Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het vj. Capittel.

Wetten rakende de gene, die haren naesten wat ontvreemt hadden, vers 1, etc. Breeder verklaringe van de wettelicke wijse des brand-offers, 8. des spijs-offers, soo wel dat gemeen was, 14. als dat in de inwyinge Aarons ende sijner sonen geoffert moeste worden, 19. Ende eyndelick, des sond-offers, 24.

[fol. 46r\Verscheydene Offerhanden.]

1

VOorder ¹ sprack de HEERE tot Mose, seggende:

1 De seven eerste verssen deses Capit. worden van andere, na uytwijsen van den Hebreeuschen text, by het voorgaende vijfde cap. gevoeght; ende dat niet sonder reden, dewijle hier noch van de schult-offeren gehandelt wort.

2

Als een ² mensche gesondight, ende ³ tegens den HEERE door overtredinge overtreden sal hebben: dat hy aen sijnen naesten sal ⁴ gelogen hebben van ’t gene hem in bewaringe gegeven, ofte ⁵ ter hant gestelt was, ofte van roof, ofte [dat] hy ⁶ met gewelt sijnen naesten onthoudt:

2 Hebr. ziele, ende soo in ’t volgende. siet Genes. 12. op vers 5.

3 Die sijnen naesten misdoet, sondigt oock tegen den Heere: niet alleen om dat de mensche Godes schepsel is, ende hem toebehoort: Maer oock om dat Godt sijnen naesten te lieven, ende niet te beschadigen bevolen heeft: ende dickwils in ende over de sonden tegen den naesten begaen, den naem des Heeren misbruyckt wort.

4 And. geloochent.

5 Hebr. van stellinge der hant, D. dat yemant in handen gegeven, ende bestelt is, het zy van eenen alleen, ofte van velen, met dewelcke hy door hant-gevinge, hant-teeckeninge, of andersins in gemeenschap of maetschappije getreden is, om dat wel te besorgen ende waer te nemen.

6 Ofte, bedrieghlick sijnen naesten ontrocken heeft.

3

Ofte dat hy het verlorene gevonden, ende daer over gelogen, ende met valsheyt gesworen sal hebben: ^a over yet van alles dat de mensche doet, daer in sondigende:

a Numer. 5.6.

4

Het sal dan geschieden, dewijle hy gesondight heeft, ende schuldigh geworden is, dat hy weder uyt keeren sal den roof dien hy gerooft, ofte het onthoudene, dat hy met gewelt onthoudt, ofte het bewaerde, dat by hem te bewaren gegeven was, ofte het verlorene, dat hy gevonden heeft:

5

Ofte van al daer over hy valschelick gesworen heeft, dat hy ’t selve ⁷ in sijne hooftsomme weder geven, ende noch het vijfde deel daer en boven toe doen sal: wiens dat is, dien sal hy dat geven ⁸ op den dagh sijner schult.

7 Hebr. in sijn hooft, D. in het principale selve dat ontvreemt is, ofte in de capitale somme.

8 D. als hy sal schuldigh bevonden, ende verklaert worden. And. ten dage sijnes schult-offers, D. als hy de offerhande voor sijne schult sal moeten offeren om hem te versoenen met Godt: dan sal hy met eenen sijnen naesten voldoen. Vergel. Matt. 5. vers 23.

6

Ende hy sal den HEERE sijn schult-offer brengen, tot den Priester, eenen volkomenen ram uyt de kudde, ⁹ met uwe schattinge, ten schult-offer.

9 Siet boven 5. op vers 15.

7

Dan sal de Priester voor ¹⁰ hem versoeninge doen, voor het aengesichte des HEEREN, ende het sal hem vergeven worden: over yet van al dat hy doet, ¹¹ daer aen hy schult heeft.

10 Siet bov. 1. op het vers 4.

11 Hebr. ter schult daer in.

8

Voorder sprack de HEERE tot Mose, seggende:

9

Gebiedt Aaron, ende sijnen sonen, seggende; ¹² Dit is de wet des brand-offers: ¹³ ’t Is het gene dat door de brandinge op den altaer den gantschen nacht tot aen den morgen op vaert: alwaer ¹⁴ het vyer des altaers sal brandende gehouden worden.

12 D. ’t voorschrift van de maniere hoe men brand-offer doen sal; ofte het dagelicksche, Exod. 29.38. ofte het vrywillige, Lev. cap. 1. ofte dat de wet voor eenige sonde beveelt.

