Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xx. Capittel.

Verhael van straffen, tegens eenige grove sonden; als tegen het offeren sijner kinderen aen den Molech, vers 1, etc. Tegen het loopen na de waerseggers, ende duyvels konstenaren, 6. Tegen het vloecken van vader, ofte moeder, 9. Tegen overspel, 10. Tegen eenige bloetschanden, onnatuerlicke grouwelen, ende onwettelicke byslapingen, ende houwelicken, 11. Met eene vermaninge tot de onderhoudinge der geboden Godts, 22. Ende onder andere van de gewoonte der Heydenen te vlieden, 23. Van reyne, ende onreyne beesten te onderscheyden, 25. Van de waerseggers, ende de duyvels konstenaren te steenigen, 27.

1

VOorder sprack de HEERE tot Mose, seggende:

2

Ghy sult oock tot de kinderen Israëls seggen; ^{a 1} Een yeder uyt de kinderen Israëls, ofte uyt de vreemdelingen, die in Israël, als vreemdelingen verkeeren, die van sijn zaet ² den Molech gegeven sal hebben, [kolom] sal ³ sekerlick gedoot worden: het volck des lants sal hem met steenen steenigen.

a Boven 18.21.

1 Hebr. man man. Alsoo ond. vers 9.

2 Siet bov. 18. op het vers 21.

3 Hebr. stervende gedoot worden, Dat is, sonder eenige verschooninge. Alsoo onder versen 9, 10, 11, 12, 15, etc.

3

Ende ick sal ⁴ mijn aengesicht tegen dien man setten, ende ⁵ sal hem uyt het midden sijnes volcks uytroeijen: want hy van sijn zaet den ⁶ Molech gegeven heeft, op dat hy ⁷ mijn heylighdom ontreynigen, ende ⁸ mijnen heyligen naem ontheyligen soude.

4 Siet bov. 17. op het vers 10. Alsoo onder vers 5, etc.

5 T.w. door eene bysondere straffe, die ick over hem oock in dit leven sal laten komen, soo hy van de Overigheyt niet gestraft en wort. Alsoo in het volgende.

6 Boven vers 2.

7 T.w. als hy daer in soude komen, zijnde met sulcke grouwelicke sonden besmet. Vergel. bov. 15. vers 31.

8 Hebr. den naem mijner heyligheyt. siet bov. 18. op het vers 21.

4

Ende indien het volck des lants hare oogen ⁹ eenighsins verbergen sal van dien man, als hy van sijn zaet den Molech sal gegeven hebben, dattet hem niet en doode,

9 Hebr. verbergende verborgen sal hebben, D. sal met opset sulcke misdaet hebben ongemerckt laten henen gaen, sonder die te straffen.

5

Soo sal ick mijn aengesicht tegen dien man, ende tegen sijn ¹⁰ huysgesin setten: ende ick sal hem, ende alle de gene, die hem ¹¹ na hoereeren, om den Molech na te hoereeren, uyt het midden hares volcks uytroeijen.

10 Ofte, geslachte, D. kinderen ende nakomelingen, die de voetstappen sijner afgoderije na volgen: gelijck uyt de volgende woorden verstaen kan worden. Vergel. Exod. 20. vers 5.

11 D. afgoderije bedrijven, wijckende van den Heere (die de rechte man sijnes volcks is, Hose. 2. versen 18, 19. 2.Cor. cap. 11. vers 2.) om de afgoden aen te hangen: het welcke als ’t geschiet, wort Godt geseyt jalours te zijn, Exod. 20.5. Deut. 5. vers 9. Siet bov. 17. op vers 7.

6

Wanneer eene ziele is die haer tot de ^{12 b} waerseggers, ende tot de duyvels konstenaren sal gekeert hebben, om die na te hoereeren, soo sal ick mijn aengesicht tegen die ziele setten, ende salse uyt het midden hares volcks uytroeijen.

12 Siet van dese bov. 19. op vers 31.

b Boven 19.31.

7

^c Daerom ¹³ heyliget u, ende weest heyligh: want ick ben de HEERE uwe Godt.

c Boven 11.44. ende 19.2. 1.Petr. 1.16.

13 Siet bov. 11. op het vers 44.

8

Ende onderhoudet mijne insettingen, ende doet deselve: ick ben de HEERE, die u ¹⁴ heylight.

14 T.w. mits u af te sonderen van de werelt, uyt genade, door des Messiae verdiensten te rechtveerdigen, ende tot een heyligh leven door mijnen geest te vernieuwen. Alsoo is dit woort oock te nemen Ezech. 37. vers 28.

