Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xiiij. Capittel.

Godt wijst de Israëliten den wegh diense sullen ingaen, vers 1, etc. Pharao vervolghtse, 5. Sy zijn seer verveert als sy dat hooren, ende sy murmureeren, 10. Mose troostse ende verstercktse, 13. De Engel des Heeren wijst haer den wegh met de wolcken-colonme, 19. Mose deylt de zee van malkanderen, 21. De kinderen Israëls gaen drooghs voets daer door, 22. De Egyptenaers volgense, 23. Godt beveelt Mose sijn hant weder over de zee te strecken, 26. Die weder keerende, Pharao met alle de sijne verdrenckt, 27. Alsoo datter niet een van haer overigh en bleef, 28.

1

DOe sprack de HEERE tot Mose, seggende:

2

Spreeckt tot de kinderen Israëls, dat sy weder keeren, ende ^a haer legeren ¹ voor Pi-hachiroth, tusschen ² Migdol, ende tusschen de zee: voor Baal-Zephon, daer tegen over sult ghy u legeren aen de zee.

a Num. 33.7.

1 And. voor den mont van Chiroth, D. voor de enghte, of ingangh tusschen de bergen Chiroth.

2 De naem eener stadt in Egypten, Ierem. 44.1.

3

³ Pharao dan sal seggen van de kinderen Israëls, Sy zijn verwerret in den lande, ⁴ die woestijne heeftse besloten.

3 T.w. als hy hooren sal, dat ghy te rugge zijt gegaen, ende op seer ongelegene plaetse gelegert zijt.

4 Hebr. de woestijne heeft over haer gesloten.

4

^b Ende ick sal Pharaos herte verstocken, dat hy haer na jage, ende ick sal aen Pharao, ende aen al sijn heyr ⁵ verheerlickt worden, alsoo dat de ⁶ Egyptenaers sullen weten, dat ick de HEERE ben: ende ⁷ sy deden alsoo.

b Exod. 4.21. ende 10.20.

5 Godt behaelt eere soo wel in’t straffen der godtloosen, als in het ontfermen over sijne uytverkorene, Ezech. c. 28. vers 22. Rom. 9.22, 23.

6 Soo wel die, die in de zee verdrencken sullen, als die, die in ’t leven blijven sullen.

7 D. sy gingen te rugge, gelijck de Heere haer geboden hadde.

5

Doe nu den Koningh van Egypten wiert geboodschapt, dat het volck vluchtede: soo is het herte Pharaos ende sijner knechten verandert tegen den volcke, ende sy seyden, Waerom hebben wy dat gedaen, dat wy Israël hebben laten trecken, ⁸ dat sy ons niet en dienden?

8 Hebr. van ons te dienen.

6

Ende hy spande sijnen wagen aen: ende nam sijn volck met hem.

7

Ende nam ses hondert uytgelesene wagens, ja ⁹ alle de wagens van Egypten: ende de ¹⁰ Hooftlieden over die alle.

9 Verstaet alle die, die men in der haeste heeft kunnen krijgen.

10 Het Hebreeusch woort heeft sijnen oorspronck van drie, of derde, soo dat eenige hier verstaen de derde soorte, ofte, ordre by den Koningh.

8

Want de HEERE verstockte het herte Pharaos des Koninghs van Egypten, dat hy de kinderen Israëls na jaeghde: doch de kinderen Israëls waren ¹¹ door eene hooge hant uyt gegaen.

11 D. door Godts macht. Vergel. Exod. cap. 13. vers 16. And. opentlick, vrymoedelick, in goede ordre. Siet Exod. 13.18. ende in het aensien der Egyptenaren, Num. 33.3.

9

^c Ende de Egyptenaers jaeghdense na, ende achterhaeldense, daer sy hen gelegert hadden aen de zee, alle Pharaos peerden, wagens, ende sijne ruyters, ende sijn heyr: nevens Pi-hachiroth, voor Baal-Zephon.

c Ios. 24.6.

10

Als Pharao na by gekomen was, soo hieven de kinderen Israëls hare oogen op, ende siet, ¹² de Egyptenaers togen

12 And. Egypten toogh, ofte, reysde, D. de Egyptenaren.

[fol. 32r\Pharao verdroncken.]

achter haer; ende sy vreesden seer: doe riepen de kinderen Israëls tot den HEERE.

