hebben tot lichamelicke, ende geestelicke hoererije, vermelt hier boven, cap. 25. versen 1, 2, etc. ende ond. versen 15, 16.

2 D. ghy sult sterven, ende uyt dese werelt verhuysen. siet van dese maniere van spreken Gen. 15. op vers 15. ende c. 25. op vers 8. ende bov. 20. versen 24, 26.

b Boven 27.13.

3

Mose dan sprack tot het volck, seggende; Dat sich mannen uyt u ³ ten strijde toerusten, ende datse tegen de Midianiten zijn, om de wrake ⁴ des HEEREN te doen aen de Midianiten.

3 Ofte, ten heyre: ende soo in het volgende.

4 Te weten, die de HEERE geboden hadde tegen de Midianiten te sullen gedaen worden. siet bov. 25.17, 18. waer mede Godt verklaerde, dat de vyantschap tegen sijn volck bewesen, soo veel als hem aengedaen was. Vergel. Zach. 2. vers 8. ende Actor. 9.4.

4

⁵ Van elcken stam onder alle stammen Israëls, sult ghy een duysent ten strijde senden.

5 Hebr. duysent van eenen stam, duysent van eenen stam. Siet dese maniere van spreken oock Levit. cap. 24. vers 8. ende bov. 13. vers 2. etc.

5

Alsoo werden gelevert uyt den duysenden Israëls duysent van elcken stam: twaelf duysent toegeruste ten strijde.

6

Ende Mose sondtse ten strijde, duysent van elcken stam; haer, ende ⁶ Pinehas den sone Eleazars des Priesters ten strijde, met de ⁷ heylige vaten, ende de trompetten des geklancks in sijne hant.

6 T.w. niet eygentlick om te vechten, ofte een Krijghs-overste te zijn, maer om van wegen Godt, als een goet raetsman ende beleyder, het leger by te blijven, ende dat tot kloeckheyt te vermanen, achtervolgende sijnen bysonderen yver te voren bewesen, bov. 25.13. Vergl. Deut. 20.2, 3, etc.

7 Dewelcke waren, na sommiger gevoelen, de Arke des verbonts, met haer toebehooren: overmits die in het leger somtijts mede genomen wert. ’t Welcke men verstaen kan uyt Num. 14.44. Ios. 4. vers 11. 1.Sam. 4.4. Andere verstaen daer mede alleen de trompetten die terstont in dit vers vermelt worden, ende moesten in den krijgh gebruyckt worden.

7

Ende sy streden tegen de Midianiten; gelijck als de HEERE Mose geboden hadde: ende sy doodden al wat mannelick was.

8

Daer toe doodden sy boven hare verslagene, de ⁸ Koningen der Midianiten; ^c Evi, ende Rekem, ende ⁹ Zur, ende Hur, ende Reba, vijf Koningen der Midianiten: oock dooden sy met den sweerde ¹⁰ Bileam, den sone Beors.

8 Dewelcke des Koninghs Sihons, eer hy van Mose uytgeroeyt wert, Leenmannen, ofte Vassalen geweest zijn, Ios. 13. vers 21. maer daer na sich als Koningen gehouden hebben. siet bov. 25.15.

c Ios. 13.21, 22.

9 Hebr. Tsur.

10 Hebr. Bilam. T.w. alsoo hy op den wegh was, om weder te keeren na sijn lantschap Mesopotamia. siet bov. 24.25.

9

Maer de kinderen Israëls namen de wijven der Midianiten, ende hare kinderkens gevangen: sy roofden oock alle hare beesten, ende al haer vee, ende al haer vermogen.

10

Voorts alle hare steden ¹¹ met hare woonplaetsen, ende alle hare borchten, verbrandden sy met vyer:

11 And. in, of, door hare woonplaetsen.

11

^d Ende sy namen al den roof, ende al den buyt; van menschen, ende van beesten.

d Deut 20.14.

12

Daer na brachten sy de ¹² gevangene, ende den buyt, ende den roof tot Mose, ende tot Eleazar den Priester, ende tot de vergaderinge der kinderen Israëls in het leger; in de vlacke velden Moabs, dewelcke zijn aen de ¹³ Iordane van Iericho.

12 Hebr. de gevangenisse, T.w. de Midianitische vrouwen, ende de kleyne kinderen diese gevangen hadden. siet bov. vers 9. Het woort gevangenisse is dickwils voor de gevangene genomen. alsoo ond. versen 19, 26. Item, Exod. 12.29. 2.Chron. 28.5. Ephes. 4.8.

