Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xlv. Capittel.

Ioseph geeft sich eyndelick sijnen broederen te kennen, ende troostse met Godes wonderlicke voorsichtigheyt, geeftse last van sijnen vader alles te boodtschappen, ende hem in Egypten te brengen, vers 1, etc. Desgelijcks doet oock Pharao, 16. Ioseph veerdightse af met wagenen, teeringe, ende geschencken, insonderheyt voor sijnen vader, ende geeft haer eene goede vermaninge, 21. t’Huys komende vertellen sy alles haren vader, die het ten laetsten gelooft, ende bereyt sich met groote blijtschap op de reyse, 25.

1

DOe konde sich Ioseph ¹ niet bedwingen voor alle die by hem stonden; ende hy riep, ² Doet alle man ³ van my uyt gaen: ende daer en stondt ⁴ niemant by hem, als Ioseph sich aen sijne broederen bekent maeckte.

1 T.w. van weenen: gelijck hy te voren gedaen hadde, cap. 43. vers 31.

2 Dit doet hy om sijne, ende sijner broederen eere by de Egyptenaren te bewaren, overmits sy hooren mochten van hem, dat hy verkocht was, ende van sijne broederen, dat sy hem verkocht hadden.

3 Hebr. van by my, ofte, van neffens my. Dat is, uyt mijne tegenwoordigheyt.

4 Dan alleen sijne broederen.

2

Ende ⁵ hy verhief sijne stemme met weenen; soo dat het ⁶ de Egyptenaers hoorden, ende dat het Pharaos ⁷ huys hoorde.

5 Hebr. hy gaf.

6 Die effen uyt de kamer gegaen zijnde, noch niet verre gekomen en waren.

7 D. hofgesin, tot dewelcke dit gerucht stracks verspreyt is, als ond. vers 16.

3

Ende Ioseph seyde tot sijne broederen; Ick ben Ioseph; leeft mijn vader noch?

[fol. 23r\Joseph ontdeckt sich aen sijne--broeders.]

ende sijne broeders ⁸ en konden hem niet antwoorden; want sy waren verschrickt voor sijn aengesichte.

8 Van weghen de conscientie harer mishandelinghe aen Ioseph, ende sijne tegenwoordige hoogheyt ende macht, om sich aen hen te wreken, indien hy wilde.

4

Ende Ioseph seyde tot sijne broederen; Naedert doch tot my; ende sy naderden: Doe seyde hy; ^a Ick ben Ioseph uwe broeder, ^b dien ghy ⁹ na Egypten verkocht hebt.

a Actor. 7.13.

b Bov. 37.28. Psal. 105.17. Actor. 7.9.

9 Siet bov. 37.28.

5

Maer nu, ^c weest niet bekommert, ende ¹⁰ [de toorne] en ontsteke niet in uwen oogen, om dat ghy my hier henen verkocht hebt: want ¹¹ Godt heeft my voor u aengesichte gesonden, tot behoudenisse ¹² des levens.

c Ond. 50.19, 20, 21.

10 Ofte, droefheyt; ofte, spijtigheyt; ofte eenige andere quade beweginge. Vergl. bov. c. 31. vers 35. of, latet u niet verdrieten, of mishagen, of, en laet geene quade gesintheyt in u blijcken.

11 Door sijne wijse, goede, ende almogende regeeringe, u quaet werck tot een goedt eynde wendende; gelijck hy gedaen heeft met het werck van Saul, 1.Sam. 19. vers 9. van Absalom, 2.Sam. 12.12. van Simei, 2.Sam. 16. vers 10. van Achitophel, 2.Sam. 17.14. vande vyanden Iobs, Iob 1.21. van de Ioden, Act. 2.23. etc. Siet 2.Sam. 12. op het vers 12.

12 T.w. van u-lieden. And. tot leeftocht. als Iud. 6.4. ende 17.10.

6

Want het zijn nu twee jaren des hongers ¹³ in ’t midden des landts; ende daer zijn noch vijf jaren in dewelcke geene ploeginge, noch ooghst zijn en sal.