9

^d Alsser ¹⁵ yemant is, die sijnen vader, ofte sijne moeder sal gevloeckt hebben, die sal sekerlick gedoot worden: hy heeft sijnen vader, ofte sijne moeder gevloeckt; ¹⁶ sijn bloet ¹⁷ is op hem.

d Exod. 21.17. Prov. 20.20. Matth. 15.4.

15 Hebr. man man.

16 Hebr. sijne bloeden, D. hy is oorsake, ende heeft de schult dat sijn bloet moet vergoten worden. Siet gelijcke maniere van spreken, Ios. c. 2. vers 19. 2.Sam. 1.16. alsoo oock in het volgende 11. vers. Item Matth. c. 27. vers 25. Actor. 18.6.

17 And. zy op hem.

10

^e Een man oock die met yemants huysvrouwe sal overspel gedaen hebben, dewijle hy met sijnes naestens wijf overspel gedaen heeft, sal sekerlick gedoot worden, de overspeelder, ende de overspeeldersse.

e Boven 18.20. Deuter. 22.22. Ioan. 8.5.

11

^f Ende een man, die by sijnes vaders huysvrouwe sal gelegen hebben, heeft sijnes vaders schaemte ontdeckt: sy beyde sullen sekerlick gedoot worden; haer bloet is op hen.

f Boven 18.8.

12

^g Insgelijcks als een man, by sijnes soons wijf sal gelegen hebben, sy sullen beyde sekerlick gedoot worden: sy hebben eene ¹⁸ grouwelicke vermenginge gedaen; haer bloet is op hen.

g Boven 18.15.

18 Siet bov. 18.23. mitsgaders de aent.

13

^h Wanneer oock een man by een manspersoon sal gelegen hebben, met ¹⁹ vrouwelicke byligginge, sy beyde hebben eenen grouwel gedaen: ²⁰ sy sullen sekerlick gedoot worden; haer bloet is op hen.

h Boven 18.22.

19 Siet bov. 18.22.

20 T.w. sy beyde; ’t en ware dat den eenen gewelt geschiet ware. siet Deut. 22. vers 25.

14

ⁱ Ende wanneer een man eene vrouwe, ende hare moeder sal genomen hebben, ’t is een schendelicke daet: men sal hem, ende ²¹ die selve met vyere verbranden, op dat geen schendelicke daet in het midden van u en zy.

i Boven 18.17.

21 T.w. soose beyde wetenschap van sulcke grouwelicke daet hadden. Ten minsten moesten de schuldige sterven.

15

^k Daer toe als een man by een vee sal gelegen hebben, hy sal sekerlick gedoot worden: oock sult ghylieden het beest dooden.

k Boven 18.23.

16

Alsoo wanneer eene vrouwe tot eenigh beest genadert sal zijn, om daer mede te doen te hebben, soo sult ghy die vrouwe, ende ²² dat beest dooden: sy sullen sekerlick gedoot worden; haer bloet is op hen.

22 T.w. om de gedachtenisse sulcker grouwelicker sonde wech te nemen, ende tegen der selver navolginge by alle menschen eene afschrickinge te maken.

17

^l Ende als een man sijne suster, de dochter sijnes vaders, ofte de dochter sijner moeder sal genomen hebben, ende hy hare schaemte gesien, ende sy sijne schaemte sal gesien hebben, het is eene ²³ schandvlecke: daerom sullen sy voor de oogen der kinderen hares volcks uytgeroeyt worden:

l Boven 18.9.

23 Het Hebr. woort beteeckent ordinaerlick eene goede daet, ofte, weldadigheyt, maer hier, ende Prov. 14.34. gantsch het tegendeel, D. eene quade, schandelicke, eyselicke daet, daer mede een mensche Godt ten hooghsten vertoornt, sijnen naesten ontsticht, ende hemselven in schande brenght. Alsoo is oock het woort zegenen voor sijn tegendeel genomen, D. vloecken, 1.Reg. 21.10.

[fol. 53v\Verscheydene VVetten.]

hy heeft de schaemte sijner suster ontdeckt, hy sal ²⁴ sijne ongerechtigheyt dragen.

24 Alsoo ond. vers 19. ende 20. siet bov. 5. op vers 1.

18

^m Ende als een man by eene vrouwe die hare kranckheyt heeft, ²⁵ sal gelegen, ende hare schaemte ontdeckt, hare fonteyne ontbloot, ende sy selve de fonteyne hares bloets ontdeckt sal hebben: soo sullen sy beyde uyt het midden hares volcks uytgeroeyt worden.

m Boven 18.19.

