Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxviij. Capittel.

Isaac ontbiedt Iacob, ende beveelt hem te trecken nae Mesopotamien, om van Labans dochteren een wijf te nemen: wenschende hem geluck op de reyse, met vernieuwinge ende bevestiginge des zegens, dien hy hem te voren onwetende gegeven hadde, vers 1, etc. Esau, merckende dat sijn voornemen belett was, ende dat sijne Canaanitische wijven sijnen vader niet aengenaem waren, neemt daer en boven noch een vrouwe van Ismaëls geslachte, 6. Iacob neemt de reyse aen, ende siet onderweeghs in eenen droom dat seer aenmerckelick gesichte van een leeder, ontfangende daer by seer heerlicke beloften van Godt, 12. waer door hy gesterckt ende getroost zijnde, richt aldaer een gedenckteecken op, ende doet Gode eene gelofte van danckbaerheyt, 16.

1

ENde Isaac riep Iacob, ende ¹ zegende hem: ende geboodt hem, ende seyde hem; Neemt geene vrouwe van de dochteren Canaans.

1 D. den zegen die hy onwetens te voren gegeven hadde, heeft hy nu wetens ende willens, meer verlicht zijnde, bevestight; wenschende Iacob met eenen geluck op sijne reyse, als Ios {Ios.} 22.7.

2

^a Maeckt u op, gaet nae ² Paddan Aram, ten huyse van ³ Bethuel, uwes moeders vader: ende neemt u van daer eene vrouwe van de dochteren Labans uwes moeders broeder.

a Hos. 12.13.

2 Siet bov. c. 25. op het vers 20.

3 Siet bov. c. 22. versen 22, 23.

3

Ende ⁴ Godt almachtigh zegene u, ende make u vruchtbaer, ende vermenighvuldighe u: dat ghy tot eenen hoop volckeren wordet.

4 Siet bov. 17.1. ende de aenteeck.

4

Ende hy geve u ⁵ den zeghen Abrahams, u, ^b ende uwen zade met u: op dat ghy erffelick besittet het landt ⁶ uwer vreemdelinghschappen, het welck Godt Abraham gegeven heeft.

5 D. die Abraham belooft is, boven 12. versen 3, 7. ende c. 15. versen 1, 4, 5, 7. ende cap. 17. versen 5, 6, 7, 8.

b Bov. 12.7. ende 13.15. ende 15.18. ende 24.7. ende 26.3. Deut. 34.4. Actor 7.5.

6 Siet bov. c. 17. op het vers 8.

5

Alsoo sondt Isaac Iacob wech, dat hy toogh nae Paddan Aram, tot Laban, Bethuels sone, ⁷ den Syrier, den broeder van Rebecca, Iacobs ende Esaus moeder.

7 Hebr. Arameër, ofte, Aramiter.

6

Als nu Esau sagh, dat Isaac Iacob gezegent, ende hem na Paddan Aram wech gesonden hadde om sich van daer eene vrouwe te nemen; [ende] als hy hem zegende, dat hy hem gheboden hadde, seggende, En neemt geene vrouwe van de dochteren Canaans;

7

Ende dat Iacob sijnen vader ende sijne moeder gehoorsaem geweest was; ende nae Paddan Aram getrocken was:

8

Ende dat Esau sagh, dat de dochteren Canaans ⁸ quaet waren in de oogen Isaacs sijnes vaders: [kolom]

8 D. onaengenaem, ofte, mis haeghlick waren. siet bov. 21. op het vers 11.

9

Soo gingh Esau ⁹ tot Ismaël, ende nam sich tot eene vrouwe ¹⁰ boven sijne wijven, Mahalath de dochter Ismaëls, des soons Abrahams, de suster van ¹¹ Nebajoth.

9 D. tot Ismaëls geslachte, ofte, nakomelingen: indien Ismaël te deser tijdt al overleden was, als sommighe afnemen uyt bov. 25.17.

10 D. boven die vrouwen, die hy te voren hadde, welcke twee waren, bov. cap. 26. vers 34. Dese Mahalath was de derde. Het schijnt dat Esau dit gedaen heeft, meynende sijnen vader te behagen, met eene vrouwe te nemen uyt sijn geslachte.

11 Ismaëls eerstgeboren sone. Siet bov. 25.13.

10

Iacob dan toogh uyt van ¹² BerSeba, ende gingh nae Haran.

12 Siet bov. 21. op het 31 {31.} vers.

11

Ende hy geraeckte ¹³ op eene plaetse daer hy vernachtte, want de Sonne was onder gegaen: ende hy nam ¹⁴ van de steenen dier plaetse, ende maeckte sijne hooft-peulue, ende leyde sich te slapen te dier selver plaetse.

13 Siet ond. vers 19.

14 D. een van de steenen, als af te nemen is uyt vers 18.

12

Ende ¹⁵ hy droomde: ende siet, een leeder was gestelt op der aerde, welcker ¹⁶ opperste aen den Hemel raeckte: ende siet, ^c de ¹⁷ Engelen Godes klommen daer by op ende neder.

15 T.w. eenen droom die Godt buyten ordre hem toesandt, om hem eenighe verborgene ende heylighe saken te openbaren. Siet oock van soodanige Goddelicke openbaringe bov. 20. op het vers 3.

16 Hebr. hooft.

c Ioan. 1.52.

17 Verstaet hier, de goede Heylighe Engelen.

13

Ende siet, de HEERE stondt op deselve, ende seyde: ¹⁸ Ick ^d ben de HEERE, de Godt ¹⁹ uwes vaders Abrahams, ende de Godt Isaacs: dit landt, daer ghy op light te slapen, ^e sal ick u geven, ende uwen zade.

