Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xiij. Capittel.

Godt beveelt dat men hem alle eerstgeborene sal heyligen, vers 1, etc. dat men gedencken sal aen den dagh des uyttochts uyt Egypten, 3. Dat men het feest des ongesuerden broots in ’t lant Canaan houden soude, 6. Ende dat sy haren kinderen de oorsake daer van souden seggen, 8. Dat men den HEERE de eerstelingen der beesten soude afsonderen, 12. Dat sy gedenckteeckenen maken souden, 16. Wat wegh haer Godt in de woestijne geleyt heeft, 17. Sy nemen Iosephs beenderen mede uyt Egypten, 19. Israël legert sich te Etham, 20. Godt geleytse met een wolcken ende vyer-colomne, 21.

1

DOe sprack de HEERE tot Mose, seggende:

[fol. 31v\Eerstgeborene.Israëls uyttocht.]

2

^{1 a} Heylight my alle ² eerstgeboren, ³ wat eenige baermoeder opent, onder de kinderen Israëls, van menschen ende van beesten: ⁴ dat is mijne.

1 D. beveelt datmen my afsondere, ofte toe-eygene, tot mijnen heyligen dienst. siet Lev. 8.10.

a Exod. 22.29. ende 34.19. Levit. 27 26. Num. 3.13. ende 8.17. Luce 2.23.

2 T.w. die manlick is.

3 Hebr. openinge aller baermoeder.

4 T.w. daerom, om dat ick uwe eerstgeborene verschoonde, doe ick alle eerstgeborene in Egyptenlant gedoodet hebbe. Siet ond. vers 15.

3

Voorder seyde Mose tot den volcke, Gedenckt aen desen selven dagh, in welcken ghylieden uyt Egypten, uyt den diensthuyse, gegaen zijt; want de HEERE heeft u ⁵ door een stercke hant van hier uytgevoert: daerom en sal het gedeessemde niet gegeten worden.

5 Hebr. in kracht der hant.

4

^b Heden gaet ghylieden uyt ⁶ in de maent Abib.

b Exod. 23.15.

6 Dese maent komt ten deele in de Meert, ten deele in April, als in de Lente de dagen ende nachten even langh zijn. Het Hebr. woort Abib, beteeckent een groene are, daer van dese maent haren name heeft, overmits in de selve het gezaeyde, daer te lande, groene aren kreegh.

5

Ende het sal geschieden, als u de HEERE sal gebracht hebben in het lant der Canaaniten, ende der Hethiten, ende der Amoriten, ende der Heviten, ende der Iebusiten, het welck hy uwen vaderen gesworen heeft u te geven, een lant ⁷ vloeijende van melck ende honigh: soo sult ghy ⁸ desen dienst ⁹ houden in deser maent.

7 Siet Exod. 3.8.

8 Die in de navolgende versen verhaelt wort.

9 Hebr. dienen.

6

Seven dagen sult ghy ongesuerde brooden eten: ende aen den sevensten dagh sal den HEERE een feest zijn.

7

Seven dagen sullen ongesuerde [brooden] gegeten worden: ende het gedeessemde en sal by u niet gesien worden, ja daer en sal geen suerdeegh by u gesien worden in alle uwe palen.

8

Ende ghy sult uwen ¹⁰ sone te kennen geven te dien selven dage, seggende: [Dit is] om ’t gene de HEERE my gedaen heeft, doe ick uyt Egypten uyt toogh.

10 D. uwe kinderen.

9

Ende het sal u zijn tot een teecken op uwe hant, ende tot een gedachtenisse tusschen uwe oogen, op dat de wet des HEEREN in uwen monde zy: om dat u de HEERE door een stercke hant uyt Egypten uytgevoert heeft.

10

Daerom onderhoudet dese insettinge ¹¹ ter bestemder tijt: ¹² van jaer tot jaer.

11 Siet boven 12. vers 6.

12 Hebr. van dagen tot dagen. Aldus wort oock het woort dagen genomen voor een jaer, Lev. 25.29. Amos 4.4.

11

Het sal oock geschieden, wanneer u de HEERE in ’t lant ¹³ der Canaaniten sal gebracht hebben, gelijck hy u ende uwen vaderen gesworen heeft: ende hy het u sal gegeven hebben:

13 Verstaet hier onder oock alle de natien, die hier boven vers 5. ende Genes. c. 15. genoemt worden.

12

^c Soo sult ghy ¹⁴ tot den Heere doen over gaen ¹⁵ alles wat de baermoeder opent: oock alles wat [de baermoeder] opent, van de ¹⁶ vrucht der beesten die ghy hebben sult: de mannekens sullen des HEEREN zijn.

c Exod. 22.30. ende 34.19. Levit. 27.26. Num. 8.17. Ezech. 44.30.