13 D. door ’t gantsche landt.

7

Doch Godt heeft my ¹⁴ voor u-lieder aengesicht henen ghesonden, ¹⁵ om u een overblijfsel te stellen op d’aerde; ende om u by het leven te behouden ¹⁶ door eene groote verlossinge.

14 Vergel. bov. 32. de aent. op ’t vers 3.

15 D. op dat in desen gemeenen noodt ghy-lieden mochtet onderhouden worden, ende de nakomelingen van u mochten overblijven. And. op datter soude overblijven daer van ghy soud {soudt} konnen leven.

16 And. tot eene groote verlossinge, of, ontkominge; sy wort groot genoemt, ten aensien van ’t wonderbare werck der Goddelicker voorsichtigheydt, hier in klaerlick blijckende; ende van de groote weldaedt hier door aen de Israëliten bewesen, die in seer grooten getale overblijven souden.

8

Nu dan, ghy ¹⁷ en hebt my herwaerts niet gesonden, maer Godt selve, die my tot Pharaos ¹⁸ vader gesteldt heeft, ende tot eenen heere over sijn gantsch huys, ende regeerder in’t gantsche landt van Egypten.

17 D. ’t En was uwe meyninge, noch voornemen niet, om my een Regeerder te maken in Egypten; maer Godt heeft het gedaen, beleydende u werck tot uwen besten.

18 D. tot sijnen voorneemsten Raetsheere, die sijne saken met vaderlicke sorge soude bestieren, ende dien hy als eenen vader achten soude.

9

Haestet u, ende trecket op tot mijnen vader, ende segget tot hem, Alsoo seydt uw’ sone Ioseph: Godt heeft my tot eenen heere den gantschen Egyptenlande gestelt: komt af tot my, ¹⁹ en vertoeft niet.

19 Hebr. en staet niet, of, en blijft niet staen.

10

Ende ghy sult in den lande ²⁰ Gosen wonen, ende na by my wesen, ghy, ende uwe sonen, ende uwer sonen sonen, ende uwe schapen, ende uwe runderen, ende al wat ghy hebt.

20 Een landt in Egypten naest het landt van Canaan gelegen, seer vruchtbaer, vol weyden, ende volgens dien, bequaem voor die met vee om gingen.

11

Ende ick sal u aldaer onderhouden: want daer sullen noch vijf jaren des hongers zijn; op dat ghy niet ²¹ en verarmt, ghy, ende u huys, ende alles wat ghy hebt.

21 D. door armoede en vergaet.

12

Ende siet, uwe oogen sien ’t, ende de ooghen mijnes broeders Benjamins; dat ²² mijn mondt tot u spreeckt.

22 D. dat ick tot u spreke niet door eenen taelman in eene andere tale, maer door mijne eyghene tonge, ende {in} uwe eygene sprake.

13

Ende boodtschappet mijnen vader alle mijne heerlickheydt in Egypten, ende alles wat ghy gesien hebt: ende haestet u, ende ^d brenget mijnen vader herwaerts af.

d Actor. 7.14.

14

Ende hy viel aen Benjamins sijnes broeders ²³ hals, ende weende: ende Benjamin weende aen sijnen hals.

23 Hebr. halsen. Vergl. bov. cap. 33. vers 4.

15

Ende ²⁴ hy kuste alle sijne broederen, ende hy weende over ²⁵ hen: ende ²⁶ daer na spraken sijne broeders met hem.

24 Siet bov. 29.11. ende 31.28.

25 D. terwijle hy hen aen den hals lagh, ende hen kuste.

26 Siende Iosephs oprechte ende hertelicke beweginge, so grijpense nu eenen moedt, ende beginnen wat vrijer met Ioseph te spreken.

16

Als dit ²⁷ geruchte in’t huys Pharaos gehoort wert, datmen seyde, Iosephs broeders zijn gekomen; ²⁸ was het goet in de oogen Pharaos, ende in de oogen sijner knechten.