11

Ende sy seyden tot Mose, Hebt ghy ons daerom, om datter in Egypten gantsch geene graven en waren, wech genomen, op dat wy in dese woestijne sterven souden? waerom hebt ghy ons dat gedaen, dat ghy ons uyt Egypten uytgevoert hebt?

12

^d Is dit niet het woort, dat wy in Egypten tot u spraken, seggende, Houdt af van ons, ende laet ons de Egyptenaren dienen: want het ware ons beter geweest den Egyptenaren te dienen, dan in dese woestijne te sterven?

d Exod. 6.8.

13

Doch Mose seyde tot den volcke, En vreest niet, staet ¹³ vaste, ende siet ¹⁴ het heyl des HEEREN, dat hy heden aen u-lieden doen sal: want de Egyptenaers, die ¹⁵ ghy heden gesien hebt, die en sult ghy niet weder sien in der eeuwigheyt.

13 D. en wanckelt niet in u herte.

14 D. de victorie die de Heere geven sal. Siet Gen. 49. vers 18.

15 And. gelijck ghyse heden gesien hebt.

14

De HEERE sal voor u-lieden strijden, ende ¹⁶ ghy sult stille zijn.

16 Of hy seggen wilde, Ghylieden en sult niets daer toe doen, noch met woorden, noch met wercken, de Heere sal voor u vechten. Ofte, weest ghylieden maer stille, houdt op van murmureeren tegen Godt ende my.

15

Doe seyde de HEERE tot Mose, Wat roept ghy tot my? seght den kinderen Israëls dat sy voort trecken.

16

Ende ghy, heft uwen staf op, ende streckt uwe hant uyt over de zee, ende klieftse, dat de kinderen Israëls door het midden der zee gaen op het drooge.

17

¹⁷ Ende ick, siet ick sal het herte der Egyptenaren verstocken, dat sy na hen ¹⁸ daer in gaen: ende ick sal verheerlickt worden aen Pharao, ende aen al sijn heyr, aen sijne wagenen, ende aen sijne ruyteren.

17 And. wat my aengaet, siet ick sal.

18 T.w. in de zee.

18

Ende de Egyptenaers sullen weten, dat ick de HEERE ben, wanneer ick verheerlickt sal worden aen Pharao, aen sijne wagenen, ende aen sijne ruyteren.

19

Ende ¹⁹ de Engel Godes, die voor het heyr Israëls gingh, vertrock, ende gingh achter hen: de wolcken-colomne vertrock oock van haer aengesichte, ende stont achter hen.

19 Exod. 13.21. wort hy genoemt de Heere.

20

Ende sy quam tusschen het leger der Egyptenaren, ende tusschen ’t leger Israëls: ende de wolcke was te gelijcke ²⁰ duysternisse, ende verlichtte den nacht: soo dat d’een tot den anderen niet en naderde den gantschen nacht.

20 Duysternisse aen de Egyptenaren, die achter quamen, ende verlichtende de Israëliten, die voor gingen.

21

Doe Mose sijne hant uytstreckte over de zee, soo dede de HEERE de zee wech gaen, door eenen stercken oosten wint, dien gantschen nacht, ^e ende ²¹ maeckte de zee drooge, ^f ende de wateren wierden gekloven.

e Psalm 66.6.

21 Hebr. sette de zee ter drooghte.

f Psalm 78.13. ende 106.9. ende 114.3. Iosu. 4.23.

22

^g Ende de kinderen Israëls ²² zijn in gegaen in het midden van de zee, op het drooge: ende de wateren waren haer een muer, tot hare rechter, ende tot hare slinckerhant.

g 1.Corint. 10.1. Hebr. 11.29.

22 De kinderen Israëls hadden te voren wel eenen anderen bequameren wegh konnen ingaen als door de roode zee, ’t en ware dat het Godt den Heere belieft hadde, haer daer door te doen passeeren, om Pharao met sijnen heyrleger te doen verdrincken, ende om sijne kracht te betoonen.

