21
Ende den Amoriter, ende den Canaaniter, ende den Girgasiter, ende den Iebusiter.
|
-
1
- Een soorte der Goddelicker openbaringhe, waer door de mensche, als hy niet en slaept, ofte hem uytwendig van God yets voorkomt, of hy in sijnen geest opgetrocken wordt, om door den selven inwendelick te sien, ofte te verstaen het gene hem de Heere bekent maken wil, Num. 12.6, 7, 8. ende 24.4. Ies. 1.1. Act. 10. versen 10, 11. ’t schijnt dat Godt in dit gesichte, Abram oock uytwendelick verschenen is. siet vers 5, etc.
-
2
- Dese woorden begrijpen de volheyt aller gelucksaligheyt, die Godt sijnen kinderen in den Messia belooft ende geeft, bestaende in de bescherminge tegen alle quaet, ende toevoeginge alles goets, hier aenvanckelick, ende hier na volmaecktelick.
-
a
- Psal. 16.6. ende 18.3. ende 19.12.
-
3
- D. wat gave sal my vermaken, soo lange ick niet en sie de vervullinge uwer belofte, aengaende mijn zaedt, daer uyt de Messias sal voort komen?
-
4
- And. Ick gae doch sonder kinderen.
-
5
- Hebr. De soon der beloopinge, ofte, bestieringhe, ofte, der besorginghe van mijn huys, D. de besorger van mijn huys. Also wordt een soon der vromigheyt geseydt, 1.Reg. 1.52. voor een vroom man. also sonen der ghevangenisse, Ezr. 4.1. voor, de ghene die gevangen geweest waren. Sonen der verdruckinge, Prov. c. 31. vers 5. voor, verdruckte. ende Ier. 48.45. sonen der beroerte, voor, de ghene die beroerte maken.
-
6
- Hebr. Dammeseck, D. van Damascus, ofte, Damascener. Dit is een afghebroken reden, die Abram voltreckt, ende vervult in’t volgende vers.
-
7
- De name des versorgers van Abrams huys.
-
8
- D. soon. Siet bov. 4. op vers 25.
-
9
- D. mijn knecht, die in mijn huys geboren is. vergelijckt bov. 14.14. met dese maniere van spreken worden de ingheborene knechten onderscheyden van de sonen des lijfs, ofte eyghene kinderen, als Iob 19.17. Pro. 31. vers 2. Ier. 2.14.
-
10
- Hebr. sal my erven. also oock vers 4.
-
11
- N. Eliezer de Damascener.
-
12
- Hebr. Uyt u ingewant. siet 2.Sam. cap. 7. vers 12. Vergel. onder 35.11. ende 2.Chron. 6.9.
-
b
- Exod. 32.13. Deut. 10.22. Rom. 4.18. Hebr. 11.12.
-
16
- Vergel. bov. 13. vers 16. 1.Reg. 4.20.
-
c
- Rom. 4.3, 9, 18, 22. Galat. 3.6. Iacob. 2.23.
-
17
- Niet dat Abram hier eerst begon te ghelooven, maer dat hy stercker wert in’t gheloove, overwinnende sijn vleesch; ende de groote beloften die hem Godt versen 1, 4, 5. van sijn zaedt, ende voornemelick van den Messia ghedaen hadde, tot sijner zielen troost ende saligheyt langs so meer aennemende.
-
18
- D. Godt uyt loutere genade heeft hem, die geene gherechtigheyt en hadde in hem-selven, om voor sijn gerichte te bestaen, voor rechtveerdigh geacht door’t geloove aen sijne belofte, ende den beloofden Middelaer, Rom. 4.2, 3, etc.
-
19
- Het woordeken tot, wordt hier by gevoeght uyt Psal. 106.31. ende Rom. 4.3. Galat. 3.6. Iacob. 2.23.
-
21
- Abram, hoewel geloovende, begeert nochtans van Godt naerder bericht ende versterckinghe; ghelijck oock andere Geloovighe eertijdts ghedaen hebben, Iudic. 6.37. 2.Reg. 20.8.
-
22
- Het is aenmerckelick, dat hier alsulcke beesten genomen worden, als in de offerhanden meest ghebruyckt wierden.
-
23
- Gode, die te voren vers 9 geseydt hadde, Neemt my, D. om my toe te brengen.
-
24
- Sonder twijfel van Godt onderwesen zijnde.
-
25
- Hebr. den man sijns deels tegen over sijnen Naesten, ofte, Vrient; D. de stucken die te samen behoorden leyde hy tegen malkanderen over, als de rechter zijde van de veerse tegen de slincker zijde, etc.
-
26
- Met geblaes, na de eygenschap van het Hebreeusch woort.
-
27
-
Duysternisse beteeckent dickwils in de Heylige Schrift, droefheydt, elende, tegenspoedt, Psalm 35.14. ende 38.7, etc.
-
28
- Hebr. Wetende sult ghy weten.
-
e
- Exod. 12 40. Actor. 7.6. Galat. 3.17.
-
29
- Verstaet het landt Canaan, maer voornemelick Egypten.
