Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het vij. Capittel.

Godt beveelt Noach met sijn huysgesin te gaen in de Arke, vers 1. Van allerley reyne ende onreyne gedierten seker getal tot sich te nemen, 2. Noach verricht alles na Godts bevel, 5. De Sundvloedt begint, met opberstinge van de fonteynen des grooten afgrondts van onderen, ende eenen geduyrigen plasregen van boven, 10. De wateren wassen hondert en vijftigh dagen, bedecken de bergen, ende al, wat leven heeft op aerden, dat vergaet, 17.

1

DAer na seyde de HEERE tot ^a Noach: Gaet ghy, ende u gantsche ¹ huys in de Arke: want ^b u hebbe ick ghesien rechtveerdigh ² voor mijn aengesicht in desen ³ geslachte.

a 2.Petr. 2.5.

1 D. huysgesin. also ond. 17.12. ende 24.2. en 39.11. Exod. 1.1. Prov. 31.27. Act. 16. vers 15. etc.

b Bov. 6.9.

2 D. niet alleen uytwendighlick, in den schijn, ende in den mont, maer oock inwendighlick, in de waerheyt, ende in de daedt, ende dat door het gheloove in ’t beloofde zaedt, ende de heylighmakinge des geestes. also Luc. 1.6.

3 Siet boven 6. op vers. 9.

2

^c Van alle ⁴ reyn vee sult ghy tot u nemen ⁵ seven [en] seven, het manneken, ende sijn wijfken: maer van het vee, dat niet reyn en is, twee, het manneken ende sijn wijfken.

c Levit. cap. 11.

4 Reyn ten aensien van Godts ordinantie, door dewelcke hy dese beesten van andere hadde afgesondert tot offerhande, ende der menschen spijse: waer van hy sijnen wille den voorvaderen wel geopenbaert hadde, maer naderhant door Mosen volkomelick verklaert heeft. Siet Levit. 11.2.

5 Hebr. seven seven, als oock in’t volgende, dat is van elcke soorte drie paer, ende een overtolligh, ter offerhande nae den Sundvloet. De Hebreen stellen dickwils een woordt ofte meer twee mael, als sy bedeelinge willen maken. siet ond. 32. vers 16. Num. 7.11. en 29.10. Marc. 6. vers 39. etc.

3

Oock van het ⁶ gevogelte des Hemels seven [en] seven, het manneken ende het wijfken, om zaedt levendigh te houden, ⁷ op de gantsche aerde.

6 T.w. van’t reyne, als vers 2.

7 Hebr. op het aengesicht der gantscher aerde; ende soo in’t volgende.

4

Want ⁸ over noch seven dagen, sal ick doen regenen op de aerde veertigh dagen, ende veertigh nachten: ende ick sal van den aertbodem verdelgen ⁹ al wat bestaet, dat ick gemaeckt hebbe.

8 D. na, ofte, tegen den uytgangh van seven dagen.

9 Alle levendig wesen, T.w. dat om in het leven te blijven, sich op der aerde onthouden moet, ende sich door de kracht der ziele die daer in is, als over eynde sett, ghelijck ter contrarie een doodt lichaem neder leyt. siet ond. vers 23.

5

^d Ende Noach dede, nae al dat de HEERE hem geboden hadde.

d Bov. 6.22.

6

Noach nu was ¹⁰ ses hondert jaer out, als de vloedt der wateren op der aerde was.

10 Hebr. Een soon van ses hondert jaer: also bov. 5.32, etc.

7

Soo ^e gingh Noach, ende sijne sonen, ende sijne huysvrouwe, ende de wijven sijner sonen met hem in de Arke, ¹¹ van wegen de wateren des vloedts.

e Matth. 24.38. Luce 17.27. 1.Petr. 3.20.

11 Hebr. van het aengesichte der wateren, ofte, voor, etc. dat is, om de wateren des vloets te ontgaen.

8

Van het reyne vee, ende van ’t vee, dat niet reyn en was, ende van ’t gevogelte, ende al wat op den aerdtbodem kruypt;

9

¹² Quamender ¹³ twee [ende] twee tot Noach in de Arke, het manneken ende’t wijfken, gelijck als Godt Noach geboden hadde.

12 Siet c. 6. vers 20.

13 Siet boven op vers 2.

10

Ende het geschiedde ¹⁴ nae die seven daghen, dat de wateren des vloedts op der aerde ¹⁵ waren.

14 Siet bov. vers 4.

15 D. quamen ofte vielen.

11

¹⁶ In het ses hondertste jaer des levens van Noach ¹⁷ in de tweede maent, op den seventienden dagh der maendt: op desen selven dagh zijn alle fonteynen des ¹⁸ grooten Afgronts opgebroken, ende de ¹⁹ sluysen des Hemels geopent.

16 Also bov. vers 6. Dit was het 1656 jaer, na de scheppinge der werelt.

17 Welcke dese geweest zy, daer van is tweederley gevoelen, om dat de Hebreen het jaer op tweederley wijse begonnen hebben: in heylige saken, van de maent Nisan, ten meesten deel over een komende met onse Maerte, als de dagen ende nachten even langh zijn: in borgerlicke saken, met de maent Tisri, vallende meest in September, wanneer wederom de dagen ende nachten even langh zijn. Van welck jaer dese tweede maent te verstaen zy, laten wy in’t oordeel des verstandigen lesers.

