Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxxviij. Capittel.

Iuda trouwt eene Canaanitische vrouwe, die hem drie sonen baert, vers 1, etc. hy geeft den eersten aen Tamar, als oock (nae dat de eerste van Godt gedoodt was) den tweeden: welcken mede van Godt gedoodt zijnde, belooft hy haer den derden, 6. maer sijne belofte niet houdende, soo begaet Tamar door eene arghlistige practijcke, bloedtschande met Iuda, 13. ende de straffe daer van om sijnent wille ontgaende, 24. baert hem twee sonen, Perez ende Zerah, ter eender dracht, 27.

1

ENde het geschiedde ¹ ten selven tijde, dat Iuda van sijne broederen af toogh: ende hy keerde in tot eenen man van ² Adullam; wiens naem was, Hira.

1 D. in dien tijdt, als Iacob uyt Mesopotamien weder gekeert zijnde, woonde in’t lant van Canaan. Hier worden vermelt eenige dingen die voor de verkoopinge Iosephs, ende andere die daer nae gheschiedt zijn: maer Moses voegtse te samen om datse eenen Patriarche aengingen, ende van sulcker nature waren, datse met een verhael bequamelick konden afghedaen worden.

2 Adullam was een stedeken ontrent Hebron geleghen, dat daer na den stamme Iuda te lote gevallen is, Ios. 12.15. ende 15.35.

2

Ende ^a Iuda sagh aldaer de dochter van een Canaanitisch man, wiens naem was Sua: ende ³ hy namse, ende ⁴ gingh tot haer in.

a 1.Chron. 2.3.

3 T.w. tot een wijf: tegen Godes wille, sijner Voorvaderen goedt exempel, ende sonder twijffel, buyten, ofte oock tegen sijnes vaders raedt ende goedtvinden. siet gelijcke houwelicken boven 6.2, 4. ende 26.34. ende 27.46.

4 Siet bov. cap. 6. op ’t vers 4.

3

Ende sy wert bevrucht, ende baerde eenen sone: ende hy noemde sijnen name, Er.

4

Daer na wert sy weder bevrucht, ende baerde eenen sone: ende sy noemde sijnen name, Onan.

5

Ende sy voer noch voort, ende baerde eenen sone; ende noemde sijnen name, ^b Sela: doch ⁵ hy was te ⁶ Chezib, doe sy hem baerde.

b Num. 26.20.

5 T.w. Iuda.

6 De naem van een plaetse ofte stadt gelegen in’t landt Canaan, ende daer nae in de stamme Iuda, niet verre van Adullam: anders ghenoemt Aczib, Ios. 19.29. Iudic. 1.31. Mich. 1.14.

6

Iuda nu nam eene vrouwe voor Er sijnen eerstgeborenen: ende hare naem was Thamar.

7

Maer Er de eerstgeboren van Iuda was ⁷ quaet in des HEEREN oogen: daerom ⁸ doodde hem de HEERE.

7 D. hy mishaeghde den Heere, siet bov. 21. op het vers 11. want hy is genegen geweest ende uytgebroken tot groote en grove sonden, die Godes rechtveerdige gramschap tegens hem verweckt hebben. Vergel. bov. 6. vers 11. ende 10.9.

8 T.w. op sulcke maniere, datmen in sijne doodt Godes rechtveerdigh oordeel konde mercken. alsoo ond. vers 10.

8

Doe seyde Iuda tot Onan; Gaet in tot uwes broeders huysvrouwe, ende

[fol. 19v\Juda. Tamar. Joseph. Potiphar.]

⁹ trouwtse in uwes broeders name; ende ¹⁰ verweckt uwen broeder zaedt.

9 ’t Hebr. woordt beteeckent sijns broeders nagelatene vrouwe te trouwen, volgens ’t gebruyck van dien tijt door de wet daer nae bevestight, Deut. 25. versen 5, 6. Ruth 1.11. Matt. cap. 22. vers 24, etc.

10 Want de conditie deses houwelicks was, dat de eerstgeboren soon voor des overleden soon gehouden moeste worden.

9

Doch Onan ¹¹ wetende dat dit ¹² zaet voor hem niet soude zijn, soo geschieddet, als hy tot sijnes broeders huysvrouwe in gingh, dat hy het ¹³ verdorf tegen de aerde, om sijnen broeder geen zaedt te geven.

11 Siet de aent. op het voorgaende vers.

12 D. soon. Siet bov. 4. op ’t vers 25.

13 Ofte, schendde. stortende dat ter aerde; also de Hebreeusche woorden beyds begrijpen: dat was soo veel als of hy de vrucht (om soo te spreken) uyt ’s moeders lichaem wech geruckt, ende vernielt hadde.

