Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het iiij. Capittel.

Paulus vermaent Timotheum wederom met grooten ernst sijn ampt gedurichlick ende getrouwelick in alle deelen te betrachten. 3 aenwijsende hoe noodigh het is om de boosheyt der menschen die in de toecomende tijden sal zijn. 6 Voorseght dat hy haest gedoodt sal worden. 7 ende troost hem selven met een goede conscientie, ende met de vergeldinge die hy ende alle geloovighe van de Heere verwachten, 9 Vermaent hem oock tot hem te comen, alsoo eenige hem verlaten hadden. 11 ende Marcum mede te brengen, 13 met sijnen reys-mantel ende boecken. 14 waerschouwt hem voor Alexander eenen copersmit die hem veel quaets gedaen hadde. 16 Claeght over de broeders, dat’se hem in sijne eerste verantwoordinge verlaten hadden. 17 Doch dat de Heere hem bygestaen hadde, ende voor die reyse verlost. 18 vertrouwende dat hy hem voortaen sal bystaen. 19 Ende bevelende eenige te groeten, 22 besluyt hy desen Send-brief met de gewoonlijcke groetenisse.

1

^a ICk ¹ betuyge dan voor Godt ende den Heere Iesu Christo, die ² de levende ende ³ doode ⁴ oordeelen sal ⁵ in sijne verschijninge ende ⁶ [in] sijn Coninckrijcke:

a Rom. 1.9. ende 9.1. 2.Corinth. 1.23. ende 11.31. Galat. 1.20. Phil. 1.8. 1.Thes. 2.5. 1.Tim. 5.21. ende 6.13.

1 D. ick bidde, vermane u om Godes wille: ofte ick besweere u voor Godt. D. ick neme Godt tot getuyghe dat ick u ernstelick vermane. Siet diergelijcke 1.Tim. 5.21.

2 D. die dan in het leven sullen bevonden worden, als Christus sal komen ten oordeele. siet 1.Cor. 15.51. 1.Thes. 4. versen 16, 17.

3 D. die te voren sullen ghestorven zijn ende weder opgeweckt. Ioan. cap. 5. versen 28, 29. Apoc. 20.12.

4 Hy stelt hem voor het laetste oordeel, op dat hy, ende wy alle, daer door opgeweckt mogen worden tot getrouwigheydt in onse bedieninge, als die van de selve als dan sullen moeten rekenschap geven. Siet 2.Corinth. 5. versen 10, 11.

5 Namel. in de wolcken, met sijne Engelen, ende met de heerlickheyt sijns Vaders om te oordeelen.

6 Namel. der heerlickheydt.

2

⁷ Predickt ⁸ het woort: ⁹ houdt aen ¹⁰ tijdelijck, ¹¹ ontijdelijck: ¹² wederleght, ¹³ bestraft, ¹⁴ vermaent ¹⁵ in alle lanckmoedicheyt, ende ¹⁶ leere.

7 Dit woort beteeckent eygentlick met luyder stemme, gelijck de uytroepers, yet verkondigen. Siet Iesai. 40.9.

8 Namel. des Euangeliums.

9 Gr. staet aen. Namel. met geduerigh leeren, ende vermanen.

10 D. wanneer daer toe goede gelegentheydt is, sonder die te versuymen. Prov. 25.11.

11 Daer mede wil Paulus niet seggen, dat Timotheus ende andere predikers, onbeleeftheyt souden gebruycken, maer dat’se geduerighlick ende yverigh moeten aenhouden, sonder eenigen tijdt ofte gelegentheydt te versuymen, hoe wel het ofte haer selven soo wel niet te passe en komt, ofte somtijts oock de toehoorders souden meynen dat het haer niet wel gelegen en is de vermaningen te hooren.

12 N. de dwalingen der gene die de waerheydt noch niet en weten, ofte niet toe en staen.

13 N. de gene die quaet ende ongeregelt van leven zijn.

14 N. tot oefeninge van alle Christelicke deughden. Ofte, vertroost, Namel. alle swacke ende bedroefde menschen.

15 D. sonder hevigheyt, ofte bitterheyt, verdragende geduldelick der menschen onverstant ende onbescheydenheyt. Siet Galat 6.1. 2.Timoth. 2.24.