18 D. der diepe wateren, besloten in de holligheden der aerde, waer uyt alle fonteynen, rivieren, stroomen ende watervloeden voort komen.

19 Ofte, vensters, also worden de regen wolcken genoemt, hier, ende ond. 8.2. 2.Reg. 7.2, 19. Ies. 24.18. Mal. 3.10.

12

Ende een plasregen was op der aerde ²⁰ veertigh dagen ende veertigh nachten.

20 Dit is de vervullinge des dreygements uytgesproken vers 4.

13

Even ²¹ op dien selven dagh gingh Noach, ende Sem, ende Cham, ende ²² Iapheth, Noachs sonen, desgelijcken Noachs huysvrouwe, ende de drie wyven sijner sonen met hen in de Arke:

21 Hebr. in, ofte, op het been, ofte het wesen dies daeghs. alsoo ond. 17.26. siet Ezech. 2. op vers 3.

22 Hebr. Iepheth.

14

Sy, ende ²³ al het gedierte na sijnen aert, ende al het vee na sijnen aert, ende al het kruypende gedierte, dat op der aerde kruypt, na sijnen aert, ende alle ²⁴ ’t gevogelte na sijnen aert, alle vogelken van ²⁵ allerley vleugel.

23 D. allerley: gelijck oock in ’t volgende, ende elders meer. Verstaet dan niet elck besonder gedierte, maer van alle de soorten der gedierten hier vermeldt een seker getal, te voren uytgedruckt vers 2.

24 ’t Hebr. woort beteeckent in’t gemeyne allerley vogel, maer hier eygentlick groote ende sware vogelen, om dattet gestelt wort by een ander woort, het welcke meest kleyne vogelen beteeckent. Vergel. Levit. 14. op vers 4.

25 Hebr. allen.

15

Ende van alle vleesch, daer ²⁶ een geest des levens in was, quamender ²⁷ twee [en] twee tot Noach in de Arke.

26 Siet bov. 6.17.

27 Hebr. twee twee. siet bov. versen 2, 9.

16

Ende die daer quamen, die quamen manneken ende wijfken, van allen vleesche, gelijck als hem Godt bevolen hadde: ²⁸ Ende de HEERE sloot achter hem toe. [kolom]

28 Hoe wel Noach de Arke van binnen heeft mogen sluyten, nochtans beduydt dit eene bysondere toesluytinge, ende versekeringe der Arke, gedaen door Godt, ofte sonder middel, oft door der Engelen dienst.

17

Ende die ²⁹ Vloedt was ³⁰ veertigh dagen op der aerde, ende de wateren vermeerderden, ende hieven de Arke op, soo datse oprees boven der aerde.

29 Verstaet dit niet van het gewelt, ende de overhant der wateren, die honderdt en vijftigh daghen duyrde, ond. vers 24. maer van den regen, daer van ghemelt is bov. versen 4, 12.

30 T.w. natuyrlicke daghen, bestaende uyt vier en twintigh uyren: D. uyt eenen dagh ende nacht, bov. versen 4, 12.

18

Ende de wateren namen d’overhant, ende vermeerderden seer op der aerde: ende de Arke gingh ³¹ op de wateren.

31 Hebr. op het aengesicht der wateren.

19

Ende de wateren namen ³² gantsch seer d’overhant op der aerde: soo dat alle hooghe bergen, die onder den gantschen Hemel zijn, bedeckt werden.

32 Hebr. seer seer.

20

Vijftien ellen ³³ om hooge namen de wateren d’overhant: ende de bergen werden bedeckt.

33 Boven de bergen.

21

^f Ende alle vleesch, dat sich op d’aerde roerde, ³⁴ gaf den geest, van het gevogelte, ende van het vee, ende van het wildt gedierte, ende van al het kruypende gedierte, dat op de aerde kroop, ende alle mensche.

f Luce 17.27.

34 Achtervolgende het voorgegaen dreyghement Godes, bov. 6.13. ende deses cap. vers 4.

22

³⁵ Al wat eenen adem des geestes des levens in sijne neusgaten hadde, van alles wat op het ³⁶ drooge was, is gestorven.

35 Vergel. hier mede bov. 6.17. d’aent.

36 Aldus worden klaerlick de visschen uytgesloten. Vergl. hier mede het voorgaende vers 21.

23

Alsoo wert verdelght al wat bestont, dat op ³⁷ den aertbodem was, van den mensche aen tot het vee, tot het kruypende gedierte, ende tot het gevogelte des Hemels, ende sy werden verdelght van der aerde: ^g Doch Noach alleen bleef over, ende wat met hem in de Arke was.

37 Hebr. op het aenghesicht des aerdtbodems.

g 2.Petr. 2.5.

24

Ende de wateren hadden d’overhant boven de aerde ³⁸ hondert ende vijftig dagen.

38 Hier onder zijn begrepen de daghen des regens, dewelcke waren veertigh dagen. siet bov. vers 17.