14 T.w. van u tot den Heere, alsoo dat het niet langer uwe en blijve, maer des Heeren zy.

15 Hebr. alle openinge der baermoeder, bov. vers 2.

16 Hebr. voortsettinge, ofte, aenwas.

13

Doch al wat [de baermoeder] der ¹⁷ ezelinne opent, sult ghy lossen met een ¹⁸ lam: wanneer ghy het nu niet en losset, ¹⁹ soo sult ghy ’t den necke breken: maer alle eerstgeboren des menschen onder uwe sonen ²⁰ sult ghy lossen.

17 Verstaet hier onder alle andere gedierten, die tot de offerhande onbequaem waren.

18 Verstaet soo wel een lam der geyten, als der schapen.

19 T.w. op dat het gene dat den Heere toege-eygent is, tot geen gemeyne dingen gebruyckt en worde.

20 T.w. met vijf sikelen des Heylighdoms, Num. 18.16.

14

Wanneer het geschieden sal, dat uw’ sone u ²¹ morgen sal vragen, seggende: ²² Wat is dat? soo sult ghy tot hem seggen, De HEERE heeft ons door een stercke hant uyt Egypten, uyt den diensthuyse uytgevoert.

21 Siet bov. 12. vers 26.

22 D. wat beduyt dat?

15

Want het geschiedde, doe Pharao sich verhardde ons te laten trecken, soo doodde de HEERE alle eerstgeborene in Egyptenlant, van des menschen eerstgeborenen af, tot den eerstgeborenen der beesten: daerom ²³ offere ick den HEERE de mannekens van alles wat de baermoeder opent, doch alle eerstgeborene mijner sonen losse ick.

23 Ofte, slachte.

16

Ende het sal tot een teecken zijn op uwe hant, ende tot ²⁴ voorhooft-spanselen tusschen uwe oogen: want de HEERE heeft door een stercke hant ons uyt Egypten uytgevoert.

24 ’t Schijnen eenige gedenck-cedelen geweest te zijn, aen ’t voorhooft gebonden, om daer by des Heeren wet te gedencken. siet Deut. cap. 6. vers 8.

17

Ende het is geschiet, doe Pharao het volck hadde trecken laten, soo en leyddese [kolom] Godt niet [op] den wegh van der Philistijnen lant, hoewel die ²⁵ naerder was; want ²⁶ Godt seyde, ²⁷ Dat het den volcke ²⁸ niet en rouwe, als sy den strijt sien souden, ende weder keeren na Egypten.

25 T.w. om in ’t lant Canaan te komen.

26 T.w. by hemselven. siet Genes. 8. vers 21.

27 Ofte, dat het misschien, menschelicker wijse gesproken.

28 T.w. dat sy uyt Egyptenlande getogen zijn

18

Maer Godt leydde het volck omme, door den wegh ²⁹ van de woestijne der schelfzee: De kinderen Israëls nu togen ³⁰ by vijven uyt Egyptenlant.

29 Verstaet de woestijne Etham, vers 20. ende Num. 33.8.

30 Hebr. gevijft, D by vijven, vijve nevens malkanderen, ofte, in vijf hoopen, ofte heyren. Anders, gewapent, of, geharnascht, als Ios. c. 1. vers 14. ende 4.12. Iudic. 7.11.

19

Ende Mose nam Iosephs beenderen met sich, ^d want hy hadde ³¹ met eenen swaren eedt de kinderen Israëls besworen, seggende: Godt sal u-lieden ³² voorseker besoecken: voert dan mijne beenderen met u-lieden op van hier.

d Genes. 50.25. Ios. 24.32.

31 Hebr. besweerende besworen, Dat is, ernstelick, of met eenen swaren eedt besworen.

32 Hebr. besoeckende besoecken.

20

^e Alsoo reysden sy uyt Succoth: ende sy legerden haer in Etham, aen het eynde der woestijne.

e Num. 33.6.

21

^f Ende ³³ de HEERE toogh voor haer aengesichte, des daeghs in ³⁴ een wolcken-colomne, dat hyse op den wegh leydde, ende des nachts in een vyer-colomne, dat hyse luchtede: om voorts te gaen dagh ende nacht.

f Exod. 40.38. Num. 14.14. Deuter. 1.33. Nehem. 9.12, 19. Psalm 78.14. ende 105.39. 1.Corinth. 10.1.

33 Hy wort Exod. 14.19. genoemt de Engel Godes, het is geweest de eeuwige Sone Godes, 1.Cor. 10.9.

34 Psal. 105.39. staet, dat dese colomne wiert uytgespreyt als een decksel, soo dat sy den Israëliten een schaduwe was voor de hitte der Sonne.

22

Hy en nam de wolcken-colomne des daeghs, noch de vyer-colomne des nachts niet wech van het aengesichte des volcks.