Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxvij. Capittel.

Wetten van het lossen der menschen, die Gode belooft waren, vers 1, etc. Der beesten, 9. Der huysen, 14. Des velts, ofte der ackeren, 16. Wat dingen men niet en mochte belooven, ende belooft zijnde mochte lossen, ofte niet, 26. Van de lossinge der tienden, soo wel van de vruchten, als van het vee, 30.

1

VOorder sprack de HEERE tot Mose, seggende:

2

Spreeckt tot de kinderen Israëls, ende seght tot hen, Wanneer yemant eene gelofte ¹ sal afgesondert hebben; na ² uwe schattinge sullen ³ de zielen des ⁴ HEEREN zijn;

1 T.w. uyt de dingen, ofte persoonen, die hem toe behooren, ofte in sijn vermogen zijn, begeerende die den HEERE toe te eygenen tot eenen heyligen gebruycke: ’t welcke onder vers 14. etc. wort heyligen genoemt.

2 De HEERE spreeckt den Priester toe, gelijck het blijckt uyt het 12. versken, die dese schattinge doen moeste: Verstaet by dese de somme gelts, na dewelke ’t geheylighde geweerdeeret ende gelost wert.

3 D. de persoonen ofte menschen. Siet Gen. 12. op vers 5.

4 Ende volgens des Priesters, die den dienst des HEEREN, ende wat daer toe behoorde, waernemen moeste. Hebr. den HEERE.

3

Als uwe schattinge eenes mans ⁵ sal zijn van twintigh jaren oudt, tot eenen die sestigh jaren oudt is: dan sal uwe schattinge zijn van vijftigh ⁶ sikelen silvers, na den sikel des heylighdoms.

5 Hebr. van een soon van twintigh jaren, tot een soon van sestigh jaren: ende soo in het volgende.

6 Siet van dese munte Gen. 20. op vers 16. ende 23. op vers 15.

4

Maer is het eene vrouwe, dan sal uwe schattinge zijn dertigh sikelen.

5

Ende is het van eenen, die vijf jaren oudt is, tot eenen die twintigh jaer oudt is, soo sal uwe schattinge eenes mans twintigh sikelen zijn: ende voor eene vrouwe tien sikelen.

6

Maer is het van eenen, die een maent oudt is, tot eenen die vijf jaren oudt is, soo sal uwe schattinge eenes mans zijn vijf sikelen silvers: ende uwe schattinge over eene vrouwe, sal zijn drie sikelen silvers.

7

Ende is het van eenen die sestigh jaren oudt is, ende daer boven, is het een man, soo sal uwe schattinge zijn vijftien sikelen: ende voor eene vrouwe tien sikelen:

8

Maer soo hy armer is, ⁷ dan uwe schattinge, soo sal hy sich voor het aengesicht des Priesters setten, op dat de Priester hem schatte: na dat ⁸ de hant des genen, die de gelofte gedaen heeft, sal kunnen bekomen, sal de Priester hem schatten.

7 Ofte, dan ghy hem geschat hebt, D. soo hy te arm is, om uwe schattinge te betalen.

8 Siet van dese maniere van spreken boven 5. op vers 7.

9

Ende indien het een beest is, daer van men den HEERE offerhande offert; al wat ⁹ hy ¹⁰ daer van den HEERE sal gegeven hebben, sal ¹¹ heyligh zijn.

9 T.w. hy die de belofte gedaen heeft.

10 D. van datmen pleeght in de wet te offeren.

11 Hebr. heyligheyt. alsoo in het volgende vers, ende vers 14. etc. D. Gode toege-eygent ende geheylight.

10

Hy en sal niet vermangelen, noch het selve verwisselen een goet voor een quaet, ofte [kolom] een quaet voor een goet: indien hy nochtans een beest voor een beest ¹² eenighsins verwisselt; soo sal ¹³ dit, ende dat daer ¹⁴ voor verwisselt is, heyligh zijn.

12 Hebr. verwisselende verwisselt.

13 T.w. dat verwisselt was.

14 Hebr. sijne verwisselinge, ofte, sijn verwisselingh, Dat is, dat in de plaetse is van het verwisselde. Alsoo ond. vers 33.

11

Ende indien het eenigh onreyn beest is, van welck men den HEERE geene offerhande en offert: soo sal hy dat beest voor het aengesichte des Priesters setten.

12

Ende de Priester sal dat schatten ¹⁵ na dat het goet, ofte quaet is: na uwe schattinge, Priester, soo sal het zijn.

15 T.w. om te onderscheyden, welck goet, welck quaet soude zijn, ende daer na sijne schattinge te richten. Hebr. tusschen goet ende tusschen quaet. Alsoo onder vers 14.

13

Maer indien hy het ¹⁶ immers lossen sal; soo sal hy des selven vijfde deel boven uwe schattinge toe doen.

