Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxxix. Capittel.

Ioseph wordt in sijnen dienst by Potiphar alsoo van Godt gezegent, dat hem sijn heer over het gantsche huys steldt, vers 2, etc. De vrouwe sijns heeren wordt, vermidts sijne schoonheyt, op hem verlieft, ende versoeckt hem tot onkuysheydt: het welck hy bestandighlick weygerende, wordt van haer valschelick verklaeght, eerst by het huysgesin, daer nae by sijnen heere, die hem daer over in gevangenisse leydt, 13. Alwaer Godt oock met Ioseph is, sulcks dat hy over de gevangenis gestelt wordt, 20.

1

IOseph nu ^a werdt na Egypten af gevoert: ¹ ende Potiphar Pharaos hoveling, een overste der Trauwanten, een Egyptisch man, kocht hem uyt de hant der ² Ismaëliten, die hem derwaerts af gevoert hadden.

a Bov. 37.28. Psalm 105.17.

1 Siet bov. 37. op het vers 36.

2 Siet bov. 37. op vers 25.

2

Ende ³ de HEERE ^b was met Ioseph; soo dat hy een voorspoedigh man was: ende ⁴ hy was in ⁵ sijnes heeren des Egyptenaers huys.

3 Siet bov. 21. op vers 22. ende 26. op vers 24.

b Ond. vers 21. Actor. 7.9.

4 D. hy en liep niet wech nae sijnen vader, ofte elders, maer voeghde sich in gedult, ende getrouwigheydt, nae den staet daer toe hy van God vernedert was.

5 Hebr. sijner Heeren, D. sijnes Heeren: ende soo in’t volgende, als oock bov. 24. vers 10. 2.Sam. 12.8.

3

Als nu sijn heere sagh, dat de HEERE met hem was, ende dat de HEERE al wat hy dede, ⁶ door sijne handt voorspoedigh maeckte:

6 D. door sijnen dienst, Exod. 4.13. Levit. 8.36. Prov. cap. 26. vers 6. etc.

4

Soo vondt Ioseph ⁷ genade in sijne oogen, ende ⁸ diende hem: ende hy stelde hem over sijn huys, ende al wat hy hadde gaf hy ⁹ in sijne handt.

7 Siet bov. 18.3.

8 D. hy paste op sijn persoon. Eerst was hy een gemeyn knecht, daer na een Kamerlingh sijns Heeren, ja een Versorger van ’t geheele huys.

9 Siet bov. 16.6.

5

Ende het geschiedde van doe af, dat hy hem over sijn huys, ende over al wat sijne was, gestelt hadde, dat de HEERE des Egyptenaers huys zegende, ¹⁰ om Iosephs wille: ja de zegen des HEEREN was in alles dat hy hadde, in ’t huys, ende in ’t veldt.

10 De boose worden gezegent van wegen de bywooninghe der vromen. siet bov. 30. versen 27, 30. Ies. 45. versen 3, 4.

6

Ende hy liet alles wat hy hadde in Iosephs hant, soo dat hy met hem van geen dingh kennisse en hadde, ¹¹ behalven van het broodt dat hy at: ende Ioseph was schoon van gedaente, ende schoon van aengesicht.

11 D. Potiphar en bekommerde hem nerghens mede, dan met eten ende drincken, lateude {latende} al de huyshoudinghe op Ioseph berusten. Sommige meynen, dat dese woorden behalven van het broodt dat hy at, sien op de superstitie der Egyptenaren, die met de Hebreen niet en wilden eten. siet daer van ond. 43.32.

7

Ende ’t geschiedde na dese dingen, ^c dat sijnes heeren huysvrouwe ¹² hare oogen op Ioseph wierp: ende sy seyde; ¹³ Ligt by my.

c Prov. 7.13.

12 Hebr. dat sy hare oogen ophief tot Ioseph. De sin is: sy sagh hem aen met oneerbare oogen, ende met onkuyschen lust. siet Matt. 5.28. en 2.Petr. 2.14. Het contrarie was by Iob 31.1.

13 Nae dat sy, sonder twijfel, te voren daer op toegeleydt hadde, om hem tot onkuysheydt te bewegen.

8

Maer hy weygerde het, ende seyde tot sijnes heeren huysvrouwe; Siet, mijn heere en heeft geen kennisse met my watter in den huyse zy; ende al wat hy heeft, dat heeft hy in mijne handt gegeven.

[fol. 20r\Joseph gevangen.]

9

¹⁴ Niemandt en is grooter in dit huys als ick: ende hy en heeft voor my niets onthouden, ¹⁵ dan u, daer in dat ghy sijne huysvrouwe zijt: hoe soude ick dan dit een soo groot quaet doen, ende sondigen tegen Godt?

14 Verstaet dit ten aensien van de macht, die Ioseph van sijnen heere ontfangen hadde, om ’t huys te versorghen, ende in sijne plaetse opsicht daer over te hebben. And. Hy selfs en is niet grooter in dit huys.

15 D. hy heeft my oock bevolen sorghe over u te draghen, soo veel aengaet den nootdruft uwes lichaems, maer niet de gemeynschap des selven my aen te trecken. And. daerom dat ghy, etc.

