24
Ende sijn 44 bywijf, wiens name was Reüma, die selve baerde oock Tebah, ende Gaham, ende Tahas, ende 45 Maacha.
|
-
1
- Na dat Abraham so vele beloften ontfangen hadde, ja selfs van de geboorte des Messiae, welcker geene en konden vervult worden, soo Isaac sonder zaedt ware gestorven: soo heeft de Heere Abraham aldus willen beproeven, als of hy hadde willen alle de voorgemelte beloften vernietigen.
-
2
- Godt versoeckt de sijne als hy een preuve neemt van hare swackheyt ofte deught, om door der selver openbaringe haer te vernederen, ofte te verheerlicken. Siet Deut. 8.2. ende 13.3. Iudic. 2.22. 2.Chro. 32.31. Ps. 139.23, 24. Wat Abraham aengaet, Godt kende hem volkomelick; maer wilde sijn sterck geloove, ende ongeveynsde gehoorsaemheyt op eene bysondere wijse, tot sijner eere, midtsgaders Abrahams ende sijner gantscher Kercken besten, openbaren. Siet ond. versen 16, 17.
-
3
- Hebr. siet ick, T.w. ben hier. Eene maniere van spreken eygen den genen die geroepen zijnde, bereydt zijn om aen te hooren, dat hen voorgehouden wort. Siet onder versen 7, 11. Item, ond. 27.1. 1.Sam. 3.4, 6, etc.
-
4
- Elck woort mochte des vaders herte doorsnijden. Dit, ende het ghene onder versen 6, 9, 10. verhaelt wort, kan ons eenigsins afbeelden het genaden-werck Godes, die sijnen eyghenen welbeminden Sone niet ghespaert, maer voor ons allen over ghegeven heeft, om onse sonden te dragen op het hout, Rom. 8. vers 32. 1.Petr. 2.24.
-
5
- Alsoo, na het gemeyn gevoelen, genoemt van de uytkomste deser versoeckinghe. Siet onder vers 14. met de aent. Dit is het landt daer in Ierusalem ghelegen, ende de Tempel op den berg Morija gebouwt is, 1.Chro. c. 22. vers 1. 2.Chro. cap. 3. vers 1. ter zijden den bergh Sion, ontrent drie dagh reysen, van Berseba. Siet ond. vers 4.
-
6
- D. doot hem eerst met u eygen handt, ende verbrandt daer na het doode lichaem tot assche toe: ghelijckmen doet met de beesten die ten brant-offer ge-eygent zijn, Levit. 6.9, 10, etc. Dit bevel was door geen natuerlick vernuft, maer alleenelick door het geloove, met Godts belofte, ende Abrahams vaderlicke plicht ende gheneghentheydt tot sijnen eenighen sone over een te brengen: maer van Godts verborgenen raedt ende voornemen in dit bevel, siet op het eerste vers, ende ond. vers 12.
-
7
- Siet de aenteeck. bov. 8. op ’t vers 20.
-
8
- Abraham is terstont veerdigh, overwinnende vleesch ende bloet, ende vastelick geloovende, dat Godt, niet teghenstaende dit alles, sijne beloften soude volbrenghen, als machtigh zijnde, om hem Isaac uyt den dooden weder te geven, het welck oock na gelijckenisse gheschiedt is, als de Apostel betuyght, Hebr. 11.19.
-
9
- Hebr. houten des brand-offers.
-
10
- Dese verheydt van plaetse, ende reyse van ontrent drie daghen, diende tot klaerder openbaringhe van Abrahams sonderlinghe bestandigheydt.
-
11
- Dit woordt wordt niet alleene den kleynen kinderen toegepast, maer oock den volwassenen, als Abrahams gewapende knechten, bov. c. 14. versen 14, 24. Item, den jonghman Sichem, die Dina verkrachtede, ond. 34.19. Ioseph, als hy Pharaos droomen uytleyde, ond. 41.12. Iosua, als hy Mose diende, Exod. 33.11. Absalom, als hy sijnen vader oorloge aen dede, 2.Sam. 18.29. ende hier Isaac, ende Abrahams knechten. Vergel. het volgende vers
-
13
- Hoewel het voornemen Abrahams was sijnen sone te offeren, ende hem de uytkomste deses wercks specialick onbekent was, nochtans geloofde hy dat Godt sijnen sone hem weder geven konde. ende alsoo heeft hy onwetens dat toekomstigh was, voorseydt.