10

Ende ’t was quaet ¹⁴ in des HEEREN oogen, dat hy dede: daerom doodde hy hem oock.

14 D. in Godts oordeel. siet Iob 11. op vers 4.

11

Doe seyde Iuda tot Tamar sijne schoondochter; ¹⁵ Blijft weduwe in uwes vaders huys, ¹⁶ tot dat mijn soon Sela groot worde: ¹⁷ want ¹⁸ hy seyde; Dat niet misschien dese oock sterve, gelijck sijne broeders: soo gingh Tamar henen, ende bleef in hares vaders huys.

15 Ofte, sitt, ofte, blijft sitten. alsoo in’t volgende.

16 Hem gelatende, als of hy desen haer dan ten houwelicke geven wilde: maer uyt het volghende blijckt, dat hy ’t niet in den sin en hadde.

17 And. maer.

18 T.w. by hem-selven, dat is, hy dacht. siet bov. 20. vers 11.

12

¹⁹ Als nu vele dagen verloopen waren, sterf de dochter van Sua huysvrouwe van Iuda: daer nae ²⁰ troostte sich Iuda, ende gingh op tot ²¹ sijne schaepscheerders na ²² Timna toe; hy, ende Hira sijn vriendt de Adullamiter.

19 Hebr. als de dagen vermenighvuldigt waren, D. alsser een goede tijt gepasseert, ende nochtans Sela aen Tamar niet gegeven en was.

20 D. hy leyde sijne rouwe af. Vergel. bov. cap. 37. vers 35.

21 Want in de scheeringen was het gebruyck gastmalen te houden, ende met den vrienden vrolick te zijn, 1.Sam. 25. vers 36.

22 Eene stadt niet verre van Adullam gelegen, naderhandt den stamme van Iuda ten deele gevallen, Ios. 15.57. Men leest oock van een Tinma {Timna} ghelegen in Dan, Ios. 19.43.

13

Ende men gaf Tamar te kennen, seggende: Siet uwe schoonvader gaet op nae Timna, om sijne schapen te scheeren.

14

Doe leyde sy de kleederen ²³ harer weduwschap van haer af; ende sy ²⁴ bedeckte haer met eenen sluijer, ende bewondt haer, ende settede haer aen den ingangh der ²⁵ twee fonteynen, die op den wegh nae Timna is: want sy sagh, dat Sela groot geworden was; ende sy hem niet ter vrouwe was gegeven.

23 Want de weduwen slechter ende nedriger gekleet waren als andere vrouwen.

24 Tamar om eene on-eerbare vrouwe te gelijcken, verciert haer met eenen sluijer, bewindt, ende verhult haer aengesicht, ende sit op eenen gemeynen weg, op datse onbekent blijvende, haren schoonvader soude mogen bedriegen. Vergel. Prov. c. 7. vers 12. en 9.14. Ezech.16.24, 25.

25 Ofte Enaim, het welcke sommige houden voor den naem van een sekere plaetse. sommige setten het over, een scheyd-wegh, ghenoemt nae haer gevoelen, deure der oogen; om dat op eenen kruys wegh de oogen als opgedaen worden om herwaert ofte derwaert te sien.

15

Als Iuda haer sagh, soo hieldt hyse voor eene hoere: overmidts sy haer aengesicht bedeckt hadde.

16

Ende hy weeck tot haer nae den ²⁶ wegh, ende seyde; Komt doch, laet my tot u in gaen; want hy en wiste niet, dat sy sijne schoondochter was: ende sy seyde; ²⁷ Wat sult ghy my geven, dat ghy tot my in gaet.

26 T.w. nae den wegh daer sy sat.

27 Sy eyscht hoeren-loon, niet uyt begeerte van gewin, maer om hem namaels daer van te overtuygen; als blijckt ond. vers 25. ende Iuda was soo verruckt door de hitte van vleeschelicke lust, dat hy de stemme sijner snaer niet en kende.

17

Ende hy seyde; Ick sal u eenen geytenbock van der kudde senden: ende sy seyde; ²⁸ So ghy pand sult geven, tot dat ghy ’t send.

28 Verstaet hier op: Ick sal u te wille wesen, indien ghy, etc. And. sult ghy pandt geven, tot dat ghy het sendt?

18

Doe seyde hy; Wat pand is’t, dat ick u geven sal? ende sy seyde; Uwen zegelringh, ende uwen ²⁹ snoer, ende uwen staf, die in uwe handt is: het welcke hy haer gaf, ende gingh tot haer in, ende sy ontfingh by hem.

29 And. sweetdoeck, snuytdoeck. Het Hebreeusch woordt beteeckent eygentlick gedraeyt, ofte, getwijnt garen; ende wordt genomen voor snoeren, ende doecken van sulck garen gemaeckt.