16 Hebr. lossende lossen.

14

Ende wanneer yemant sijn huys sal ¹⁷ geheylight hebben, dat het den HEERE heyligh zy, soo sal de Priester dat schatten na dat het goet ofte quaet is: gelijck als de Priester dat geschat sal hebben, soo sal het stant hebben.

17 D. door gelofte Gode vrywillighlick op gedragen, ende toege-eygent sal hebben, waer door het den Priester toebehoorde, in welcken gevalle, wanneer men het selve lossen wilde, de schattinge der weerde na des Priesters uytsprake geschieden moeste, ende dan noch het vijfde deel daer by komen.

15

Ende indien hy, die het geheylight heeft, sijn huys sal lossen: soo sal hy een vijfde deel des gelts uwer schattinge daer boven toe doen, soo sal het sijne zijn.

16

Indien oock yemant van den acker sijner besittinge den HEERE wat geheylight sal hebben, soo sal uwe schattinge zijn ¹⁸ na sijn zaet: een ¹⁹ Homer gersten zaet, sal zijn op vijftigh sikelen silvers.

18 D. na de veelheyt van het zaet, daer mede dat lant bezaeyt moet worden, sult ghy het gelt weerdeeren, dat voor de lossinge des selven betaelt moet worden.

19 Siet van dese mate 1.Reg. 4. op vers 22. Iesa. 5.10. Ezech. c. 45. vers 11. Hos. 3.2.

17

Indien hy sijnen acker van ’t ²⁰ Iubeljaer aen geheylight sal hebben; soo sal het ²¹ na uwe schattinge stant hebben.

20 Siet boven 25. op vers 10.

21 D. na den prijs, dien ghy stelt, sal dat lant weder keeren tot hem, die het den Heere geheylight hadde, mits betalende den voorgemelten prijs.

18

Maer soo hy sijnen acker na ’t Iubeljaer geheylight sal hebben, dan sal hem de Priester het gelt reeckenen, ²² na de jaren die noch overigh zijn tot het Iubeljaer: ende sal van uwe schattinge ²³ af getrocken worden.

22 Dat is, na dat vele, ofte weynige jaren tot het Iubeljaer over blijven.

23 Siet van dit af trecken na het getal der jaren, van het Iubeljaer af, boven c. 25. versen 15, 16, 17.

19

Ende indien hy den acker, die den selven geheylight heeft ²⁴ gantschelick lossen sal; soo sal hy een vijfde deel des gelts uwer schattinge daer boven toe doen, ende deselve sal hem gevestight zijn.

24 Hebr. lossende lossen.

20

Ende indien hy dien acker niet en sal lossen, ofte indien hy dien acker aen een ander man verkocht heeft; soo en sal hy niet meer gelost worden.

21

Maer dien acker, na dat hy in het Iubeljaer sal ²⁵ uyt gegaen zijn, sal den HEERE heyligh zijn, als een ²⁶ verbannen acker: de besittinge daer van sal des Priesters zijn.

25 Te weten, uyt de macht, ende besittinge der gener die hem gekocht hadde. Siet boven 25. op vers 28.

26 ’t Hebr. woort beteeckent wel eene uytroeyinge, ende verdervinge, daer van niet en moeste over gelaten worden, Deuter. 2.34. ende cap. 7. vers 26. maer oock eene toeheyliginge van het gene dat Godt alleen toebehooren moeste, ende dien volgens den Priester eygen wiert, als hier, ende onder vers 28. Numer. 18. vers 14.

22

Ende indien hy den HEERE eenen acker heeft geheylight ²⁷ dien hy gekocht heeft, ende niet en is van den acker sijner ²⁸ besittinge;

27 Hebr. sijner koopinge, ofte, veroveringe.

28 D. dien hy als erfgoet besit.

23

Soo sal de Priester hem reeckenen de somme ²⁹ uwer schattinge tot het Iubeljaer: ende ³⁰ hy sal op den selven dagh uwe schattinge geven, ³¹ eene heyligheyt den HEERE.

29 D. der schattinge die ghy Moses, door mijn gebodt, hem voor stelt, welcke schattinge door den Priester selve moeste geschieden, vers 25. of met dese woorden sprack de HEERE den Priester toe, die de schattinge doen moeste. Siet boven vers 12.

30 Te weten, hy, die den acker heeft geheylight.

31 D. die den HEERE geheylight is, ofte, den HEERE [ter] heyligheyt, D. op datse den HEERE heyligh zy.

24

In het Iubeljaer sal dien acker weder komen tot dien, van welcken hy hem gekocht hadde, tot hem, diens de besittinge van dat lant was.

25

Alle ³² uwe schattinge nu sal na den sikel des heylighdoms geschieden; ^a De sikel sal zijn van twintigh ³³ Gera.

32 Hier spreeckt de HEERE wederom den Priester aen.

a Exod. 30.13. Num. 3.47. Ezech. 45.12.

