Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxj. Capittel.

Wetten rakende de reynigheyt der Priesteren, in het treuren over de dooden, 1, etc. In hare houwelicken, 7. In harer dochteren kuysheyt, met de straffe tegens deselve, soose hoereeren, 9. Van de reynigheyt des Hoogenpriesters, in de rouwe over de dooden, 10. In het houwelick, 13. Wet, rakende de gene die het Priesterdom niet en mochten bedienen, uyt oorsake van lichamelicke gebreken hier verhaelt, 16. hoewelse mochten van het heylige eten, 22. maer niet in den Tabernakel dienen, 23.

1

DAer na seyde de HEERE tot Mose: Spreeckt tot de Priesteren, de sonen Aarons, ende seght tot hen; Over ¹ eenen dooden sal [een Priester] sich niet ² verontreynigen onder sijne volcken.

1 Hebr. ziele. Siet bov. 19. op ’t vers 28. ende ond. vers 11.

2 T.w. met het doode lichaem aen te roeren, ofte ten grave te helpen, ende rouwe daer over te dragen, gelijck andere deden die geene Priesteren en waren.

2

Behalven over sijnen ³ bloetvrient, die hem ten naesten bestaet: over sijne moeder, ende over sijnen vader, ende over sijnen soon, ende over sijne dochter, ende over sijnen broeder:

3 Siet bov. 18. op het vers 6. Sommige begrijpen onder dit woort alhier, niet alleen die in de tweede volgende verskens uytgedruckt worden: maer oock des Priesters huysvrouwe.

3

Ende over sijne suster, die maeght is, hem ⁴ nabestaende, die noch geenen man toebehoort en heeft: over die sal hy sich verontreynigen.

4 D. die sijne natuerlicke suster is; ende niet uyt kracht van verdere maeghschap, ofte houwelicks verbant, ofte andersins, alsoo genoemt wort.

4

Hy en sal sich niet verontreynigen [kolom] [over] eenen ⁵ Oversten onder sijne volcken, om sich te ontheyligen.

5 Het Hebr. woort wort in desen sin oock genomen, Ies. cap. 16. vers 8. Andere nemen het voor huysvader, ofte, echte man, in desen sin, dat een Priester over sijne huysvrouwe (met welck woort sy hare oversettinge vervullen) niet en soude mogen rouwe dragen; hoe wel het schijnt dat dit niet ongeoorloft en was, om dat de Priester Ezechiël sulcks te doen in den sin hadde, maer sulcks hem extra-ordinaerlick verboden wert, Ezech. c. 24. vers 16, etc.

5

Sy en sullen op haer hooft geene ⁶ kaelheyt maken, ende en sullen den hoeck hares baerts niet af scheeren: nochte in haren vleesche en sullen sy geene sneden snijden.

6 Hebr. de kaelheyt niet kael maken.

6

Sy sullen haren Godt heyligh zijn, ende ⁷ den naem hares Godts en sullense niet ontheyligen: want sy offeren de vyer-offeren des HEEREN, ⁸ de spijse hares Godts; daerom sullen sy ⁹ heyligh zijn.

7 Siet bov. 18. op het vers 21.

8 Siet bov. 3. op het vers 11. alsoo ond. versen 8, 21, 22. ende cap. 22. vers 25.

9 Hebr. heyligheyt, D. na heyligheyt staen, ende sy sullen ten aensien van haer ampt, voor heyligh gehouden worden.

7

Sy en sullen geene vrouwe nemen die eene hoere, ofte ¹⁰ ontheylighde is, nochte eene vrouwe nemen, die van haren man ¹¹ verstooten is, want hy is heyligh sijnen Godt.

10 D. die geschoffeert, ofte geschent is, ofte die in het openbaer, ofte in het heymelick hoererije bedreven heeft. Alsoo ond. vers 14.

11 D. verlaten door scheydinge, hebbende tot desen eynde, ende bewijs hier van, eenen scheytdbrief van haren man ontfangen. Alsoo ond. vers 14. Num. 30.9. Ezech. 44.22.

8

Daerom sult ghy hem ¹² heyligen, om dat hy de spijse uwes Godts offert: hy sal u heyligh zijn, want ick ben heyligh, ick ben de HEERE, die u ¹³ heylight.

12 D. voor heyligh houden; gelijck de volgende woorden in dit vers uytwijsen.

13 D. die u van andere menschen afsondert tot sijn eygendom, door middel van het ampt der Priesteren, die ghy daerom voor heyligh, ende in weerde sult houden. Vergel. bov. cap. 20. de aent. op vers 8.

9

Als nu eeniges Priesters dochter ¹⁴ sal beginnen te hoereeren, sy ¹⁵ ontheylight haren vader; met vyer salse verbrant worden.

14 And. haer te ontheyligen met hoereeren.

15 D. sy maeckt dat haer vader veracht, ende voor onheyligh gehouden, ende ten spotte gestelt wort. Siet gelijcke maniere van spreken Psalm 89. vers 40. Ies. cap. 43. vers 28.

10

Ende hy, die de ¹⁶ Hoogepriester onder sijne broederen is, ¹⁷ op wiens hooft de salf-olie gegoten is, ende wiens ¹⁸ hant men gevult heeft, om ¹⁹ die kleederen aen te trecken; en sal sijn hooft niet ²⁰ ontblooten, nochte sijne kleederen niet scheuren.