27 Hebr. stemme. soo wort dit woort oock genomen Ier. 10.22. Act. 2.6. etc.

28 D. het beviel hem wel.

17

Ende Pharao seyde tot Ioseph; Seght tot uwe broederen, Doet dit, ladet uwe beesten, ende trecket henen, gaet na het landt Canaan:

18

Ende nemet uwen vader, ende uwe ²⁹ huysgesinnen, ende komet tot my; ende ick sal u ³⁰ het beste van Egyptenlandt geven, ende ghy sult ³¹ het vette deses landts eten.

29 Hebr. huysen. als vers 11.

30 Hebr. het goede, D. het beste ende vruchtbaerste.

31 D. het lieflickste ende uytnemenste, dat Godt uyt, ende op der aerde geeft, tot onderhoudt des menschelicken levens. Vergl. Num. 18.12, 29, 30. Deut. 32.14. Psal. 147.14.

19

³² Ghy zijt doch gelast, ³³ doet dit, nemet u uyt Egyptenlandt wagenen voor uwe kinderkens, ende voor uwe wijven, ende voeret uwen vader, ende komet.

32 N. ghy Ioseph, D. ghy zijt met genoeghsame macht uyt mijnen name versien.

33 Dit is geseydt in ’t getal van velen, ende ’t siet op de broederen Iosephs.

20

Ende ³⁴ uwe ooge en verschoone uwen huysraedt niet: want het beste van gantsch Egyptenlandt, dat sal uwe zijn.

34 Latet u niet beswaren, of ghy wat van uwen huysraet soudet achter laten, ofte dat u op den wegh wat soude mogen verderven, ofte in desen dieren tijdt na de weerde niet soudet konnen verkoopen.

21

Ende de sonen Israëls deden also: So [kolom] gaf Ioseph hen wagenen, na Pharaos ³⁵ bevel; oock gaf hy hen teerkost op den wegh.

35 Hebr. mondt.

22

Hy gaf hen allen, yeder een, ³⁶ wissel-kleederen: maer Benjamin gaf hy drie hondert ³⁷ silverlingen, ende vijf wissel-kleederen.

36 Hebr. wisselinge, of, veranderinge van kleederen, D. soodanige die sy niet dagelijcx en gebruyckten; hoedanighe groote heeren plachten anderen te geven tot vereeringe, of vergeldinge, Iudic. 14.12, 19. 2.Reg. 5.5.

37 Siet bov. 20. op het vers 16.

23

Ende sijnen vader ³⁸ desgelijcks sond hy tien ezelen, dragende van het beste van Egypten, ende tien ezelinnen, draghende koorn, ende broodt, ende ³⁹ spijse voor sijnen vader op den wegh.

38 Hebr. als dit, D. gelijckelick, ofte, desgelijcks, ofte, aldus. D. gelijck volght.

39 And. toespijse.

24

Ende hy sondt sijne broeders henen; ende sy vertrocken: ende hy seyde tot hen; ⁴⁰ En verstoort u niet op den wegh.

40 T.w. midts te twisten, ende tegens malkanderen vertoornt te worden over ’t gene dat ghy my in voortijden gedaen hebt.

25

Ende sy trocken op uyt Egypten: ende sy quamen in het landt Canaan tot haren vader Iacob.

26

Doe boodschapten sy hem, seggende; Ioseph leeft noch, ja oock is hy regeerder in gantsch Egyptenlandt: Doe ⁴¹ besweeck sijn herte; want hy en geloofdese niet.

41 T.w. door onverwachte blijdtschap, ende groote verwonderinge, dewijle hy nu ontrent de twee ofte drie en twintigh jaren niet van hem gehoort en hadde.

27

Maer als sy tot hem gesproken hadden alle de woorden Iosephs, die hy tot hen gesproken hadde, ende dat hy de wagens sagh, die Ioseph gesonden hadde om hem te voeren; ⁴² soo werdt Iacobs hares vaders geest levendigh.

42 Door sonderlinge vreugde over dese gantsch seltsame, ende onverwachte sake, werdt hy soo verquickt dat hy nieuwe krachten des geests, ende des lichaems heeft gekregen.

28

Ende Israël seyde; ⁴³ Het is genoegh, mijn sone Ioseph leeft noch: ick sal gaen, ende hem sien, eer ick sterve.

43 Ofte, ’t Is vele, ofte, eene groote sake.