33 Een Gera woegh sestigh garstenkoornkens, of asen, bedragende het twintighste deel van eenen halven rijcxdaelder. Siet oock van dese munte Exod. 30.13. Numer. 3.47. ende 18.16.

26

^b Maer het ³⁴ eerstgeboren, dat den HEERE van een beest eerst geboren wort, dat en sal niemant heyligen; het zy een os, ofte kleyn vee; het is des HEEREN.

b Exod. 13.2. ende 22.29. ende 34.19. Num. 3.13. ende 8.17.

34 D. dat anders, van wegen het recht der eerstgeboorte, den HEERE toebehoort, ende daerom en kondt ghy daer van geene gelofte doen. Siet Exod. 13.2. ende 22.29. ende 34.19. Num. 3.13. ende cap. 8. vers 17.

[fol. 57v\Lossinge.]

27

Doch is het van een onreyn beest, hy sal dat lossen na uwe schattinge, ende sal sijn vijfde deel daer boven toe doen: ende indien het niet gelost en wort, soo sal het verkocht worden, na uwe schattinge.

28

^c Evenwel niets dat ³⁵ verbannen is, dat yemant den HEERE sal verbannen hebben, van al het gene dat hy heeft, van een mensche, ofte een beest, ofte van den acker sijner besittinge, en sal verkocht, nochte gelost worden: ³⁶ al wat verbannen is sal den HEERE eene ³⁷ heyligheyt der heyligheden zijn.

c Ios. 6.18. ende 7.13. etc.

35 Siet boven op vers 21.

36 Hebr. alle verbanninge.

37 Siet bov. 2. op vers 3.

29

Al wat verbannen is, dat van de mensche sal verbannen zijn, sal niet gelost worden: ³⁸ het sal sekerlick gedoot worden.

38 Verstaet dit van menschen die vyanden Godts, ende sijns volcks zijn, ende insonderheyt dewelcke de Heere geboden heeft te verderven, ende uyt te roeijen: dese en mocht men niet lossen, noch laten leven. Siet Num. 21. versen 2, 3. Ios. 6. versen 17, 18. 1.Sam. c. 15. vers 3. Men kan dit oock verstaen niet van menschen, maer van beesten, die door de menschen verbannen souden worden.

30

Oock alle ³⁹ tienden des lants, van [kolom] den zade des lants, van de vrucht des geboomtes, zijn des HEEREN: sy zijn den HEERE heyligh.

39 Daer waren vierderley tienden, I. De ordinare, jaerlicksche tienden der Leviten. Van dese wort hier gesproken, item, Num. 18.21. etc. Deut. 14. vers 22, etc. ende 26.12, etc. 2.Chron. 31.5. Nehem. 10.37. Hebr. 7.8, 9. II. De tienden die de Leviten van dese tienden moesten geven aen den Hoogenpriester, Num. 18.26. etc. III. De jaerlicksche tienden, waer van de Israëliten met hare huysgesinnen ende de Leviten, moesten vrolick zijn voor den Heere, Deut. 12.17, 18. ende 14.22, 23. IIII. De driejarige tienden voor de Leviten, armen, weduwen, weesen, ende vreemdelingen, Deut. 14.28. ende 26.12.

31

Maer soo yemant van sijne tienden ⁴⁰ immers yet lossen sal, hy sal sijn vijfde deel daer boven toe doen.

40 Hebr. lossende lossen sal.

32

Aengaende alle de tienden van runderen, ende kleyn vee, alles ⁴¹ dat onder de roede sal door gaen, het tiende sal den HEERE heyligh zijn.

41 Dit siet op de maniere van de tienden uyt te lesen onder het vee, doe ter tijt gebruyckelick: de beesten gingen uyt den stal, ’t een voor, het ander na; de vertiender roerde het tiende beest aen, in het tellen, met sijnen staf, ofte roede, ende dit nam hy tot hem om den HEERE toe te heyligen. siet oock Ier. 33.13.

33

Hy en sal ⁴² tusschen het goede, ende het quade niet ondersoecken, hy en sal ’t oock niet verwisselen: maer indien hy ⁴³ dat immers verwisselen sal; soo sal dit, ende dat daer voor verwisselt is, heyligh zijn, het en sal niet gelost worden.

42 Als tusschen het vette ende tusschen het magere. Daer en mocht geene keure wesen. Wanneer yemant sijne tienden betaelde, soo en gaf hy niet dat hy wilde, maer dat in de tellinge van het vee voor viel, ende t’elcken het tiende in getale was, gelijck recht te voren geseyt is.

43 Siet boven op vers 10.

34

Dit zijn de geboden, die de HEERE Mose geboden heeft, aen de kinderen Israëls ⁴⁴ op den bergh Sinai.

44 Siet hier van Cap. 25. vers 1. ende cap. 26. vers 46.

FINIS