13 T.w. het brand-offer. Het is eene beschrijvinge des brant-offers: dewelcke vergel. met de aenteeck. op Genes. 8.20.

14 T.w. dat op desen altaer, als de eerste offerhande daer op geschiedde, uyt den Hemel gevallen is, ende daer na altijt brandende onderhouden moeste worden, ond. versen 12, 13.

10

Ende de Priester sal sijn ¹⁵ linnen kleet aentrecken, ende de linnen onderbocksen over sijn vleesch aentrecken, ende sal de assche op nemen, als het vyer het brand-offer op den altaer sal verteert hebben: ende sal ¹⁶ die by den altaer leggen.

15 Siet hier van Exod. 28.39, 40.

16 T.w. assche. siet bov. 1. op ’t vers 16.

11

Daer na sal hy sijne kleederen uyt trecken, ende sal andere kleederen aen doen: ende sal de assche ¹⁷ tot buyten ’t leger uyt dragen aen eene reyne plaetse.

17 Siet bov. 4. op het vers 12.

12

Het vyer nu op den altaer sal daer op brandende gehouden worden, ’t en sal niet uyt gebluscht worden, maer de Priester sal ¹⁸ daer ¹⁹ t’elcken morgen hout aensteken: ende sal daer op het brand-offer schicken, ende het vet der danck-offeren daer op aensteken.

18 T.w. op den altaer.

19 Hebr. in de morgen, in de morgen. Siet Genes. 39. op het vers 10.

13

Het vyer sal gedurighlick op den altaer brandende gehouden worden; het en sal niet uytgebluscht worden.

14

Dit is nu de wet ^b des ²⁰ Spijs-offers: [Een] der sonen Aarons sal dat voor het aengesicht des HEEREN offeren, ²¹ voor aen den altaer.

b Num. 15.4, etc.

20 Siet bov. 2. op het vers 1.

21 And. op den altaer. Hebr. aen ’t aengesichte des altaers.

15

Ende hy sal daer van op nemen sijne hant vol, uyt de meelbloeme des spijs-offers, ende van des selven olie, ende alle den wyeroock, die op het spijs-offer is: dan sal hy het aensteken op den altaer; ’t is ²² eene lieflicke reucke ^{c 23} ter gedachtenisse des selven voor den HEERE.

22 Siet bov. 1. op ’t vers 9.

c Levit. 2.9.

23 Siet bov. 2. op ’t vers 2.

16

Ende het overblijvende daer van ²⁴ sullen Aaron, ende sijne sonen eten: ongesuert sal het gegeten worden, in de heylige [kolom] plaetse ²⁵ in den voorhof der Tente der t’samenkomste sullen sy dat eten.

24 Dese wet hadde drie redenen, I. op dat het geheylighde niet en soude in kleynachtinge komen door het gemeyne gebruyck. II. op dat het selve niet en soude daer na van de gemeynte door vertooninge, eergierigheyt, overdaet ofte andersins misbruyckt worden. III. op dat de Priesteren, die den altaer dienden, van den altaer souden leven, 1.Corinth. 9.13.

25 Hier mede wort uytgedruckt, welcke de heylige plaetse zy, daer het heylige van de Priesteren gegeten moeste werden. siet oock ond. vers 26. ende 10.12, 13.

17

Het en sal niet gedeessemt gebacken worden; ’t is haer deel dat ick gegeven hebbe van mijne vyer-offeren: ’t is ²⁶ eene heyligheyt der heyligheden, gelijck het sond-offer, ende gelijck het schult-offer.

26 Siet bov. 2. op het vers 3.

18

Al wat mannelick is onder de sonen Aarons, sal dat eten: het zy eene ²⁷ eeuwige insettinge voor uwe geslachten van de vyer-offeren des HEEREN: al ^{d 28} wat ²⁹ die sal aenroeren, sal ³⁰ heyligh zijn.

27 Hebr. insettinge der eeuwigheyt. Siet Genes. 13. op vers 15.

d Exod. 29.37.

28 Ofte, al wie.

29 T.w. de dingen vermelt in de twee voorgaende verssen.

30 D. voor heyligh geacht, ende niet gebruyckelick in eenige andere saken: maer moeste of gebroken, of gewasschen, of oock geschuert ende afgespoelt worden. siet ond. versen 27, 28.

