Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxix. Capittel.

Van de wyinge Aarons ende sijner sonen, vers 1, etc. hoemen den varre des sond-offers offeren moeste, 10. ende den eenen ram ten brant-offer, 15. Oock den anderen ram ter heyliginge der Priesteren, 19. Aaron ende sijne sonen aten het vleesch des rams daer mede sy ingewijet waren, 32. De altaer moest seven dagen langh ontsondight worden, 36. Daer moesten dagelicks twee lammeren ten brant-offer geoffert worden, 38. Godt belooft den Tabernakel, oock Aaron, ende sijne sonen te heyligen, 44. ende in het midden der kinderen Israëls te woonen, 45.

1

DIt ^a nu is de sake, die ghy hen doen sult, om haer te heyligen, dat sy my het Priester-ampt bedienen: Neemt een varre, het jongh eenes runts, ende twee ¹ volkomene rammen:

a Levit. 8.2. ende 9.2.

1 Siet Exod. 12.5.

2

Ende ongesuert broot, ende ongesuerde koecken met olie gemenght, ende ongesuerde vladen, ² met olie bestreken: van tarwen meelbloeme sult ghy deselve maken.

2 Verstaet hier olie van olijven.

3

Ende ghy sultse in eenen korf leggen, ende sultse in den korf ³ toebrengen, met den varre, ende twee rammen.

3 And. offeren.

4

Alsdan sult ghy Aaron ende sijne sonen doen naderen aen de deure der Tente der t’samenkomste: ende ⁴ ghy sultse met water wasschen.

4 T.w. uyt het geheylighde waschvat, Exod. 30.18.

5

Daer na sult ghy ⁵ de kleederen nemen, ende Aaron den rock, ende den mantel des Ephods, ende den Ephod, ende den borstlap aen doen: ende ghy sult hem omgorden met den konstelicken riem des Ephods.

5 T.w. de heylige kleederen, van dewelcke Cap. 28. gesproken is.

6

Ende ghy sult den hoet op sijn hooft setten: ⁶ de kroone der heyligheyt sult ghy aen den hoet setten.

6 Het Hebr. woort Nezer, ’t welck hier gebruyckt wort, beteeckent afscheydinge, of afsonderinge: dese kroone wort aldus genoemt, om datse was een teecken der afsonderinge van andere menschen, hierom wort oock de kroone der Koningen Nezer genoemt. 2.Sam. 1. vers 10. ende Psal. 89. vers 40. Hier is het des Hoogenpriesters verciersel, om sijn weerdigheyt aen te wijsen. Uyt Exo. 28. vers 36. ende Levit. 8. vers 9. is af te nemen, dat de plate ende dese kroone een dingh zy.

7

Ende ^b ghy sult ⁷ de salf-olie nemen, ende ⁸ op sijn hooft gieten: alsoo sult ghy hem salven.

b Exod. 30.25.

7 Van dewelcke gesproken wort Exod. 30.23.

8 Datse langhs sijnen baert neder dale, Psal. 133.2.

[fol. 38v\VVyinge Aarons ende--sijner sonen.]

8

Daer na sult ghy sijne sonen doen naderen, ende sult hen de rocken doen aentrecken.

9

Ende ghy sultse met den gordel omgorden, [ namelick] Aaron ende sijne sonen, ende ghy sult haer de mutsen opbinden, op dat sy het Priester-ampt hebben ⁹ tot eene eeuwige insettinge: Voorts sult ghy Aarons ¹⁰ hant vullen, ende de hant sijner sonen.

9 D. tot op den Messiam, want doe heeft Aarons dienst, met alle de ceremonien een eynde genomen.

10 Siet Lev. 7. op vers 37. ende cap. 8. van vers 22. tot vers 35.

10

^c Ende ghy sult den varre na by brengen voor de Tente der t’samenkomste: ende Aaron ende sijne sonen sullen ¹¹ hare handen op des varren hooft leggen.

c Levit. 1.3.

11 Hebr. met hare handen steunen.

11

Ende ghy sult den varre slachten ¹² voor het aengesichte des HEEREN: ¹³ voor de deure der Tente der t’samenkomste.

12 Siet Levit. 1. vers 3.

13 Ofte, by.

12

Daer na sult ghy van ’t bloet des varren nemen, ende met uwen vinger op de hoornen des altaers doen, ende ¹⁴ al het bloet sult ghy uyt gieten aen ¹⁵ den bodem des altaers.

14 Die teste des bloets, alsoo oock onder vers 20.

15 Daer was een goote, ofte gat, daer het in ofte door liep.

13

Ghy sult oock al het vette nemen, ’t welck het ingewant bedeckt, ende het net over den lever, ende beyde nieren, ende het vet dat aen deselve is: ende ghy sultse aensteken op den altaer.

14

^d Maer het vleesch des varren, ende sijn vel, ende sijnen dreck, sult ghy met vyere verbranden, buyten het leger: ’t is een sond-offer.

d Levit. 4.12. Hebr. 13.11.