16 D. alsoo dat de hooftstucken der leere altijdt klaer ende duydelick voorgedragen worden.

3

Want daer sal eenen tijdt zijn, wanneer sy ¹⁷ de gesonde leere niet en sullen ¹⁸ verdragen: maer ¹⁹ ketelachtich zijnde van gehoor sullen sy haer selven leeraers ²⁰ opgaderen ²¹ na hare eygene begeerlickheden:

17 Namel. des heyligen Euangeliums. Siet cap. 1.13.

18 D. niet alleen niet aennemen, maer oock niet willen lijden dat de selve haer voorgedragen worde.

19 Dat is, hebbende een herte ende ooren die jeucken nae wat nieuws ende vremts.

20 Ofte, ophoopen: dat is, d’eene voor ende d’ander nae opwerpen ende verkiesen, die haer wat nieuws leeren.

21 D. die een leere voordragen met hare quade lusten over een komende.

4

Ende sullen ²² [haer] gehoor ²³ vande waerheyt afwenden, ende sullen haer keeren tot ²⁴ fabelen.

22 D. niet willen hooren.

23 D. van de suyvere ende waerachtige leere des Euangeliums.

24 Siet van dese fabelen, 1.Timoth. 1.4. ende 4.7. Tit. 1.14. 2.Petr. 1.16.

5

Maer ghy weest ²⁵ wacker in alles, ²⁶ lijdt verdruckingen: doet het werck ²⁷ van een Euangelist, maeckt datmen van

25 Ofte, nuchter. Namel. niet alleen nae den lichame, maer nae de ziele voornamelick.

26 Gr. lijdt het quaet, gelijck cap. 2.3, 9.

27 D. van een getrouw Leeraer des heyligen Euangeliums. Siet van het ampt eens Euangelists Actor. 21.8. Ephes. 4.11.

[fol. 127r]

uwen dienst ²⁸ ten vollen versekert zy.

28 D. draeght u in uwen dienst met soodanige neersticheydt ende getrouwicheyt, dan een yegelick mach sien ende versekert zijn, dat ghy een oprecht Leeraer zijt, die alle deelenzijns ampts wel bedient ende volvoert, ende daer door in de waerheyt meer ende meer versterckt worde. Siet vers 17.

6

^b Want ick ²⁹ worde nu ³⁰ tot een dranck-offer geoffert, ende de tijdt mijner ³¹ ontbindinge is aenstaende.

b 2.Petr. 1.14.

29 D. sal nu haest geoffert ofte ghedoot worden. Dit wist de Apostel ofte uyt een bysondere openbaringhe, ofte door aenmerckinge van de gelegenheyt ende omstandicheden sijner saken. Siet dierghelijck 2.Petr. 1.14.

30 Siet hier van d’aenteeckeninge op Phil. 2.17.

31 Ofte, los-latinge, verhuysinge, So noemt hy sijne doot, ghelijck oock Phil. 1.23. Siet de aenteeckeninge aldaer.

7

Ick hebbe ³² den goeden strijdt gestreden, ick hebbe den loop ³³ ge-eyndight, ick hebbe ³⁴ het geloove behouden.

32 De Apostel vergelijckt den loop sijnes diensts ende levens by eenen strijdt ofte kamp die eertijts aengestelt wiert met loopen, worstelen, ende andersins, om daer door eenen prijs ofte kroone te behalen. Siet van de selve gelijckenisse 1.Cor. 9.24, 25. 2.Tim. 2.5.

33 N. alsoo ick nu tot het uyterste ende eynde mijns levens gecomen ben.

34 Daer door wort verstaen het salichmakende geloove, ende de trouwe die hy Christo in ’t bedienen des Apostelschaps belooft hadde.

8

^c Voorts, is my wech-geleght ³⁵ de kroone der rechtveerdicheyt, welcke my de Heere, de rechtveerdige Rechter, ³⁶ in dien dagh ³⁷ geven sal: ende niet alleen my, maer oock allen die ³⁸ sijne verschijninge ³⁹ lief gehadt hebben.

c 1.Cor. 9.25. 1.Petr. 5.4.

35 D. het eeuwige leven, met welck de rechtveerdige, ofte gerechtveerdighde, gelijck als met eenen prijs na Godts genadige belofte, gekroont worden. Een gelijckenisse genomen van de strijders ofte kampvechters, die tot prijs een kroone ontfingen, als sy wettelick gestreden hadden. siet 1.Cor. 9.25. 2.Tim. 2.5. Iac. 1.12. Apoc. 2.10. ende 3.11.