25 Namelick, te voren dat wel wetende. Vergel. bov. 15. de aent. op vers 24.

19

ⁿ Daer toe en sult ghy de schaemte der suster uwer moeder, ende der suster uwes vaders niet ontdecken: dewijle hy sijne nabestaende ontbloot heeft, sullense hare ongerechtigheyt dragen.

n Boven 18.12, 13.

20

^o Als oock een man by sijne ²⁶ moeije sal gelegen hebben, hy heeft de schaemte sijnes ooms ontdeckt: sy sullen hare sonde dragen; ²⁷ sonder kinderen sullense sterven.

o Boven 18.14.

26 D. de huysvrouwe sijnes ooms, die door houwelick hem eene moeije geworden is.

27 D. (alsoo eenige uytleggen) men salse dooden, of, Godt sal hare byslapinge vervloecken, datter geene kinderen van en sullen geworden ofte over blijven, soose van de Overigheyt niet gestraft en worden.

21

^p Ende wanneer een man sijns broeders huysvrouwe sal genomen hebben, het is ²⁸ onreynigheyt: hy heeft de schaemte sijns broeders ontdeckt, sy sullen ²⁹ sonder kinderen zijn.

p Boven 18.16.

28 Hebr. afsonderinge, D. eene sake, die behoort uyt het midden der menschen, van wegen hare onreynigheyt, wech gedaen ende geweert te worden. Het Hebreeusch woort wort oock gebruyckt van de onreynigheyt eener vrouwe, die hare kranckheyt heeft, om dewelke sy van de gemeynschap der menschen moeste afgesondert zijn, bov. c. 15. versen 19, 20, etc. Van dese wet moeste uytgenomen zijn de wet verhaelt Deut. cap. 25. vers 5.

29 Siet de aent. op het voorgaende vers.

22

^q Onderhoudet dan alle mijne insettingen, ende alle mijne rechten, ende doet deselve: op dat u dat lant, daer henen ick u brenge, om daer in te woonen, ³⁰ niet uyt en spouwe.

q Boven 18.26.

30 Siet boven 18. op het vers 25.

23

^r Ende en wandelt niet in de insettingen des volcks, het welcke ick voor u aengesichte uyt werpe: want alle dese dingen hebben sy gedaen: daerom ben ick harer verdrietigh geworden.

r Boven 18.3, 30.

24

Ende ick hebbe u geseyt; ghy sult haer lant erffelick besitten, ende ick sal u dat geven, op dat ghy het selve erffelick besit, ^s een lant ³¹ vloeijende van melck, ende honigh: Ick ben de HEERE uwe Godt, die u van de volckeren ³² afgesondert hebbe.

s Exod. 3.8.

31 Siet van dese maniere van spreken Exod. 3.8.

32 T.w. op dat ghy mijn volck ende eygendom soudt wesen, om my hier te kennen ende te dienen, ende hier na in eeuwigheyt met my te leven. siet ond. vers 26. Exod. cap. 19. vers 5. Deut. 7.6.

25

^t Daerom sult ghy onderscheyt maken tusschen reyne, ende onreyne beesten, ende tusschen het onreyn, ende het reyn gevogelte: ende ghy en sult ³³ uwe zielen niet verfoeijelick maken aen de beesten, ende aen het gevogelte, ende aen al wat op den aerdbodem kruypt, het welcke ick voor u afgesondert hebbe, op dat ghy het onreyn houdet.

t Boven 11.2. Deut. 14.4.

33 Siet boven 11. op het vers 43.

26

Ende ghy sult my heyligh zijn, want ick de HEERE ben heyligh: ende ick hebbe u van de volckeren afgesondert, op dat ghy mijne soudet zijn.

27

^v Als nu een man ofte vrouwe, in sich eenen ³⁴ waerseggenden geest sal hebben, ofte een duyvels konstenaer sal zijn, sy sullen sekerlick gedoot worden: men sal deselve met steenen steenigen, haer bloet is op hen.

v Deut. 18.10. 1.Sam. 28.7.

34 Siet bov. 19. op ’t vers 31. als oock in dit cap. het vers 6. alwaer verboden wort den waerseggeren raet te vragen. Maer hier wort straffe gestelt tegen de waerseggers, ende dergelijcke duyvelsche konstenaren selve.