13 D. die tegen over, ofte voor by, ofte, niet verre van Iericho en vloeyt, ende een veyr, ofte, overdracht by deselve stadt heeft. Vergel. bov. 22.1.

13

Maer Mose, ende Eleazar de Priester, ende alle Overste der vergaderinge, gingen uyt hen te gemoete; tot buyten voor het leger.

14

Ende Mose wert grootelicks vertoornt tegen de Bevelhebberen des heyrs, de Hooftlieden der duysenden, ende de Hooftlieden der honderden, die uyt den strijt van die oorloge quamen.

15

Ende Mose seyde tot hen; ¹⁴ Hebt ghy dan alle vrouwen laten leven?

14 Aldus vragende geeft hy te verstaen, datse sulcks geensins en moesten gedaen hebben. siet dese maniere van vragen, die seer sterck tegen spreeckt, ende afseyt, Genes. 18.17. met de aenteeckeninge.

16

Siet, dese waren door ^e Bileams ¹⁵ raet, den kinderen Israëls, om oorsake der overtredinge tegen den HEERE te geven, in de sake van Peor: waer door ¹⁶ die plage wert onder de vergaderinge des HEEREN:

e Boven cap. 25. versen 1, 2, 18. 2.Petr. 2.15. Apoc. 2.14.

15 Hebr. woort. Verstaet den snooden vondt, ende arghlistigen raet, waer door de Israëliten in hoerdom, ende afgoderije gevallen zijn. Siet boven cap. 24. vers 14.

16 Siet van dese plage boven cap. 25. vers 9.

17

^f Nu dan, doodet al wat mannelick is, onder de kinderkens: ende doodet alle vrouwe, die ¹⁷ door byligginge des mans eenen man ¹⁸ bekent heeft.

f Iudic. cap. 21. vers 11.

17 Vergelijckt het volgende vers. Item, Levit. 18.22. ende 20.13.

18 Siet Genes. 4. op vers 1. ende 19. op vers 8.

18

Doch alle de kinderkens ¹⁹ van vrouwlick geslachte, die de byligginge des mans niet bekent en hebben; laet voor u-lieden leven.

19 Hebr. onder de wijven.

[fol. 74r\Der Midianiten buyt--gedeylt.]

19

Ende ghylieden legert u buyten het leger ²⁰ seven dagen: een yeder die eenen ²¹ mensche gedoot, ende een yeder die eenen verslagenen sult aengeroert hebben, sult u op den derden dagh, ende op den sevenden dagh ²² ontsondigen, ghy, ende uwe gevangene.

20 Na de ordinantie ende wet gegeven van Godt, ten aensien van de onreyne, Lev. 15.13. ende bov. 19.11. etc. ende onderhouden in Mirjam. bov. 12.14.

21 Hebr. eene ziele.

22 Siet bov. 8. op vers 21.

20

Oock sult ghy alle kleedinge, ende alle gereetschap van vellen, ende alle geyten[hayren] werck, ende alle gereetschap van hout, ²³ ontsondigen.

23 D. reynigen na de wet der ceremonien, ende alsoo bequaem maken tot een goet, ende eerlick gebruyck. Vergl. Lev. c. 8. vers 15. ende 14. vers 49. ende 16.16. met de aent. daer op.

21

Ende Eleazar de Priester seyde tot de ²⁴ krijghslieden, die tot dien strijt getogen waren; Dit is de insettinge der wet die de HEERE Mose geboden heeft.

24 Hebr. mannen des krijghs, of, des heyrs, D. die in de oorloge hen laten gebruycken, ende de wapenen hanteeren.

22

Alleen ²⁵ het gout, ende het silver, het koper, het yser, het tin, ende het loot:

25 T.w. dat sy van den Midianiten genomen hadden.

23

Alle dingh, ²⁶ dat het vyer lijdt, sult ghy door het vyer laten doorgaen, dattet reyn worde, evenwel sal ’t ^g door ²⁷ het water der afsonderinge ontsondight worden: maer al dat het vyer niet en lijdt, sult ghy door het water laten doorgaen.

26 Hebr. dat in ’t vyer gaen sal, D. dat door het vyer gehaelt zijnde, onbeschadight, ende onverteert daer uyt komt. Alsoo in het volgende.

g Boven 19.9.

27 Siet van dit water bov. 19.9.

24

Ghy sult oock uwe kleederen op den sevensten dagh wasschen, dat ghy reyn wordet: ende daer na sult ghy in het leger komen.