-
14
- Hoewel het onseker is hoe oudt dat Isaac te deser tijdt was, (eenige meynen van vijf en twintigh jaren; andere min, andere meer) nochtans is hier uyt af te nemen, dat hy tamelick oudt was, om dat hy het hout daer den Ezel mede was geladen geweest, heeft konnen dragen op het geberghte. siet bov. op vers 5.
-
15
- De lieflicke woorden van Isaac souden Abraham nae den vleesche wel veel hebben konnen hinderen: maer door des Heeren Geest verwecken sy in hem meerder vertrouwen van eene goede uytkomste, gelijck sijn antwoorde betuyght.
-
16
- Hebr. sien. Vergel. ond. vers 14.
-
17
- Gelijck de beesten ter offerhande aen hare vier voeten gevonden {gebonden} worden: alsoo heeft Abraham sijnen sone Isaac aen handen, ende voeten gebonden (soo eenige meynen) om dat het Hebreeusch woort van de offerhanden gebruyckt zijnde sulcks dickwils beteeckent. Merckt hier de besondere lijdtsaemheydt ende gehoorsaemheydt Isaacx, die sonder twijffel van sijnen vader daer toe te voren was overredet.
-
18
- And. de kele af te snijden.
-
19
- Verst. den Sone Godts, blijckende uyt het eynde des 12 vers ende het gantsche vervolgh deser Historie. Vergel. Cap. 18. versen 1, 17, 22. ende 19.18, 19, 21, 24.
-
20
- De naem wordt verdobbelt, om dat de sake haeste vereyschte, dewijle Abraham besich was, om het mes aen de kele te brengen, ende de snede te geven.
-
21
- Door dit bevel openbaert nu Godt sijnen verborgenen raedt ende voornemen in dese versoeckinge: het welcke hy in het voorgaende bevel, vers 2. niet gedaen en hadde.
-
22
- Menschelicker wijse van Godt gesproken, als vers 1. want Abrahams Godtvruchtigheydt was Gode te voren genoegh bekent, maer hy wordt geseyt nu daer van kennisse te hebben, om dat hyse door dese versoeckinge aen sijn gantsche Kercke ten vollen bekendt hadde gemaeckt. Soo wordt het Hebreeusch woordt ghenomen Psalm 139. vers 23. Beproeft my, ende kent mijne gedachten. want te voren hadde hy geseydt vers 2. Ghy verstaet mijne gedachten van verre.
-
23
- Hier uyt blijckt, dat het Godt selve is, die hier spreeckt.
-
24
- Het schijnt dat de Engel Abraham van achter geroepen heeft; soo dat hy omsiende met eenen de ram gesien heeft: verstaende terstondt door Godes in geven, dat hy dien in sijnes soons plaetse soude slachten.
-
25
- T.w. van een hage ofte doornbosch.
-
26
- Vergelijckende sijn vertrouwen vers 8. met dese uytkomste.
-
27
- Verst. dat de berg Moria den name heeft van de antwoorde die Abraham sijnen sone gaf, vers 8. ghelijck oock het woordt Moria schier het selve beteeckent; D. het gesichte Godts.
-
28
- Een spreeckwoort gebruyckt van de gene, die in den uytersten noodt zijnde, ende geen menschelicke uytkomste siende, hen op de trouwe voorsichtigheyt Godes verlieten.
-
29
- Want hy geenen meerderen en hadde, om by te sweeren, Hebr. 6.13. Siet oock Ierem. 22.5. Elders sweert Godt by sijnen grooten name, Ierem. 44.26. Oock by sijne ziele, Ier. 51.14. Ende by sijne heyligheydt, Amos 4.2. D. by hem-selven. In het volghende: spreeckt. Hebr. Neüm. siet van dit woordeken Ier. cap. 23. vers 31.