19

Wijder sprack de HEERE tot Mose, seggende:

20

Dit is de offerhande Aarons, ende sijner sonen, die sy den HEERE offeren sullen, ten dage als ³¹ hy sal gesalft worden; Het tiende deel eener ³² Epha meelbloeme ³³ een spijs-offer gedurigh, ³⁴ de helft daer van op den morgen, ende de helft daer van op den avont.

31 Nam. Aaron, ofte een sijner sonen.

32 Siet bov. 5. op vers 11.

33 D. ofte, gelijck het gedurigh spijs-offer, ofte, met het gedurigh spijs-offer, ofte, ten gedurigen spijs-offer, T.w. in de salvinge der Priesteren. Aengaende het gedurigh spijs-offer, siet Exod. 29.40.

34 D. eene helft der meelbloeme voor het morgen-offer, ende de andere voor het avont-offer.

21

Het sal in eene panne met olie gemaeckt worden; ³⁵ geroostet sult ghy dat brengen: ende de ³⁶ gebackene stucken des spijs-offers sult ghy offeren ten lieflicken reucke den HEERE.

35 And. gefrijt, ende soo gesoden, dat het opbobbelt, ende door de koockinge opgeblasen wort, ende tot eenige verheffinge komt. Alsoo ond. 7.12.

36 Hebr. gekoockselen des spijs-offers der stucken, D. gekoockte of gebackene stucken des spijs-offers.

22

Oock sal de Priester, die uyt sijne sonen in sijne plaetse de ³⁷ Gesalfde sal worden, ’t selve doen: ’t zy een eeuwige insettinge; het sal voor den HEERE geheel ³⁸ aengesteken worden.

37 T.w. om na sijne doot in sijn ampt te treden.

38 T.w. om gantschelick verbrant te worden.

23

³⁹ Alsoo sal alle spijs-offer des Priesters gantschelick zijn; het en sal niet gegeten worden.

39 T.w. dat het gantsch aengesteken, ende verbrant sal worden. And. sal geheel verbrant worden.

24

Voorder sprack de HEERE tot Mose, seggende:

25

Spreeckt tot Aaron, ende tot sijne sonen, seggende; Dit is de wet des ⁴⁰ Sond-offers: ⁴¹ In de plaetse daer het brand-offer geslacht wort, sal het sond-offer voor het aengesicht des HEEREN geslacht worden: ⁴² ’t is een heyligheyt der heyligheden.

40 Siet bov. 4. op vers 3.

41 Siet bov. 1. op het vers 3.

42 Siet bov. 2. op het vers 3.

26

^e De Priester, die dat ⁴³ voor de sonde offert, sal het eten: in de heylige plaetse sal het gegeten worden; in ’t voorhof van de Tente der t’samenkomste.

e Hos. 4.8.

43 Hebr. ontsondight, D. voor de sonde offert.

27

Al ⁴⁴ wat des selven vleesch sal aenroeren, sal ⁴⁵ heyligh zijn: soo wie van sijnen bloede op een kleet sal gesprenght hebben, ⁴⁶ dat, daer op hy gesprenght sal hebben, sult ghy in ⁴⁷ de heylige plaetse wasschen.

44 Ofte, wie.

45 Siet boven op het vers 18.

46 T.w. kleet.

47 Siet boven op het vers 16.

28

Ende het aerden vat, daer in het gesoden is, sal gebroken worden: maer soo ’t in een koperen vat gesoden is, soo sal het geschuert, ende in ⁴⁸ water gespoelt worden.

48 Te weten, in het heylige water. Siet Exod. 40.7, 30. ende ond. 8. op vers 11.

29

Al wat manlick is onder de Priesteren, sal dat eten: het is eene heyligheyt der heyligheden.

30

Maer geen ⁴⁹ sond-offer ^f van welckes bloet in de Tente der t’samenkomste sal gebracht worden, om in het heylighdom te versoenen, sal gegeten worden: het sal in het vyer verbrant worden.

49 Soodanige waren de sond-offeren, die voor de vergrijpinge des Hoogepriesters, ende der geheeler gemeynte geoffert wierden, Levit. c. 4. versen 5, 16. Item het jaerlicksche sond-offer op den dagh der versoeninge, Lev. 16.27.

f Levit. 4.5. Hebr. 13.11.