25

Voorder sprack de HEERE tot Mose, seggende:

26

Neemt op de somme des buyts ²⁸ der gevangenen, van menschen, ende van beesten; ghy, ende Eleazar de Priester, ende de Hoofden van de vaderen der vergaderinge.

28 Hebr. der gevangenisse. siet boven op vers 12.

27

Ende ^h deelt den buyt ²⁹ in twee helften tusschen de gene die den strijt aengegrepen hebben, die tot den krijgh uyt gegaen zijn; ende tusschen de gantsche vergaderinge.

h 1.Sam. 30.24.

29 Welcke order David heeft gevolgt in het deelen van den buyt tusschen de gene, die gestreden hadden, ende andere die by de gereetschap gebleven waren, om die te bewaren, 1.Sam. 30.24.

28

Daer na sult ghy ³⁰ eene schattinge voor den HEERE heffen, van den oorloghs-mannen die tot desen krijgh uytgetogen zijn, van vijf hondert eene ³¹ ziele, uyt de menschen, ende uyt de runderen, ende uyt de ezelen, ende uyt de ³² schapen.

30 Of, een toegeleyde deel, het welcke was als eene schattinge, die den HEERE tot bewijs van danckbaerheyt gegeven moeste worden, ende den Priesteren, die den HEERE in den Tabernakel dienden, voor haer deel toebescheyden was.

31 Het woort ziele, ten aensien van de menschen, beteeckent hier een mensche, of, persoon; ende ten aensien van de beesten een beest, ofte, stuck. Van elcke uyt de vijf hondert moesten de krijghslieden den HEERE een toe-eygenen: gelijck als de Israëliten, die in het heyr niet getrocken en waren, uyt hare helft van vijftigh een den Leviten moesten geven, D. tien mael meer dan de krijghslieden den Priesteren gaven.

32 Het Hebr. woort beteeckent niet alleen schapen, maer oock geyten, alsoo in’t volgende. siet Gen. 26. op vers 14. ende Lev. cap. 1. op vers 2.

29

Van hare helft sult ghy het nemen, ende den Priester Eleazar geven ³³ ter heffinge des HEEREN.

33 D. om dat den HEERE te offeren, ende toe te heyligen tot een bewijs van danckbaerheyt. alsoo ond. versen 41, 52. Het Hebr. woort is hier in het gemeyn genomen voor offer ofte gave. siet boven cap. 5. op vers 9.

30

Maer van de helft ³⁴ der kinderen Israëls sult ghy ³⁵ eenen gevangenen van vijftigh nemen, uyt de menschen, uyt de runderen, uyt de ezelen, ende uyt de schapen, uyt ³⁶ alle de beesten: ende ghy sultse den Leviten geven ³⁷ die de wacht des Tabernakels des HEEREN waer nemen.

34 D. die den kinderen Israëls toebehoorde, achtervolgende de bedeelinge vermelt bov. vers 27. siet van deselve helft onder versen 42, 47.

35 Of, een deel, dat vast gehouden is, van de menschen, ofte van de beesten.

36 D. uyt alle soorten van beesten. Vergl. Gen. 7.14.

37 Siet Num. 3. op vers 7.

31

Ende Mose, ende Eleazar de Priester deden, gelijck als de HEERE Mose geboden hadde.

32

De buyt nu, ³⁸ ’t overschot des roofs, dat het ³⁹ krijghsvolck gerooft hadde, was; ses hondert duysent, ende seventigh duysent, ende vijf duysent ⁴⁰ schapen:

38 Verst, dat suyver over gebleven was boven de gedoode vrouwen, ende mans kinderen. bov. vers 17. ende boven het gene, dat het leger seven dagen in het velt liggende verteert hadde, vers 19.

39 Hebr. volck des krijghs, of, heyrs. Vergel. bov. d’aent. op vers 21.

40 Siet boven op vers 28.

33

Ende twee en seventigh duysent runderen:

34

Ende een en sestigh duysent ezelen:

35

Ende der menschen zielen, uyt de wijven, die geene byligginge des mans bekent en hadden, alle zielen waren twee en dertigh duysent.

36

Ende de helft [te weten] het deel der gener, die tot desen krijgh uytgetogen waren, was, in getale, drie hondert duysent, ende dertigh duysent, ende seven duysent, ende vijf hondert schapen.

37

Ende ⁴¹ de schattinge voor den HEERE van schapen was, ses hondert, vijf en seventigh.