15

Daerna sult ghy den eenen ram nemen, ende Aaron ende sijne sonen sullen hare handen op des rams hooft leggen:

16

Ende ghy sult den ram slachten: ende ghy sult sijn ^e bloet nemen, ende rontom op den altaer sprengen.

e Hebr. 9.12, 19.

17

Ende den ram ¹⁶ sult ghy in sijne deelen deylen: ende ghy sult sijn ingewant ende sijne schenckelen wasschen, ende op sijne deelen, ende op sijn hooft leggen.

16 Ofte, in sijne stucken houwen, Te weten, na dat het vel daer af getrocken sal zijn. Levit. 1.6.

18

Alsoo sult ghy den geheelen ram aensteken op den altaer: het is een brant-offer den HEERE, tot eenen lieflicken reuck, het is ¹⁷ een vyer-offer den HEERE.

17 D. een offerhande die door het vyer geheelick verteert wiert. siet Levit. 1. vers 9.

19

Daer na sult ghy den anderen ram nemen: ende Aaron ende sijne sonen sullen hare handen op des rams hooft leggen.

20

Ende ghy sult den ram slachten, ende van sijn bloet nemen, ende doen ’t op het [rechter] oorlapken Aarons, ende op het rechter oorlapken sijner sonen, desgelijcks op den duym harer rechterhant, ende op den grooten tee hares rechteren voets: ende ¹⁸ dat bloet sult ghy op den altaer sprengen rontom henen.

18 Siet bov. vers 12.

21

Dan sult ghy nemen van het bloet, dat op den altaer is, ende van ¹⁹ de salf-olie, ende ghy sult op Aaron ende op sijne kleederen sprengen, ende op sijne sonen, ende op de kleederen sijner sonen met hem: op dat hy geheylight zy, ende sijne kleederen, oock sijne sonen, ende sijner sonen kleederen met hem.

19 Die beschreven wort Exod. 30.22.

22

Daer na sult ghy van den ram nemen het vette, mitsgaders den steert, oock het vette dat het ingewant bedeckt, ende ²⁰ het net des levers, ende de beyde nieren, met het vette dat aen deselve is, ende de rechter ²¹ schouder: want het is een ram ²² der vul-offeren.

20 D. dat op, of over den lever is, als bov. vers 13.

21 And. achterbout.

22 Hebr. der vervullingen, ende soo in het volgende. Siet Levit. 7.37.

23

Ende een bolle broots, ende een koecke ²³ geolijet broots, ende een vlade: uyt den korf der ongesuerde [brooden,] die voor het aengesichte des HEEREN zijn sal.

23 D. met olie getempert.

24

Ende leghtse alle op de handen Aarons, ende op de handen sijner sonen: ²⁴ ende beweeghtse ten beweegh-offer voor het aengesichte des HEEREN.

24 Siet Levit. 7. vers 30.

25

Neemtse daer na van hare hant, ende steecktse aen ²⁵ op den altaer, op het brant-offer, tot eenen lieflicken reuck voor het aengesichte des HEEREN, het is ²⁶ een vyer-offer den HEERE.[kolom]

25 Ofte, nevens.

26 Siet bov. vers 18.

26

Ende neemt de borst van den ram der vul-offeren, ²⁷ die Aarons is, ende beweeght hem ten beweegh-offer voor het aengesichte des HEEREN: ende het sal ²⁸ u ten deele zijn.

27 D. dienen sal tot sijner inwyinge.

28 T.w. Mosi. siet Levit. 8.29.

27

Ende ghy sult ²⁹ de borst des beweegh-offers heyligen, ende de schouder ³⁰ des hef-offers, die beweeght, ende die opgeheven sal zijn, van den ram des vul-offers, van het gene dat Aarons, ende van het gene dat sijner sonen is.

29 Siet Levit. 7. op vers 30.

30 Siet Exod. 25. vers 2.

28

Ende ^f ’t sal Aarons ende sijner sonen zijn, tot een eeuwige insettinge ³¹ van wegen de kinderen Israëls, want het is een hef-offer: ende het hef-offer van wegen de kinderen Israëls sal zijn van hare danck-offeren; haer hef-offer sal voor den HEERE zijn.

f Levit. 7.31, 34. ende 10.14.

31 D. het gene datter geoffert sal worden van de kinderen Israels, dat sal Aarons ende sijner sonen zijn.

29

De ³² heylige kleederen nu die Aarons sullen geweest zijn, sullen ³³ sijner sonen ³⁴ na hem zijn, op datmense in deselve salve, ende datmen ³⁵ hare hant in deselve vulle.

32 Al wat tot den Godts-dienst gebruyckt wort, dat wort heyligh genoemt.

33 Verstaet een van sijn sonen, T.w. die na hem Hoogepriester worden sal.

34 D. na sijn doot.

35 D. inwije, als versen 9, 22.

30

³⁶ Seven dagen salse aentrecken die uyt sijne sonen in sijne plaetse ³⁷ Priester sal worden: die in de Tente der t’samenkomste gaen sal, om in het heylige te dienen.

36 T.w. seven dagen aen malkanderen, want soo vele dagen vereyschte sijn wyinge, vers 35.

37 T.w. Hoogepriester.

31

Ghy sult den ram der vullinge nemen, ende ghy sult sijn vleesch ³⁸ in de heylige plaetse sieden.

