Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xl. Capittel.

De opperste Schencker, ende Backer van Pharao, worden in de gevangenisse gestelt, ende Ioseph bevolen, vers 1, etc. Sy droomen elck eenen droom, die Ioseph haer-lieden uyt leydt, met begeerte aen den Schencker, dat hy in sijn ampt, volgens sijnen droom, herstelt zijnde, sijner ten besten wilde gedencken, 5. Iosephs uytlegginge wordt aen beyde gevangens metter daedt bevestight: maer de Schencker vergeet Ioseph, 20.

1

ENde ’t geschiedde na dese dingen, dat de ¹ Schencker des Koninghs van Egypten, ende de Backer, sondigden tegen haren heere, tegen den Koningh van Egypten.

1 D. de Overste van de Schenckers, ende de Overste van de Backers, als blijckt uyt vers 2.

2

Soo dat Pharao seer toornigh wert op sijne twee ² hovelingen; op den oversten der [kolom] schenckeren, ende op den oversten der backeren.

2 Siet bov. 37. op het vers 36.

3

Ende hy leverdese in bewaringe, ten huyse des oversten ³ der Trauwanten ⁴ in het gevangen-huys: ter plaetse daer Ioseph ⁵ gevangen was.

3 Siet bov. 37. op het vers 36.

4 Siet bov. 39. op het vers 20.

5 Hebr. gebonden. alsoo bov. 39. vers 20. ende ond. vers 5.

4

Ende de overste der Trauwanten bestelde Ioseph by hen, dat hy’se diende: ende sy waren ⁶ [sommige] dagen in bewaringe.

6 And. veel dagen. siet bov. 4. op ’t vers 3.

5

Sy droomden nu beyde eenen droom, elck sijnen droom, in eener nacht, ⁷ elck nae de uytlegginge sijnes drooms: de Schencker, ende de Backer, ⁸ die des Koninghs van Egypten waren, die gevangen waren in het gevangen-huys.

7 D. het en waren gheene ydele droomen, maer elck hadde sijne bediedinge, die Ioseph door Godts ingeven, aen hen gedaen heeft, ende door de uytkomste bevestight zijn. siet ond. versen 12,18, 19, 20, etc.

8 D. die te voren in des Koninghs dienst hadden geweest, maer nu gevangen lagen.

6

Ende Ioseph quam des morgens tot hen, ende hy sagh’se aen; ende siet, sy waren ⁹ ontstelt.

9 Ofte, verbaest, beroert. ’t Hebreeusch woordt beteeckent groote ontstellinghe des gemoets, komende uyt bekommeringhe, sorghe, vreese, droeffenisse, ende heftighe gramschap. Dit is nu den aerdt der droomen, die Godt den menschen toeschickt, datse deselve beroeren, ende ontstellen. siet ond. c. 41. vers 8. Dan. 2. vers 1. Mat. 27.19.

7

Doe vraeghde hy de hovelingen van Pharao die by hem waren in ¹⁰ hechtenisse van ’t huys sijnes heeren, seggende; Waerom zijn uwe aengesichten heden ¹¹ qualick gestelt?

10 Hebr. bewaringe.

11 Hebr. quaet, dat is, droevigh, bekommert. Alsoo wort dit woordeken ghenomen Neh. 2.1, 2, 3. Prov. 25.20.

7[8]

Ende sy seyden tot hem; Wy hebben eenen droom ghedroomt, ende ¹² daer en is niemandt die hem uytlegge: ende Ioseph seyde tot hen; ¹³ Zijn de uytleggingen niet Godes? vertelt [’se] my doch.

12 D. wy en hebben hier geenen waersegger, of droom-beduyder by ons, ende het is ons niet geoorloft uyt te gaen om te vragen, want sy hadden vele waerseggers, als te sien is ond. 41.8.

13 Ioseph trecktse van de droom-bedieders af, tot Godt, als van welcken sulcke droomen, ende der selver rechte bediedingen af quamen.

9

Doe vertelde de overste der Schenckeren Ioseph sijnen droom, ende seyde tot hem: ¹⁴ In mijnen droom, ¹⁵ siet, soo was een wijnstock voor mijn aengesichte;

14 D. als ick droomde, ofte, als ick in mijnen droom was.

15 Dit woordeken wort in het verhalen der droomen veel gebruyckt, om aen te wijsen, dat deselve seltsaem ende wonderlick zijn, niet alleene voor den genen diese verhalen, maer oock diense verhaelt worden. siet bov. 37. versen 7, 9. ende ond. vers 16. ende 41.2, 3. Iudic. 7.13. Dan. cap. 4. vers 10.

10

Ende aen den wijnstock waren drie rancken: ende hy was als bottende, sijn bloeysel gingh op, ¹⁶ sijne trossen brachten rijpe druyven voort.

16 Hebr. sijne trossen rijpten, ofte, volkoockten de druyven.

11

Ende Pharaos beker was in mijne hant, ende ick nam die druyven, ende druckte’se uyt in Pharaos beker, ende ick gaf den beker op Pharaos handt.