41 Verstaet de aengeschatte portie die de krijghslieden den HEERE moesten toeleggen. siet bov. vers 28. ende de aenteeck. daer op.

38

Ende de runderen waren ses en dertigh duysent: ende hare schattinge voor den HEERE twee en seventigh.[kolom]

39

Ende de ezelen waren dertigh duysent ende vijf hondert: ende hare schattinge voor den HEERE was een en sestigh:

40

Ende der menschen zielen waren sestien duysent: ende hare schattinge voor den HEERE twee en dertigh zielen.

41

ⁱ Ende Mose gaf Eleazar den Priester de schattinge der heffinge des HEEREN: gelijck als de HEERE Mose geboden hadde.

i Bov. 18.8, 19.

42

Ende van ⁴² der kinderen Israëls helft; welcke Mose afgedeelt hadde, van de mannen die gestreden hadden:

42 Siet van dese helft boven vers 30. ende ond. vers 47.

43

(Het ⁴³ halve deel nu der vergaderinge was uyt de schapen, drie hondert duysent, ende dertigh duysent, seven duysent en vijf hondert.

43 Hebr. de helft der vergaderinge: D. het halve deel dat de vergaderinge toequam.

44

Ende de runderen waren ses en dertigh duysent:

45

Ende de ezelen dertigh duysent, ende vijf hondert:

46

Ende der menschen zielen sestien duysent.)

47

Van die helft, der kinderen Israëls, nam Mose ⁴⁴ eenen gevangenen uyt vijftigh, van menschen, ende van beesten; ende hy gafse den Leviten, die de wacht van den Tabernakel des HEEREN waer namen, gelijck als de HEERE Mose geboden hadde.

44 Siet boven op vers 30.

48

Doe traden tot Mose de Bevelhebbers, die over de duysenden des heyrs waren; de Hooftlieden der duysenden, ende de Hooftlieden der honderden:

49

Ende sy seyden tot Mose; Uwe knechten hebben opgenomen de somme der krijghslieden, die ⁴⁵ onder onse hant geweest zijn: ende ⁴⁶ uyt ons en gebreeckt niet een man.

45 D. onder ons gebiedt. siet Gen. 16. op vers 6.

46 And. daer van.

50

Daerom hebben wy eene offerhande des HEEREN gebracht, een yeder dat hy ⁴⁷ gekregen heeft, een gouden ⁴⁸ vat, een ⁴⁹ keten, ofte een armringh, een vingerringh, een oorringh, ofte ⁵⁰ een afhangenden gordel, om voor onse zielen ⁵¹ versoeninge te doen, voor het aengesicht des HEEREN.

47 Hebr. gevonden.

48 Of, gereetschap, ofte, juweel.

49 And. arm, ofte, been-çiersel. of, gulden kousebant.

50 Siet Exod. 35. vers 22.

51 Van wegen hare sonden, vermelt versen 14, 15, 16.

51

Soo nam Mose, ende Eleazar de Priester, van hen het gout: ⁵² alle welgewrochte vaten:

52 Hebr. alle vat, ofte, gereetschap des wercks. Verstaet hier by allerley goudentuych, ofte vat, ofte juweel, dat met grooten arbeyt seer kostelick gemaeckt was.

52

Ende al het gout der heffinge, dat sy den HEERE offerden, was sestien duysent seven hondert ende vijftigh ⁵³ sikels: van de Hooftlieden der duysenden, ende van de Hooftlieden der honderden.

53 Verstaet gouden sikelen, van welcker weerde siet Genes. c. 24. op vers 22. ende bov. 7. op vers 14.

53

Aengaende de krijghslieden, een yegelick ⁵⁴ hadde ^k gerooft voor hemselven.

54 Waer van sy haren Hooftlieden niet en hadden mede gedeelt, sulcks dat sy noch veel buyts overigh hadden, boven het gene dat sy den Priesteren, den Leviten, ende den Israëliten, gegeven hadden.

k Deut. 20.14.

54

Soo nam Mose, ende Eleazar de Priester, dat gout van de Hooftlieden der duysenden, ende der honderden: ende sy brachten het in de Tente der t’samenkomste ⁵⁵ ter gedachtenisse voor de kinderen Israëls, voor het aengesichte des HEEREN.

55 T.w. soo wel der weldaet Godts, waer door sy hare vyanden overwonnen hadden, ende met Godt versoent waren; als hares schuldigen plichts, om Godt daer voor danckbaer te zijn, ende hem getrouw te blijven, ten eynde dat hy hen altijt met sijne genade, ende zegen soude bywoonen.