Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het iij. Capittel.

Mose hoedet Iethros kudde, vers 1, etc. Godt verschijnt hem in eenen brandenden braembosch, 2. Ende sendt hem om Israël te verlossen, 9. De name Godts wort hem te kennen gegeven, 14. Wat Mose tot de Israëliten spreken soude, 15. Ende oock tot Pharao, 18. Voorsegginge van Pharaos wederspannigheyt, 19. ende de plagen Egypti, 20. uyttocht der Israëliten met grooten rijckdom, 21.

1

ENde Mose hoedde de kudde sijnes schoonvaders ¹ Iethro, des ² Priesters in Midian: ende hy leydde de kudde achter de woestijne, ende hy quam aen ³ den bergh Godes ⁴ tot Horeb.

1 In’t voorgaende Cap. is geseyt, dat Rehuël Priester, of Overste in Midian was: hier wort het selve geseyt van sijnen sone Iethro, die na sijn overlijden in sijne plaetse gekomen is.

2 And. des Oversten. siet Gen. 41. op vers 45.

3 Aldus genoemt om dese verschijninge Godes, ende om dat Godt de Heere Mose sijne wetten op den selven gegeven heeft, Exod. 18. vers 5. ende 19.3. ende 1.Reg. 19.8.

4 Desen bergh wort anders genoemt de bergh Sinai, Exod. c. 19. vers 1. Act. 7. vers 30.

2

Ende de ⁵ Engel des HEEREN verscheen hem in een vlamme des vyers uyt het midden eenes braembossches: ende hy sagh, ende siet de braembosch brandde in het vyer, ende de braembosch en wiert niet verteert.

5 Desen Engel was Godt de Heere, als blijckt versen 4, 6. Deu. cap. 33. vers 16. Vergel. Genes. 16. op vers 7.

3

Ende Mose seyde, Ick sal my nu ⁶ daer henen wenden, ende besien ⁷ dat groot gesichte, waerom de braembosch niet en verbrant?

6 Hebr. afwijcken.

7 Ofte, de groote verschijninge, die niet en is geschiet in het verstant des geestes, maer in de aenschouwinge der lichamelicker oogen.

4

Doe de HEERE sagh dat hy hem daer henen wendde, om te besien: soo riep Godt tot hem uyt het midden van den braembosch, ende seyde; Mose, Mose, ende hy seyde, Siet [hier] ben ick.

5

^a Ende hy seyde, Nadert hier niet toe, ⁸ treckt uwe schoenen uyt van uwe voeten, want de plaetse daer ghy op staet, ⁹ is heyligh lant.

a Iosu. 5.15.

8 Dit diende om Mose tot een heylige demoedigheyt te verwecken, gelijck oock Iosua, Iosu. 5.15.

9 Hebr. is aerde der heyligheyt, T.w. geheylight door de tegenwoordigheyt ende verschijninge Godes, buyten dewelcke het was als ander lant.

6

Hy seyde voorder, ^b Ick ben de Godt uwes vaders, de Godt Abrahams, de Godt Isaacs, ende de Godt Iacobs: ende ¹⁰ Mose

b Matth. 22.32. Marc. 12.26. Luce 20.37. Actor. 7.32.

10 Siet gelijcke exempelen van vreese, 1.Reg. 19.13. Iesa. 6.2, 5. Siet oock Iob cap. 13. vers 20. Luce 5.8. Spruytende uyt de bedenckinge van de onweerdigheyt sijnes persoons, ende de hoogheyt van Godes Majesteyt.

[fol. 27r\Mose van Godt beroepen.]

verberghde sijn aengesichte, want hy vreesde Godt aen te sien.

7

^c Ende de HEERE seyde, ¹¹ Ick hebbe seer wel gesien de verdruckinge mijnes volcks, het welck in Egypten is: ende hebbe haer geschrey gehoort van wegen hare drijvers, want ick hebbe hare smerten bekent.

c Actor. 7.34.

11 Hebr. ick hebbe siende gesien.

8

Daerom ben ick ¹² neder gekomen, dat ick het verlosse uyt de hant der Egyptenaren, ende het op voere uyt desen lande, ¹³ na een goet ende ruym lant, ¹⁴ na een lant vloeijende van melck ende honigh: tot die plaetse ¹⁵ der Canaaniten, ende der Hethiten, ende der Amoriten, ende der Phereziten, ende der Heviten, ende der Iebusiten.

12 Siet Gen. 11.7. ende 18.21. ende 35. vers 13.

13 Siet Gen. 13. versen 14, 15.

14 Verst. ende begrijpt hier onder, alle lichamelicke zegeningen. Meermaels wort dit betuyght waer te zijn van het beloofde lant. Als Exo. 13.5. ende 33. vers 3. Levit. 20.24. Deut. 6.3.

15 Hebr. des Canaaniters, des Hethiters, etc.

9

Ende nu, siet het geschrey der kinderen Israëls is tot my gekomen: ende oock hebbe ick gesien de verdruckinge, daer mede de Egyptenaers haer verdrucken.

10

Soo komt nu, ende ^d ick sal u tot Pharao senden: op dat ghy mijn volck (de kinderen Israëls) uyt Egypten voeret.

d Psalm 105.26. Hos. 12.14. Mich. 6.4. Actor. 7.35.

11

Doe seyde Mose tot Godt, Wie ben ick, dat ick tot Pharao soude gaen; ende dat ick de kinderen Israëls uyt Egypten soude voeren?

12

Hy dan seyde, ^e Ick sal voorseker met u zijn, ende ¹⁶ dit sal u een teecken zijn, dat ick u gesonden hebbe: wanneer ghy dit volck uyt Egypten geleyt hebt, sult ghylieden Godt ¹⁷ dienen op desen bergh.

e Ios. 1.5.