10

Ende het geschiedde, als sy Ioseph ¹⁶ dagh op dagh aensprack, ende hy na haer niet en hoorde, om by haer te liggen, [ende] by ¹⁷ haer te zijn:

16 Hebr. dagh, dagh. Een ende het selve woort wort somtijts tweemael gestelt, om eene ghedurigheydt des tijts te beteeckenen, Exod. 16.5, 21. Lev. 6.12. Deut. 2. vers 27. ende 14.22.

17 D. om hare aensprake daer van te hooren. Want hy wel wiste, dat quade redenen, bederven goede zeden, 1.Cor. cap. 15. vers 33.

11

Soo ghebeurde het op sulck eenen dagh, dat hy in ’t huys quam, om sijn werck te doen: ende niemandt van ¹⁸ de lieden des huyses en was daer binnens huys:

18 D. huysgenooten, also ond. vers 14. ende Mich. 7.6.

12

Ende sy greep hem by sijn ¹⁹ kleedt, segghende; Light by my: ende hy liet sijn kleedt in hare handt, ende vluchtte; ende gingh uyt na buyten.

19 Sonder twijfel by sijn opperkleedt, als mantel, etc.

13

Ende het geschiedde als sy sagh, dat hy sijn kleedt in hare handt gelaten hadde, ende na buyten gevlucht was;

14

So riep sy ²⁰ de lieden van haren huyse, ende sprack tot hen, seggende; ²¹ Siet, ²² hy heeft ons den ²³ Hebreeuschen man in gebracht, om ²⁴ met ons te spotten: hy is tot my gekomen om by my te liggen, ende ick hebbe geroepen met ²⁵ luyder stemme:

20 T.w. die buyten waren, ofte, ondertusschen weder in gekomen waren, op dat’se {datse} die tot getuygen soude mogen opmaken ende bereydt hebben, als sy Ioseph voor haren man beschuldigen soude.

21 Het schijnt dat sy Iosephs kleedt in hare handen gehadt, ende getoont heeft.

22 T.w. mijn man. sy en noemt hem niet, quansuys gram op hem zijnde.

23 Soo noemt sy Ioseph verachtelick, ende om ’t huysghesin tegens hem op te hitsen, dewijle doch de Egyptenaers de Hebreen niet wel en vermochten. Siet ond. 43.32.

24 Dese loose vrouwe en seyt niet, met my, maer, met ons, als of sy wilde seggen: Derf hy my dit vergen, wat schande, ende overlast en sal hy dan de dienstmaeghden niet derven doen?

25 Hebr. grooter.

15

Ende het geschiedde, als hy hoorde dat ick mijne stemme verhief, ende riep: soo verliet hy sijn kleedt by my, ende vluchtte, ende gingh uyt na buyten.

16

Ende sy leyde sijn kleedt by haer, tot dat sijn heere in sijn huys quam.

17

Doe sprack sy tot hem ²⁶ na die selve woorden, seggende; De Hebreeusche knecht, dien ghy ons hebt in gebracht, is tot my gekomen, om met my te spotten:

26 T.w. die sy te voren by ’t huysghesin gebruyckt hadde, ende nu by den man wederhaelde.

18

Ende het is geschiedt, als ick mijne stemme verhief, ende riep: dat hy sijn kleedt by my liet, ende vluchtte na buyten.

19

Ende het gheschiedde, als sijn heere de woorden sijner huysvrouwe hoorde die sy tot hem sprack, seggende, ²⁷ Nae dese selve woorden heeft my uwen knecht ghedaen; ²⁸ soo ontstack sijn toorn.

27 D. soo als ick gheseydt hebbe heeft hy gedaen.

28 Hy gelooft sijne vrouwe, sonder Ioseph eerst te hooren. Vergl. de maniere van spreken met bov. 4. versen 5, 6. ende siet de aent. op ’t vers 5.

20

Ende Iosephs heere nam hem, ende leverde ^d hem in het ²⁹ gevangen-huys, ter plaetse daer des Koninghs ³⁰ ghevangene gevangen waren: alsoo was hy daer in het gevangen-huys.

d Psal. 105.18.

29 Hebr. tot het huys der rondigheydt, ofte, des ronden torens. Dese gevangenisse wordt oock een kuyl genoemt, ond. 40.15. ende 41.14.

30 Hebr. gebondene gebonden. Verstaet hier sodanige gevangene die tegen den Koningh misdaen, ofte een groot crimen begaen hadden, ende op den hals gevangen saten.

21

Doch de HEERE was met Ioseph, ende wendde [sijne] goedertierentheydt tot hem: ende ³¹ gaf hem genade in de oogen des oversten van het gevangen-huys.

31 Hebr. gaf sijne genade, D. hy maeckte hem aengenaem. siet bov. 18. op vers 3.

22

Ende de overste van het gevangen-huys gaf alle de gevangene, die in het gevangen-huys waren, in Iosephs hant, ende ³² al wat sy daer deden, dede hy.

32 D. al watmen daer plach te doen, ende al watter geschiedde, dat geschiede door sijn bevel ende bestier.

23

De overste van het gevangen-huys en ³³ sagh gantsch op geen dingh, dat in sijne handt was, overmidts dat de HEERE met hem was: ende wat hy dede, dat dede de HEERE wel gedijen.

33 Hebr. en was niet alle dingh siende.