Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxiiij. Capittel.

Bileam sijn huychelije verlatende, propheteert den voorspoet Israëls, vers 1, etc. Balac verlaet hem met toorn, 10. maer eerst propheteert Bileam van de sterre, die uyt Iacob soude voort gaen, ende van sommiger natien ondergangh, 14. Daer na scheyden Bileam ende Balac van malkanderen, 25.

1

DOe Bileam sagh, dat het goet was in de oogen des HEEREN, dat hy Israël zegende, soo en gingh hy dit ¹ mael niet henen gelijck meer mael, ² tot de tooverijen: maer hy stelde sijn aengesichte ³ na de woestijne.

1 Hebr. gelijck mael in mael.

2 Hebr. de tooverijen te gemoete. Verstaet de onbehoorlicke maniere van voorseggingen die hy gebruyckt hadde, ende van Godt voor tooverije gehouden wort.

3 Daer de kinderen Israëls haer leger hadden in ’t velt der Moabiten.

2

Als Bileam sijne oogen op hief, ende Israël sagh, woonende na ⁴ sijne stammen: soo ⁵ was de Geest Godes op hem.

4 T.w. in sulcke ordre afgedeylt, als de HEERE bevolen hadde, Num. cap. 2.

5 Dat is, Godt gaf hem in, wat hy spreken soude.

3

Ende hy hief sijne spreucke op, ende seyde: Bileam de sone Beors spreeckt, ende de man, dien ⁶ de oogen geopent zijn, spreeckt.

6 T.w. de oogen des verstants, om te sien, wat in toekomende tijden den kinderen Israëls bejegenen soude. Hebr. de ooge.

4

De hoorder der reden Godes spreeckt, die des Almachtigen gesichte siet, die ⁷ verruckt wort, ende dien de oogen ontdeckt worden.

7 Hebr. vallende.

5

Hoe goet zijn uwe tenten Iacob! uwe wooningen Israël!

6

Gelijck de beken breyden ⁸ sy haer uyt, als de hoven aen de rivieren: de HEERE heeftse geplant, als de ⁹ sandelboo-[kolom]men, als de ¹⁰ cederboomen aen het water.

8 T.w. de kinderen Israëls.

9 Of, Aloë. Dit is een boom, wiens hout, als’t dorre wort, eenen lieflicken reuck van sich geeft.

10 Het hout deses booms is schoone, het wast hooge ende dicke, ende het en verrot niet lichtelick. Van dit hout was de tempel Salomons getimmert, 1.Reg. 6.9, 10.

7

Daer sal water uyt ¹¹ sijne emmeren vloeijen, ende sijn zaet sal ¹² in vele wateren zijn: ende sijn Koningh sal boven ¹³ Agag verheven worden, ende sijn Koninckrijcke sal verhooght worden.

11 T.w. uyt Israëls.

12 D. het sal seer vermenighvuldigen.

13 Dit is de name des Koninghs, ja aller Koningen der Amalekiten, welck Koninckrijcke te deser tijt seer heerlick ende groot was. siet 1.Sam. 15.8.

8

Godt heeft hem uyt Egypten uyt gevoert, sijne krachten zijn als ^a eenes eenhoorns: hy sal de Heydenen, sijne vyanden, verteeren, ende haer gebeente ¹⁴ breken, ende met sijne pijlen doorschieten.

a Boven 23.22.

14 Hebr. uytbeenen, D. het been uyt het vleesch trecken.

9

^b Hy heeft sich gekromt, hy heeft sich neder geleyt, gelijck een leeuw, ende als een oude leeuw, wie sal hem ¹⁵ doen op staen? ¹⁶ soo wie u zegent, die zy gezegent, ende vervloeckt zy wie u vervloeckt.

b Genes. 49.9. Boven 23.24.

15 Of, opwecken.

16 Achtervolgens de belofte Godes, Genes. 12.3.

10

Doe ontstack de toorn Balacs tegen Bileam, ende ¹⁷ hy sloegh sijne handen te samen: ende Balac seyde tot Bileam, Ick hebbe u geroepen om mijne vyanden te vloecken, maer siet, ¹⁸ ghy hebtse nu drie mael gedurighlick gezegent.