-
31
- Het getal deser vier hondert jaren (na het eenvoudighste gevoelen) wordt hier in’t grosse, ende niet in’t volkomene gestelt zijnde, het effene getal genomen, ende het on-effene na gelaten, gelijck dit dickmaels in sulcke verhalinge geschiet, als Iud. 11.26. ende 20.46. 2.Sam. 5.4, 5. 1.Reg. 15. vers 25. Het volle ghetal is 430 jaren, Exod. 12.41. Galat. 3.17. welcker begin is de tijdt des verbondts, het welcke Godt hier met Abram heeft gemaeckt tot bevestinghe sijner voorgaender beloften, blijckende sulcks uyt de woorden Pauli, Galat. 3.17. het eynde der voorgemelter jaren is de uytgangh der kinderen Israëls uyt Egypten, ofte de gevinge der Wet. Andere beginnen dese jaren van den uytgangh Abrams uyt Ur der Chaldeen, ofte uyt Haran; ofte van de geboorte Isaacx, ofte van dien tijdt af dat Ismaël Isaac bespottede, welcke bespottinge van Paulo een vervolginge genaemt wordt, Galat. 4.29.
-
32
-
Richten is dickwils soo veel, als yemants sake te oordelen, ende wijsen, ofte tot sijn nadeel om hem te straffen, als hier, ende Psalm 51.6. ofte tot sijn voordeel, om hem te beschermen, als ond. 30.6. Psal. 7.9. Ier. 5.28. ende 22.16.
-
f
- Exod. 3.22. ende 11.2. ende 12.35, 36.
-
33
- D. Ghy sult sterven na den lichame, maer na de ziele vergadert worden tot den staet des anderen levens. Vergel. ond. 25. 8, 17.
-
34
- Hebr. in goede grijsigheyt. Een goeden ouderdom bestaet eygentlick niet alleen in de langheyt des levens, ende het tijdelick geluck, maer in’t voorgaende leven, overgebracht in Godtvruchtigheyt voor Godt, rechtveerdigheyt tegen de menschen, matigheyt ende gerustigheyt by hemselven. Also ond. 25.8. ende Iudic. 8.32. 1.Chron. 29.28.
-
35
- And. In’t vierde geslachte sullen sy weder keeren, D. na het eynde van vier hondert jaren, het leven des menschen te dier tijdt op ontrent hondert jaren gereeckent zijnde.
-
36
- Ende anderer booser natien, die hier onder ghenoemt worden, versen 19, 20 en 21. Also ond. 48. vers 22. 1.Reg. 21.26. 2.Reg. 21.11.
-
37
- Dewijle Godt dit lant den Amoriten ghegeven, ende besloten hadde hen daer uyt niet te verdelgen, eer sy sulcks ten hoogsten souden verdient hebben, soo heeft hy haer dien tijt willen laten vervullen: Ende hier-en-tusschen de sijne beproeven, ende oeffenen. Ier. 51.13. Matth. 23.32.
-
38
- Hebr. Oven des roocks. De verdruckinge des volcx van Israël in Egypten wordt vergeleken by eenen yseren oven, Deut. 4.20. ende 1.Reg. 8.51. Ierem. 11.4.
-
39
- Hebr. fackel des vyers. beteeckenende Godes teghenwoordigheydt ende de toekomende verlossinge uyt de verdruckinge. Siet Iudic. 6.21. Iesai. 62.1. Zach. 12.6.
-
40
- Godt maeckt hier sijn verbondt met Abram op eene bysondere solemnele doch seer vriendelicke wijse, ghelijck de een mensche, vriendt, ende bondt-genoot te dier tijdt met den anderen ghewoone was te doen: Te weten, door slachtinghe van beesten, ende verdeelinge der stucken, waer door de bondt-genooten midden door gingen, tot een teecken, dat de verbont-breker weerdigh was, alsoo in stucken gehouwen te worden, siet Ierem. 34.18, 19.
-
41
- Hebr. sneedt, ofte, hieuw. Eene maniere van spreken genomen van de slachtingen der beesten, ende verdeylinge der stucken, vermelt vers 17.
-
i
- Bov. 12.7. en 13.15. ende 24.7. ende 26.4. Exod. 32.13. Deut. 1.8. ende 34.4.
-
42
- T.w. door mijn besloten voornemen, ende verklaerde belofte, boven cap. 13. vers 15. hoewel de uytvoeringe noch tot den tijdt voornaemt, vers 13. moet uytgesteldt worden.
-
43
- Hier door wort verstaen de riviere Sichor, dewelcke Egypten van Canaan deelt, Numer. 34.5. Ios. 13.3. 1.Chron. 13.5. Andere verstaen hier de riviere Nilus.
-
44
- Siet bov. 2.14. ende de vervullinge hier van 2.Sam. 8.3. ende 1.Reg. 4.21. ende 9.21. ende 1.Chron. 18.3. 2.Chron. 9.26.
-
45
- De rolle der volcken die het lant van Canaan voor de Israëliten beseten hebben. Vergel. deselve met bov. 10. versen 15, 16, etc. ende met de aenteeck. aldaer.
-
46
- Siet van dese bov. 14.5.
|