16 Hebr. groote Priester. alsoo 2.Reg. 12. vers 10. ende 23.4.

17 Sommige, dese woorden vergelijckende met Exod. c. 40. versen 13, 14, 15. bov. 8. versen 12, 30. Psal. 133. vers 2. oordeelen dat na de eerste inwyinge Aarons, ende sijner sonen, niemant meer der Priesteren is gesalft geweest, dan de Hoogepriester alleen.

18 Siet bov. 7. op vers 37.

19 Siet van dese Exod. 28.4.

20 D. rouwe dragen over eenen dooden. Vergel. bov. 10.6.

11

Hy en sal oock by geene doode lichamen komen: [selfs] ²¹ over sijnen vader, ende over sijne moeder en sal hy sich niet verontreynigen.

21 Verstaet dit van den Overpriester alleen: want den anderen was dit geoorloft. siet bov. vers 2.

12

Ende uyt het heylighdom en sal hy ²² niet uyt gaen, dat hy het heylighdom sijnes Godts niet en ²³ ontheylige: want de ²⁴ kroone der salf-olie sijnes Godts is op hem; Ick ben de HEERE.

22 T.w. om het lijck te volgen.

23 T.w. met daer in te gaen, na dat hy in sijnes overledenen vaders ofte moeders huys soude geweest zijn, ofte rouwe gedragen hebben.

24 Siet van dese Exod. 29.6. ende Lev. 8. op vers 9.

13

Hy sal oock eene vrouwe in haren maeghdom nemen.

14

Eene weduwe, ofte ²⁵ verstootene, ofte ontheylighde hoere, de sulcke en sal hy niet nemen: maer eene maeght uyt sijne volcken sal hy tot eene vrouwe nemen.

25 Siet bov. op ’t vers 7.

15

Ende hy en sal ²⁶ sijn zaet onder sijne volcken niet ²⁷ ontheyligen: want ick ben de HEERE, die hem ²⁸ heylight.

26 D. sijne kinderen. Alsoo Genes. 4.25. ende ond. versen 17, 21.

27 T.w. mits tegen de voorgemelte wetten eene huysvrouwe voor hem te nemen.

28 D. afsondert tot eenen heyligen dienst. Alsoo Exod. 28.3. ende 29.1. ende ond. vers 23.

16

Wijder sprack de HEERE tot Mose, seggende:

17

Spreeckt tot Aaron, seggende; Niemant uyt uwen ²⁹ zade, ³⁰ na hare geslachten, in den welcken een gebreck sal zijn, sal naderen om ³¹ de spijse sijnes Godts te offeren.

29 D. sonen, ofte, nakomelingen, het zy Hooge, ofte Onderpriesteren. Alsoo ond. vers 21.

30 D. in wat tijden, ofte eeuwen sy na u souden mogen leven.

31 Siet bov. 3. op het vers 11.

18

Want geen man, in den welcken een gebreck sal zijn, en sal naderen: hy zy een blint man, ofte kreupel, ofte te ³² kort, ofte ³³ te langh in leden:

32 Ofte, hebbende te weynigh leden. And. kamuys, D. die eene ingevallene neuse heeft, alsoo dat hy door deselve spreeckt.

33 And. die overschot van leden heeft.

19

Ofte een man, in den welcken eene breucke des voets, ofte eene breucke der hant sal zijn:

20

Ofte bultachtigh, ofte ³⁴ dwerghachtigh sal zijn, ofte ³⁵ een vel op sijne ooge sal hebben, ofte drooge schurftheyt, ofte etterige schurftheyt, ofte die gebroken sal zijn aen sijn gemacht.

34 And. dunne, mager, ranck, uytgeteert.

35 And. die schemeringe in sijne ooge heeft.

21

Geen man uyt den zade Aarons des Priesters, in den welcken een gebreck is, sal toe treden, om de vyer-offeren des HEEREN te offeren: een gebreck is in hem, hy en sal niet toe treden, om de spijse sijnes Godts te offeren.

22

De spijse sijnes Godts van de ³⁶ alder-

36 Hebr. van de heyligheden der heyligheden. Verstaet de toonbrooden, de schult-offeren ende sond-offeren.

[fol. 54r\VVetten voor de Priesteren.]

heylighste dingen; ende van de ³⁷ Heylige dingen sal hy mogen eten:

37 Of, heyligheden. Verstaet de danck-offeren, de eerstelingen, ende de tienden.

23

Doch ³⁸ tot den voorhangh en sal hy niet komen, ende tot den altaer niet toe treden, om dat een gebreck in hem is: op dat hy ³⁹ mijne heylighdommen niet en ontheylige; want ick ben de HEERE, die haer heylight.

38 D. het Priesterlick-ampt en sal hy niet bedienen. Siet van dit voorhanghsel boven 4. op het vers 6.

39 Dat is, de plaetsen mijnes heylighdoms. Verstaet door het heylighdom, de Tente der t’samenkomste, als te sien is boven 16.33. dewelcke in ’t getal van velen gestelt is, om datse hadde verscheydene deelen: het Voorhof, het Heylige, het Heylige der Heyligen.

24

Ende Mose sprack [sulcks] tot Aaron, ende tot sijne sonen; ende tot alle de kinderen Israëls.