17 Tot een teecken van toorn ende verdriet.

18 Hebr. zegenende hebt ghyse gezegent.

11

Ende nu, ¹⁹ packt u wech ²⁰ na uwe plaetse: Ick hadde geseyt, ²¹ dat ick u hooge vereeren soude, maer siet, de ²² HEERE heeft die eere van u geweert.

19 Hebr. vluchtt u.

20 T.w. na Mesopotamia, tot uwe stadt Pethor.

21 Hebr. vereerende vereeren soude, T.w. met groote geschencken.

22 Hebr. de HEERE heeft u geweert van de eere.

12

Doe seyde Bileam tot Balac: Hebbe ick oock niet tot uwe boden, die ghy tot my gesonden hebt, gesproken, seggende:

13

^c Wanneer my Balac sijn huys vol silvers ende gouts gave, soo en kan ick het bevel des HEEREN niet overtreden, doende goet ofte quaet ²³ uyt mijn [eygen] herte: dat de HEERE spreken sal, dat sal ick spreken.

c Boven 22.18.

23 D. van my selven. Siet Num. 16. vers 28.

14

Ende nu, siet ick gae tot mijnen volcke: komt ²⁴ ick sal u raet geven, [ende seggen,] wat dit volck uwen volcke doen sal ²⁵ in de laetste dagen.

24 D. ick sal u raet geven, ende met eenen waerschouwen. Sommige verstaen door den raet alhier de navolgende Prophetie, andere den godtloosen raet, daer van ond. c. 25. vergeleken met Num. cap. 31. vers 16. ende Apoc. 2.14.

25 Te weten, ten tijde Davids, gelijcker geschreven staet 2.Sam. 8.2.

15

Doe hief hy sijne spreucke op, ende seyde: Bileam de sone Beors spreeckt, ende die man, dien de oogen geopent zijn, spreeckt.

16

De hoorder der reden Godes spreeckt, ende die de wetenschap des Alderhooghsten weet: die des Almachtigen gesichte siet, die verruckt wort, ende dien de oogen ontdeckt worden.

17

Ick ²⁶ sal ²⁷ hem sien, maer ²⁸ nu niet, ick sal hem aenschouwen, maer niet na by: Daer sal een ²⁹ sterre voort gaen uyt Iacob, ende daer sal een ²⁹ scepter uyt Israël op komen, die sal de ³⁰ palen der Moabiten verslaen, ende sal alle de ³¹ kinderen Seths ³² verstooren.

26 And. ick sie hem, ofte, het.

27 Dit is een Prophetie op Christum den toekomenden Messiam, waer van David een voorbeelt geweest is.

28 D. noch niet.

29 Door de woorden sterre ende scepter, verstaet Bileam het heerlicke Koninckrijcke des volcks Godes, het welck ten deele wereltlick in David, maer voornamelick in ’t geestelicke Koninckrijcke onses HEEREN Iesu Christi vervult is. Siet Apoc. 22.16.

29 Door de woorden sterre ende scepter, verstaet Bileam het heerlicke Koninckrijcke des volcks Godes, het welck ten deele wereltlick in David, maer voornamelick in ’t geestelicke Koninckrijcke onses HEEREN Iesu Christi vervult is. Siet Apoc. 22.16.

30 Hebr. hoecken, zijden, D. de frontieren. Siet de vervullinge deser Prophetie 2.Sam. 8.2. Doch voornamelick is dit vervult door de roepinge der Heydenen door de Apostelen. Sommige verstaen door de hoecken of palen de Vorsten des lants.

31 D. alle andere volckeren, uyt dewelcke de HEERE Christus sijne Kercke vergaderen soude, want de nakomelingen Kains, zijn in de Suntvloet omgekomen.

32 Eygentl. ontvvallen, ontmueren.

18

Ende ³³ Edom sal eene erffelicke besittinge zijn, ende ³⁴ Seïr sal ³⁵ sijnen vyanden eene erffelicke besittinge zijn: doch Israël sal ³⁶ kracht doen.