-
30
- Verst. hier door, gheene verdienende oorsake der volgende belofte, die oock te voren Abraham gedaen was, maer de vrucht ofte het eynde der gehoorsaemheydt Abrahams, die Godt uyt ghenade met de vernieuwinghe sijner belofte, ende met desen sijnen eedt heeft vereeren, ende beloonen willen, tot meerder versterckinge van het gheloove Abrahams, ende sijner gantscher Kercke. siet hier van Hebr. cap. 6. versen 13, 14, 17, 18.
-
31
- Hebr. zegenende zegenen, ende vermenighvuldigende sal ick vermenighvuldigen.
-
32
- Hebr. aen de lippe der zee. alsoo ond. 41.3. Ios. 11.4. 1.Sam. 13.5.
-
33
- D. gebiedt, geweldt, steden ende landen, want by de Oude is in de poorten het gerichte geweest, Deut. 21.19. ende 22.15. Amos 5.12, 15. Zach. 8.16. Item, der steden sterckte. Siet Iudic. 5.8. Psal. 147. vers 13. Ies. 22.7. Ezech. 21.22. hierom zijn oock poorten de steden selve, Deut. 12.15. ende 18.6. ja de steden van een geheel landt, Ierem. 14.2. Dit is ten aensien van het lichamelicke vervult in Iosua, David, etc. maer voornemelick ende geestelick in de Messia, Psal. 2.8, 9. ende 110.1, 2, 3. Coloss. 2.15. die sijne Kercke ende Dienstknechten sijner overwinninge deelachtigh maeckt, 1.Cor. 15.57. ende 2.Cor. 2.14. ende cap. 10. versen 5, 6.
-
f
- Bov. 12.3. ende 18.18. ende 26.4. Actor. 3.25. Galat. 3.8.
-
34
- D. in Christo, die uyt uwen zade na den vleesche voort komen sal. Siet bov. cap. 12. vers 3.
-
35
- Siet Actor. 3.5. Galat. 3.8, 16.
-
36
- Niet alleene die uyt uwen vleesche sullen voort komen, maer oock alle andere volcken die in u zaedt aen den Messiam gelooven sullen. siet Galat. 3.29.
-
38
- Siet bov. 21. op vers 31.
-
39
- Die met Abraham uyt Ur der Chaldeen niet en was vertrocken na ’t landt Canaan; maer hadde sich met der woone begeven in Mesopotamien. siet bov. 11.29, 31. ende 24.10.
-
40
- Dese Uz de soon Nahors is van twee andere des selven naems te onderscheyden: d’eene is geweest de soon van Aram Sems soon, bov. 10.23. d’andere de soon Dischans, des soons Seirs des Horiters, ond. 36.28.
-
41
- Van desen meynen sommige dat Elihu de Buziter af komstigh zy, van welcken siet Iob 32.2.
-
42
- Siet van eenen anderen Aram, bov. 10.22. Men meynt dat van beyden, ofte een der selven, het landtschap Syrien Aram geheeten wordt.
-
43
- Hebr. Ribka, die naderhandt aen Isaac getrouwt is, ond. cap. 24.
-
44
- Verst. een soodanigh wijf, dat wel tot voortteelinge van kinderen getrouwt wierdt, nae het misbruyck van dien tijde, maer evenwel wierdt genomen sonder bruydt-schat, ende houwelicks contract, staende onder de wettelicke ende principale huysvrouwe; gelijck hare kinderen oock geene erfgenamen en waren, maer werden met giften, ofte legaten uytgeset, bov. 21.14. ende 25.6. Het Hebr. woordt beteeckent een gedeelt, ofte half wijf.
-
45
- Dit schijnt hier eens mans naem te zijn; als oock 2.Sam. 10.6. de naem van sekeren Koningh. Aldus was oock genaemt de moeder des Koninghs Asa, 1.Reg. 15.13.
|