16 T.w. dese mijne verschijninge, ofte dat hier stracks in dit vers volght.

17 D. offerhande doen, als blijckt vers 18. siet de vervullinge Exod. c. 19.

13

Doe seyde Mose tot Godt, Siet, wanneer ick tot de kinderen Israëls kome, ende segge tot haer, De Godt uwer vaderen heeft my tot u-lieden gesonden: ende sy my seggen, hoe is sijn naem? wat sal ick tot haer seggen?

14

Ende Godt seyde tot Mose, ¹⁸ ICK SAL ZIJN DIE ICK ZIJN SAL: Oock seyde hy, Alsoo sult ghy tot de kinderen Israëls seggen, ICK SAL ZIJN heeft my tot u-lieden gesonden.

18 And. ick ben die ick ben, ofte, ick sal zijn die ick was, komende in den gront over een met den naem Iehova. Dit betekent, dat Godt, die Mose sond, eeuwigh is in wesen, getrouw in sijne beloften, ende almogende in der selver uytvoeringe. Vergel. Apoc. 1. versen 4, 8. ende 16.5. Hebr. 13.8.

15

Doe seyde Godt voorder tot Mose, Aldus sult ghy tot de kinderen Israëls seggen, ¹⁹ De HEERE uwer vaderen Godt, de Godt Abrahams, de Godt Isaacs, ende de Godt Iacobs, heeft my tot u-lieden gesonden: dat is mijn name eeuwighlick, ende ²⁰ dat is mijn gedachtenisse ²¹ van geslachte tot geslachte.

19 Siet Genes. 2. op vers 4.

20 Als of Godt seyde, By desen name sal men mijner altijt gedachti h wesen. siet Psalm 102.13. ende 135.13. Hose. cap. 12. vers 6. And. Dit is mijn gedenck-teecken tot aller tijt.

21 Hebr. tot geslachte des geslachtes.

16

Gaet henen, ende versamelt ²² de Oudtste van Israël, ende seght tot haer, De HEERE uwer vaderen Godt is my verschenen, de Godt Abrahams, Isaacs, ende Iacobs, seggende: ²³ Ick hebbe u-lieden getrouwelick besocht, ende het gene dat u-lieden in Egypten is aengedaen.

22 Hier worden verstaen de Overste ende Leeraers des volcks: dese verkondighden den volcke het gene dat sy van Mose vernamen. siet Exod. 12. versen 3, 21. ende 19.3.

23 Hebr. besoeckende hebbe ick u besocht. siet Gen. 21. op vers 1.

17

Daerom hebbe ick geseyt, Ick sal u-lieden uyt de verdruckinge van Egypten op voeren, tot het lant der ²⁴ Canaaniten, ende der Hethiten, ende der Amoriten, ende der Phereziten, ende der Heviten, ende der Iebusiten: tot het lant vloeijende van melck ende honigh.

24 Hebr. des Canaaniters, etc.

18

Ende sy sullen uwe stemme hooren: ende ghy sult gaen, ghy, ende de Oudtste van Israël, tot den Koningh van Egypten, ende ghylieden sult tot hem seggen, De HEERE de Godt der Hebreen ²⁵ is ons ontmoett, soo laet ons nu doch gaen ²⁶ den wegh van drie dagen in de woestijne, op dat wy den HEERE onsen Godt offeren.

25 D. is ons buyten onse verwachtinge verscheenen, ende heeft ons aengesproken, bevelende het gene wy nu versoecken.

26 T.w. tot den bergh Horeb, vers 12. ’t welck als men den wegh onverhinderlick gaen mach, soo en is het maer drie daghreysen van Egypten.

19

Doch ick weet, dat de Koningh van Egypten u-lieden niet en sal laten gaen: oock niet ²⁷ door een stercke hant.

27 D. door eenige groote plagen. Siet Exod. 14.31.

20

Want ick sal ²⁸ mijne hant ²⁹ uytstrecken, ende Egypten slaen met ³⁰ alle mijne wonderen, die ick in het midden des selven [kolom] doen sal: ³¹ daer na soo sal hy u-lieden laten vertrecken.

28 D. mijne stercke plagen.

29 Hebr. senden, uytsenden.

30 Hy verstaet de tien plagen daer mede hy Egypten woude slaen.

31 Te weten, na de laetste, dewelcke is de tiende plage, het dooden der eerstgeborenen.

21

Ende ick sal desen volcke ³² genade geven in de oogen der Egyptenaren: ende het sal geschieden, wanneer ghylieden uyt gaen sult, soo en sult ghy ³³ niet ledigh uyt gaen.

32 D. gunste, siet Gen. 18.3. alsoo dat sy d’Israëliten voor het uyttrecken sullen leenen, wat sy van haer begeeren sullen.

33 Achtervolgende de belofte Godes, Genes. 15.14. van welckes vervullinge siet ond. 12.35, 36.

22

^f Maer [elcke] vrouwe sal van hare nabuerinne, ende van de weerdinne hares huyses eysschen silveren vaten, ende goudene vaten, ende kleederen: die sult ghylieden op uwe sonen, ende op uwe dochteren leggen, ende ^g sult Egypten ³⁴ berooven.

f Exod. 11 2. ende 12.35.

g Ezech. 39.10.

34 Dit en was geen diefstal noch sonde, dewijle het Godt haer te doen bevolen heeft, den welcken als eenen overheere alles toe komt: als oock, om dat hy door desen middel den sueren arbeyt sijnen volcke woude vergelden.