18 Siet bov. versen 3, 4.

d Onder 35.1, 3. ende 48.3.

19 D. bestevaders ofte grootvaders.

e Deut. 12.20. ende 19.8.

14

Ende u zaedt sal wesen ²⁰ als het stof der aerde, ende ²¹ ghy sult uytbreecken [in menighte] ²² westwaerts, ende oostwaerts, ende noordwaerts, ende zuydwaerts: ende ^f in u, ²³ ende in uwen zade sullen alle geslachten des aerdtbodems gezegent worden.

20 Siet boven 13. vers 16.

21 D. krachtelick in korten tijdt seer vermenighvuldight ende uytghebreydt worden. alsoo oock ond. 30.30. Ies. 54.3.

22 Hebr. Zeewaerts, of, nae de Zee. siet bov. 12.8.

f Bov. 12.3. ende 18.18. ende 22.18. ende 26.4.

23 Siet bov. 12.3. ende 22.18.

15

Ende siet, ²⁴ Ick ben met u; ende ick sal u behoeden over al, waer ghy henen trecken sult, ende ick sal u weder brengen in dit selve landt: want ick en sal u niet verlaten, ²⁵ tot dat ick sal gedaen hebben het gene ick tot u gesproken hebbe.

24 Siet boven 21. op vers 22. ende 26. op vers 24.

25 Dat is, Nemmermeer: ghelijck dese maniere van spreecken dickwils ghebruyckt wordt, 2.Sam. 6. vers 23. Matth. c. 1. vers 25. ende 18.34.

16

Doe nu Iacob van sijnen slaep ontwaeckte, seyde hy; ²⁶ Gewisselick is de HEERE aen dese plaetse: ende ²⁷ ick en hebbe’t niet geweten.

26 T.w. op eene bysondere wijse, ten aensien van de voorgaende openbaringe: Andersins is Godt over al.

27 D. ick en dacht te voren niet, dat my hier sulcke eene Goddelicke openbaringe soude wedervaren.

17

Ende hy vreesde, ende seyde; Hoe ²⁸ vreeslick is dese plaetse? dit en is niet dan ²⁹ een huys Godes, ende dit is de poorte des Hemels.

28 Ten aensien van de heerlickheydt der Majesteyt Godes, die hier op eene bysondere wijse aen Iacob vertoont was.

29 D. eene plaetse daer in God op eene bysondere maniere woont, om de menschen door sijne openbaringe aen te spreken, ende om van hen aengesproken te worden, door hare gebeden, ende Godesdiensten, die van hier, als door eene poorte, in den Hemel opklimmen.

18

Doe stont Iacob des morgens vroegh op, ende hy nam dien steen, dien hy tot sijn hooftpeulue geleydt hadde, ende ^g settede hem tot een opgerecht teecken, ende ³⁰ goot daer ³¹ olie ³² boven op.

g Ond. 31.13. ende 35.14.

30 Tot een teecken dat hy desen steen heylighde, om tegenwoordelick sijne danckbaerheyt tegen Godt te bewijsen, ende in het toekomende eene gedachtenisse nae te laten, dat Godt hem hier verschenen was.

31 Dese olie hadde hy tot sijn eygen noodtdruft op de reyse mede genomen, om die te gebruycken tot spijse ende salvinge, nae de gewoonte van die landen. De olie werdt oock gebruyckt in de offerhanden, ende wanneermen Godt yets heylighde. Siet Exod. cap. 29.

32 Hebr. op sijn hooft.

19

Ende hy noemde de name der selver plaetse ³³ Bethel; daer doch de name dier stadt te voren was, ³⁴ Luz.

33 D. een huys Godes. Siet bov. 12.8. ende 13.3.

34 Siet ond. c. 35. vers 6. ende 48.3.

20

Ende Iacob ³⁵ beloofde eene gelofte, seggende: Wanneer Godt met my geweest sal zijn, ende my behoedt sal hebben op desen wegh, dien ick reyse, ende my gegeven sal hebben ³⁶ broodt om te eten, ende kleederen om aen te trecken;

35 T.w. begeerende van Godt eenige weldaden, voor dewelcke hy hem verbondt tot danckbaerheyt.

36 Siet bov. cap. 3. op het vers 19.

21

Ende ick ten huyse mijns vaders ³⁷ in vrede sal weder gekeert zijn: so sal de HEERE my ³⁸ tot eenen Godt zijn;

37 Vergel. bov. cap. 26. de aenteeckeninge op het vers 29.

38 D. Ick sal hem geduerighlick voor den waren Godt ende Salighmaker bekennen ende belijden: ende tot dien eynde aenstellen den Godtsdienst, als volght.

22

Ende dese steen, dien ick tot een opgerecht teecken geset hebbe, ³⁹ sal een huys Godts wesen, ende alles wat ghy my geven sult, des sal ick u ⁴⁰ voorseker de tienden geven.

39 D. eene plaetse, dewelcke ick heyligen sal tot den Godesdienst voor my, ende de mijne. Vergelijckt bov. vers 17. ende siet de vervullinge ond. cap. 35. versen 1, 3, 7.

40 Hebr. ick sal tienende tienen, dat is, sekerlick de tienden geven: Te weten, tot onderhoudinge van den Godesdienst, ende tot oeffeninge van alle weldadigheyt aen de noodtdrrftige. Vergel. onder 35. versen 3, 7.

[fol. 14v\Jacobs reyse. Rachel. Lea.]