38 T.w. by de deure der Tente der t’samenkomste, gelijck daer staet vers 32. ende Levit. 8.31. hier mocht yeder een in komen, ende die de offerhande deden aten daer haer deel.

32

^g Aaron nu ende sijne sonen sullen deses rams vleesch eten, ende het broot dat in den korf sal zijn, by de deure der Tente der t’samenkomste.

g Levit. 8.31. ende 24.9.

33

Ende die sullen die dingen eten met dewelcke de versoeninge sal gedaen zijn, om hare hant te vullen, [ende] om haer te heyligen: ^h maer ³⁹ een vreemde en salse niet eten, want sy zijn ⁴⁰ heyligh.

h Levit. 10.14. Matth. 12.4.

39 D. die niet en is van den geslachte ofte afkomste Aarons: De Leviten selfs en mochten daer van niet eten. siet Levit. cap. 10. vers 14.

40 D. heylige spijse, Gode toege-eygent. Hebr. heyligheyt.

34

Ende indien daer [wat] over blijven sal van het vleesch der vul-offeren, ofte van dit broot, tot aen den morgen: soo sult ghy het overgeblevene met vyere verbranden, ⁴¹ ’t en sal niet gegeten worden, want het is heyligh.

41 Selfs en moesten de Priesters het overblijfsel niet eten.

35

Ghy sult dan Aaron ende sijne sonen alsoo doen, na alles wat ick u geboden hebbe: seven dagen sult ghy hare hant vullen.

36

Ghy sult oock ’s daeghs eenen varre des sond-offers bereyden, tot de versoeningen, ⁴² ende ghy sult den altaer ontsondigen, mits doende de versoeninge over hem: ende ghy sult hem salven, om hem te heyligen.

42 Ofte, ghy sult voor den altaer ontsondinge doen, verstaet, met het sond-offer. Siet wijders Levit. 8. op vers 15.

37

Seven dagen sult ghy versoeninge doen voor den altaer, ende sult hem ⁴³ heyligen: alsdan sal dien altaer ⁴⁴ eene heyligheyt der heyligheden zijn, ⁴⁵ al wat den altaer aenroert sal ⁴⁶ heyligh zijn.

43 T.w. met de heylige olie.

44 Niet alleen selfs geheylight zijnde, maer oock heyligende de gaven die daer op geoffert wierden, ende ten desen aensien was de altaer grooter dan de offerhanden, gelijck Christus getuyght Matth. 23.19.

45 And. al vvie, ende soo ond. c. 30. vers 29.

46 T.w. ceremonialick.

38

Dit ⁱ nu is het dat ghy op den altaer bereyden sult, twee lammeren, die jarigh zijn, ’s daeghs, gedurighlick.

i Num. 28.3.

39

Het eene lam sult ghy des morgens ⁴⁷ bereyden: maer het ander lam sult ghy bereyden ⁴⁸ tusschen de twee avonden.

47 T.w. om te offeren.

48 Siet Exod. 12. vers 6.

40

Met ⁴⁹ een tiende deel meelbloeme, gemenght met een vyerendeel ⁵⁰ van een Hin ⁵¹ gestootene olie, ende tot dranck-offer een vierde deel van een Hin wijns, tot het eene lam.

49 T.w. van een Epha, D. een Gomer. Siet Exod. 16.36.

50 D. soo veel alsser in achtien hennen eijerschalen gaet.

51 Siet boven 27. vers 20.

41

Het andere lam nu sult ghy bereyden tusschen twee avonden: ghy sult daer mede doen gelijck met den morgen-spijs-offer, ende gelijck met den dranck-offer des selven, tot eenen lieflicken reuck, het is een vyer-offer den HEERE.

42

’t Sal een gedurigh brant-offer zijn by uwe geslachten ⁵² aen de deure der Tente der t’samenkomste voor het aengesichte des HEEREN: aldaer sal ick met u-lieden komen, dat ick aldaer met u spreke.

52 Hier was de brant-offers altaer, Exod. 40.29.

43

Ende daer sal ick komen tot de kinderen Israëls: op dat ⁵³ sy geheylight worden door mijne heerlickheyt.

53 Hebr. hy, D. een yeder onder haer, ofte het volck van Israel.

[fol. 39r\Reuck-altaer.]

44

Ende ick sal de Tente der t’samenkomste ⁵⁴ heyligen, mitsgaders den Altaer: Ick sal oock Aaron ende sijne sonen heyligen, op dat sy my ’t Priester-ampt bedienen.

54 T.w. door mijne heerlicke verschijninge, ende tegenwoordigheyt.

45

Ende ick ^k sal in ’t midden der kinderen Israels woonen: ende ick sal haer tot eenen Godt zijn.

k Exod. 25.8. Levit. 26.12. Psalm 78.60. Zach. 2.10. 2.Corinth. 6.16. Apoc. 21.3.

46

Ende sy sullen weten, dat ick de HEERE hare Godt ben, die haer uyt Egyptenlande uytgevoert hebbe, op dat ick in ’t midden van hen woonen soude: Ick ben de HEERE hare Godt.