33 Siet de vervullinge hier van 1.Chron. 18.13. ende voorts aengaende het geestelicke, in de beroepinge der Heydenen, ende dempinge der vyanden van Godes Kercke.

34 Dit is de name van ’t geberghte daer de Edomiten woonden, Gen. 36.7. 8. {Gen. 36.7, 8.}

35 T.w. den kinderen Israëls.

36 And. macht betoonen, D. kloeckelick handelen.

19

^d Ende daer sal ³⁷ [eener] uyt Iacob heerschen, ende hy sal de overige ³⁸ uyt de steden ombrengen.

d 2.Sam. 8.14.

37 Verst. David ende Christum.

38 Hebr. uyt de stadt, D. uyt elcke stadt, ofte alle de steden, T.w. der Edomiten, vers 18.

20

Doe hy de Amalekiten sagh, soo hief hy sijne spreucke op, ende seyde: Amalek is de ³⁹ eerstelingh der Heydenen, ⁴⁰ maer sijn uyterste is ten verderve.

39 Of, d’eerste, D. een seer treffelick Koninckrijcke, of d’eerste die tegen de Israeliten oorloge gevoert heeft.

40 D. de Amalekiten sullen verdelght worden na den raet ende besluyt Godes. siet Exod. 17.14. 1.Sam. c. 15.

21

Doe hy de ⁴¹ Kenithen sagh, soo hief hy sijne spreucke op, ende seyde: Uwe wooninge is vaste, ende ghy hebt uwen ⁴² nest in een steenrotze geleyt.

41 Dese woonden onder de Amalekiten, 1.Sam. 15.6.

42 D. wooninge, als Iob 29.18.

22

Evenwel sal ⁴³ Kain verteert worden, ⁴⁴ tot dat u Assur gevangelick wech voeren sal.

43 And. de Kainiten, of, de Keniten, die, soo het schijnt, van eenen genoemt Kain, haren oorspronck hebben.

44 And. soo lange als u Assur sal gevangelick houden.

[fol. 71r\Baal-Peor. Pinehas, etc.]

23

Voorts hief hy sijne spreucke op, ende seyde: Och ⁴⁵ wie sal leven als Godt ⁴⁶ dit ⁴⁷ doen sal?

45 D. wie sal levendigh blijven? Als of hy seyde, Och wat een groot jammer ende elende sal als dan velen volckeren over komen!

46 T.w. dat hier volght, vers 24. ofte, hem (T.w. Israël) stellen sal, ofte, sich setten sal.

47 Hebr. setten, ordineeren sal.

24

Ende de schepen van den ⁴⁸ oever ⁴⁹ Chittim, die sullen Assur plagen, sy sullen oock ⁵⁰ Heber plagen: ende ⁵¹ hy sal oock ten verderve zijn.

48 Hebr. hant, D. kuste, of oever.

49 Kittim of Chittim, is geweest een van de sonen van Iavan den sone Iaphets, die Noachs sone was, Genes. 10.4. sijne nakomelingen hebben haer neder geset in Cilicia, Macedonia, Cyprus, ende Italia. Ioseph. lib. 4. cap. 22. Antiq. Soo dat onder het woort Chittim somtijts dit, somtijts dat volck of natie verstaen wort.

50 D. de Hebreen, of nakomelingen van Heber, van den welcken siet Genes.10.22, 24. Alle de Ioden ofte Israëliten zijn Hebers nakomelingen, die van de Romeynen ende Griecken zijn geplaeght geweest.

51 T.w. de Chittiter.

25

Doe stont Bileam op, ende gingh henen, ende keerde weder ⁵² tot sijn plaetse: Balac gingh oock sijnen wegh.

52 T.w. na Mesopotamia. Dit was wel Bileams meyninge ende voornemen, maer hy is van de Midianiten op gehouden, ende daer na van de Israëliten met den sweerde verslagen, Num. 31.8. Andere meynen, dat wel Bileam zy t’huys gekomen, maer naderhant wederom tot de Midianiten gekeert, ende met haer omgekomen.