19

Ende sy maeckte haer op, ende gingh henen, ende leyde haren sluijer van haer af: ende sy trock aen de kleederen van hare weduwschap.

20

Ende Iuda sondt den geytenbock door sijnes vrients des Adullamiters handt, om het pandt uyt der vrouwen handt te nemen: maer hy en vondtse niet.

21

Ende hy vraegde de lieden van ³⁰ hare plaetse, seggende; Waer is de hoere, die by dese ³¹ twee fonteynen aen den wegh was? ende sy seyden; Hier en is geene hoere geweest.

30 D. van de plaetse, daer ontrent Tamar geseten hadde.

31 Hebr. Enaim; Siet bov. vers 14.

22

Ende hy keerde weder tot Iuda, ende seyde; Ick en hebse niet gevonden: ende oock seyden de lieden van dier plaetse, Hier en is geene hoere geweest.

23

Doe seyde Iuda; Sy neme het voor haer, op dat wy misschien ³² niet tot verachtinge en worden: siet, ick hebbe desen bock gesonden; maer ghy en hebt haer niet gevonden.

32 D. op dat wy na ons goet veel vernemende onse hoererije niet en ontdecken; het welck ons tot schande soude dienen. Merckt dat by den Heydenen, ende Afgoden-dienaren, hoedanigh de Adullamiten waren, de hoererije voor schande gereeckent is geweest.

24

Ende het geschiedde ontrent nae drie maenden; datmen Iuda te kennen gaf, seggende, Tamar uwe schoondochter heeft gehoereert; ende oock siet, sy is swanger van [kolom] hoererije: doe seyde Iuda; ³³ Brenghtse hervoor, ³⁴ dat sy verbrandt worde.

33 T.w. aen de stadts-poorte, op dat men haer voor de Overigheydt haer proces maecke, als een overspeeldersche, overmits sy aen mijnen sone Selah belooft is.

34 So was dan het overspel te dier tijdt, oock voor de Wet, ghehouden voor een doodtweerdige misdaet. siet bov. 20. op vers 3. item versen 7, 9.

25

Als sy voort gebracht wert, schickte sy tot haren sweer, om te seggen, By den man, wiens dese dingen zijn, ben ick swanger: ende sy seyde; Bekent doch, wiens dese zegelringh, ende dese snoeren, ende dese staf zijn.

26

Ende Iuda kendese, ende seyde; ³⁵ Sy is rechtveerdiger dan ick, daerom, om dat ick haer aen mijnen sone Sela niet gegeven en hebbe: ende ³⁶ hy en ³⁷ bekendese voortaen niet meer.

35 Sijne conscientie wroegt hem, niet alleen om dat hy sijne belofte aen Tamar niet ghehouden en hadde (welcke reden hier in dit vers vermelt wort) maer oock om dat hy wetens hoererije, ende onwetens bloetschande begaen hadde.

36 Hebr. Hy voer niet voort om haer te bekennen.

37 Siet dese maniere van spreken bov. cap. 4. op ’t vers 1.

27

Ende het geschiedde ten tijde als sy baren soude; siet, ^c soo waren tweelingen in haren buyck.

c 1. Chron. 2.4.

28

Ende het geschiedde als sy baerde, dat [een] de handt uyt gaf: ende de vroed-vrouwe namse, ende sy bondt eenen ³⁸ scharlaken [draedt] om sijne handt, seggende, ³⁹ Dese komt eerst uyt.

38 ’t Hebr. woordt beteeckent eyghentlick sulcke stoffe, die in de scharlaken verwe twee mael in gedopt is. siet Exod. cap. 25. vers 4. ende Levit. 14.4. ende de aenteeck.

39 Om dat sy meynde, dat dese eerst soude voort komen, ende alsoo de eerstgeboren zijn.

29

Maer het geschiedde, als hy sijne handt weder in toogh, siet, soo quam sijn broeder uyt: ende sy seyde; ⁴⁰ Hoe zijt ghy door gebroken? ^14[41] op u is de breucke: ende men noemde sijnen name, ^{42 d} Perez.

40 D. hoe zijt ghy voor uwen broeder, die voor u was, door gedrongen, om ter werelt te komen?

14[41] D. sy is n {u} toe te schrijven: ofte, ghy hebtse gemaeckt om uwen broeder het voordeel der eerstgeboorte, dat hy scheen te hebben, af te nemen. And. hoe hebt ghy de scheure over u gescheurt?

42 Hebr. Perets, D. doorbrekinge, scheuringe.

d Matth. 1.3.

30

Ende daer na quam sijn broeder uyt, om wiens handt de scharlaken [draedt] was: ende men noemde sijnen name, ⁴³ Zerah.

43 D. Opgangh, oprijsinge. om dat hy hem eerst hadde laten sien, doe hy in de geboorte was.