12

Doe seyde Ioseph tot hem: Dit is sijne uytlegginge; De drie rancken ¹⁷ zijn drie dagen;

17 D. beteeckenen drie dagen: als oock ond. vers 18. ende 41. versen 26, 27. en Dan. c. 2. vers 38. en 4.22. Matth. 13.19, 38. Luce 8. vers 11. ende 1.Cor. 10.4.

13

Binnen noch drie dagen sal Pharao ¹⁸ u hooft verheffen, ende sal u in uwen staet herstellen, ende ghy sult Pharaos beker in sijne handt geven, nae de vorighe ¹⁹ wijse, doe ghy sijn Schencker waert.

18 D. in’t oversien van sijn Officieren, sal hy u mede reeckenen onder de gene die in hun ampt sullen blijven, ofte hersteldt worden. niet seer ongelijcke maniere van spreken vindtmen oock Exod. 30.12. Num. 1.2. en 26. vers 2. etc. alwaer de hoofden verheffen, is soo veel als optellen, ende de somme eeniger menschen op nemen.

19 Het Hebreeusch woort wort oock also genomen, Lev. 5.10. ende 9.16. ende Num. 15.24. ende 29.18. 2.Chro. 35.13, etc.

14

Doch gedenckt mijner ²⁰ by u selven, wanneer het u wel gaen sal, ende doet doch weldadigheydt aen my, ende doet mijner meldinge by Pharao, ende maeckt dat ick uyt dit huys kome.

20 Hebr. met u.

15

Want ²¹ ick ben dieflick ontstolen uyt der ²² Hebreen landt: ende oock en hebbe ick hier niets gedaen, dat sy my in desen kuyl geset hebben.

21 Hebr. ick ben gestolen wordende, gestolen.

22 D. het lant Canaan, daer de Hebreen te dier tijdt als vreemdelingen woonden, ende dat hen van Godt belooft was.

16

Doe de overste der Backeren sagh, ²³ dat hy eene goede uytlegginge gedaen hadde: soo seyde hy tot Ioseph: ²⁴ Ick was oock in mijnen droom, ende siet, drie ²⁵ getralide korven waren op mijn hooft;

23 Hebr. dat hy het goede uytgeleydt hadde, D. ten besten ende tot voordeel van den Schencker.

24 Vergel. bov. vers 9. ende de aent. daer op.

25 And. witte, gevlochtene, ofte, vol gaten, gelijck de netten.

17

Ende in den oppersten korf was van ²⁶ alle spijse van Pharao, die Backers werck is; ende het gevogelte at de selve uyt den korf van boven mijn hooft.

26 D. allerley.

18

Doe antwoordde Ioseph, ende seyde: Dit is sijne uytlegginge; De drie korven ²⁷ zijn drie dagen;

27 Siet bov. vers 12.

19

Binnen noch drie dagen, sal ²⁸ Pharao u hooft verheffen van boven u, ende hy sal u aen een hout ²⁹ hangen, ende het gevogelte sal u vleesch van boven u eten.

28 Ioseph gebruyckt hier wel deselve woorden, die hy vers 13 {13.} gebruyckt heeft, maer in eenen anderen sin, blijckende sulcx uyt de bygevoeghde woorden, van op u; dewelcke te kennen geven, dat de opperbacker in’t oversien der Officieren wel mede in rekeninge soude komen, maer also, dat hem sijn officie afgenomen soude worden.

29 D. doen hangen. ende soo vers 22. And. opheffen, wechuemende {wechnemende} het selve van u.

[fol. 20v\Pharaos droomen.]

20

Ende het geschiedde ten derden dage, ten dage ³⁰ van Pharaos geboorte, ³¹ dat hy allen sijnen knechten eene maeltijt maeckte: ende hy verhief het hooft des oversten der Schenckeren, ende het hooft des oversten der Backeren, in het midden sijner knechten.

30 Hebr. als Pharao geboren vvas.

31 Siet van gelijcke maeltijt Matt. 14.6.

21

Ende hy dede den oversten der Schenckeren weder keeren tot sijn ³² schenck-ampt; soo dat hy den beker op Pharaos handt gaf.

32 Hebr. schenckinge.

22

Maer den oversten der Backeren ³³ hingh hy op: gelijck Ioseph hen uytgeleydt hadde.

33 T.w. door sijnen scherprechter: watmen door een ander doet, wordtmen geseydt selve te doen, soo wel het quade, bov. 20.3. 1.Sam. c. 22. vers 21. 2.Sam. c. 12. vers 9. en 24.10. 1.Reg. 21.19. als het goede, ende middelmatige, ond. 46.29. 1.Reg. 3.4. ende 7.1, 2.

23

Doch de overste der Schenckeren en gedacht aen Ioseph niet, maer ³⁴ vergat hem.

34 T.w. by Pharao, ende dat twee gantsche jaren lang, als blijckt uyt het 1 {1.} vers des volghenden cap.