23

Ende de Egyptenaers vervolghdense, ende gingen in, achter hen, alle Pharaos peerden, sijne wagenen, ende sijne ruyteren, in het midden van de zee.

24

Ende het geschiedde in deselve morgen-wake, ²³ dat de HEERE, ²⁴ in de colomne des vyers, ende der wolcke, ²⁵ sagh op het leger der Egyptenaren: ende hy ²⁶ verschrickte het leger der Egyptenaren.

23 De Propheet David verhaelt dit, Psalm 77.18, 19. met veel omstandigheden, betuygende, dat sich Godt de Heere vertoonde met blicksem, donder ende regen tegen de Egyptenaren.

24 Dese colomne was vyer van voren, maer duyster van achteren.

25 Dat is, Godt heeft sich krachtelick vertoont, zijnde in de vyer-colomne.

26 Ofte, verstoorde, verbrack, versloegh.

25

Ende hy stiet de raderen ²⁷ harer wagenen wech, ende ²⁸ dedese swaerlick voort varen: ²⁹ doe seyden de Egyptenaers, Laett ons vlieden van het aengesichte Israëls, want de ³⁰ HEERE strijdt voor haer tegen de Egyptenaers.

27 Hebr. sijner, (item) dede hem, D. elck een, ofte, het siet op het voorgaende woort, leger.

28 Hebr. hy leydese met swaerte.

29 Hebr. de Egyptenaer seyde, laett my vlieden.

30 Hier wort voltrocken het gene vers 14. voorseyt is.

26

Ende de HEERE seyde tot Mose, Streckt uwe hant uyt over de zee: ³¹ dat de wateren weder keeren over de Egyptenaers, [kolom] over hare wagenen, ende over hare ruyters.

31 Dit dede de Heere door eenen stercken wint, Exod. 15.10.

27

Doe streckte Mose sijne hant uyt over de zee, ende de zee quam weder tegen het ³² naken van den morgenstont tot ³³ hare kracht, ende de Egyptenaers vluchtten ³⁴ die te gemoete: ende de HEERE ³⁵ stortte de Egyptenaers in het midden der zee.

32 Hebr. aensien, ofte, weder keeren, D. met het aenbreken des daeghs.

33 D. tot haren gewoonlicken vloet: want te voren was sy opgehouden geweest.

34 Te weten, zee, D. waer de Egyptenaers haer keerden of wendden, de zee quam haer tegen.

35 Hebr. schuddese uyt. Dit is een rechtveerdige straffe Godes geweest over de Egyptenaers, die de kleyne kinderen der Israëliten in ’t water geworpen ende versmoort hadden.

28

^h Want als de wateren ³⁶ weder keerden, soo bedeckten sy de wagenen, ende de ruyters des gantschen heyrs Pharaos, dat ³⁷ hen na gevolght was in de zee: daer en bleef niet een van haer overigh.

h Psalm 78.53. ende 106.11.

36 Welverstaende, afvallende van de hoopen daer in sy op malkanderen geloopen waren.

37 T.w. d’Israëliten.

29

ⁱ Maer de kinderen Israëls gingen op het drooge, in het midden der zee: ende de wateren waren haer een muer, tot hare rechter, ende tot hare slinckerhant.

i Psalm 77.20.

30

Alsoo verloste de HEERE Israël aen dien dage uyt de hant der Egyptenaren: ende Israël sagh de Egyptenaren ³⁸ doot ³⁹ aen den oever der zee.

38 And. stervende.

39 Hebr. aen de lippe der zee.

31

Oock sagh Israël ⁴⁰ de groote hant, die de HEERE aen de Egyptenaren ⁴¹ bewesen hadde: ende het volck vreesde den HEERE; ende geloofden in den HEERE, ⁴² ende aen Mose sijnen knecht.

40 D. het treffelick ende krachtigh werck des Heeren, als Psalm 109.27.

41 Hebr. gedaen.

42 D. sy geloofden het woort het welck Mose in den name Godes tot haer sprack, als Exod. 19.9. ende 2.Chron. 20.20. De maniere van spreken in het Hebreeusch is wel eenerley, maer het onderscheyt wort genomen uyt de nature van de sake.