36 N. mijner ontbindinge, ende ten vollen in den dagh des laetsten oordeels, gelijck 1.Cor. 1.8. 2.Cor. 1.14. 2.Tim. 1. versen 12, 18.

37 Gr. wedergeven. N. tot eene genadige vergeldinge.

38 Siet vers 1.

39 D. die bewist zijnde van hare oprechtigheyt, na deselve verlanght hebben, met versekeringe ende vertrouwen, datse alsdan niet veroordeelt en sullen worden, maer de kroone des levens sullen ontfangen.

9

Beneerstight u ⁴⁰ haestelick tot my te komen.

40 D. noch voor de winter. vers 21.

10

Want ^d Demas ⁴¹ heeft my verlaten, hebbende de tegenwoordige ⁴² werelt lief gekregen, ende is na Thessalonica gereyst: Crescens na Galatien, Titus na ⁴³ Dalmatien.

d Col. 4.14. Philem. vers 24.

41 D. is van hier vertrocken scheydende uyt den dienst die hy hier met my dede in’t prediken. siet Philem. vers 24.

42 Gr. eeuwe, D. ’t gemack deses levens soeckende, om arbeyt ende perijckel te ontgaen, ofte om sijne tijdtlicke saken te versorgen: daer uyt dan niet en volght, dat hy gantschelick van het geloove soude afgevallen zijn.

43 Dit lantschap is een deel van Illyricum, grensende oostwaerts aen Macedonien, ende west ende zuydt-waerts aen de Adriatische zee.

11

^{e 44} Lucas is alleen met my. Neemt ^{f 45} Marcum mede, ende brenght [hem] met u. Want hy is my seer nut ⁴⁶ tot den dienst.

e Col. 4.14.

44 Siet van hem Col. 4.14. ende Phil. vers 24.

f Act. 15.37. Col. 4.10. Philem. vers 23.

45 Dese was een neve van Barnabas. Col. 4.10. genaemt Ioannes, ende toegenaemt Marcus. Actor 12.12, 26. ende 15.39. siet oock van hem Philem. vers 24. 1.Pet. 5.13.

46 N. des Euangeliums, ende niet so seer om my in’t bysonder te dienen.

12

^g Maer ⁴⁷ Tychicum hebbe ick ⁴⁸ na Ephesen gesonden.

g Act. 20.4. Col. 4.7.

47 Siet van hem Act. 20.4. Ephes. 6.21. Col. 4.7. Tit. 3.12.

48 N. om die kercke in uwe plaetse te versorgen.

13

⁴⁹ Den reysmantel dien ick te Troas by Carpum gelaten hebbe, brenght mede als ghy komt, ende ⁵⁰ de boecken, insonderheyt ⁵¹ de pergamenten.

49 Gr. phelonen. Lat. penulam, welcke een mantel was om in’t reysen te gebruycken tegen regen ende koude. Sommige verstaen daer door een kofferken om boecken in te leggen.

50 N. der Heylige Schriftuere, ofte andere handelende van Godts woordt.

51 Gr. membranas, een Latijnsch woort, beteeckende eenige dunne vellen van beesten, toebereyt om op te schrijven, genoemt by ons pergamenten, om datse eerst inde stadt Pergamo zijn gevonden ende bereyt geweest.

14

^{h 52} Alexander ⁵³ de koper-smit heeft my ⁵⁴ veel quaets betoont: ⁵⁵ de Heere vergelde hem na sijne wercken.

h 1.Tim. 1.20.

52 Van desen siet 1.Tim. 1.20.

53 Ofte, koper-slager.

54 N. met lasteren ende de gesonde leere tegen te staen, gelijck verklaert wort vers 15.

55 Dit en is geen vloeckinge uyt een wraeckgierich herte voort gekomen, tegen de leere Christi. Matth. 5.44. ende oock Pauli selve, Rom. 12.14. maer een prophetische dreyginge uyt eenen Godtlicken yver tot Godes eere, ende ingeven des Heyligen Geests, van de straffe die hem genakende was, also hy hem toonde gantsch onbekeerlick ende verhart te zijn. Siet diergelijcke Nehem. 4.4, etc. Psal. 5.11.

15

⁵⁶ Van welcken wacht u ghy oock: want hy heeft onse woorden seer tegen gestaen.

56 N. dat hy u oock dierghelijck quaet niet en doe, ofte de Gemeynte geen schade en doe.

16

In mijne ⁵⁷ eerste verantwoordinge en is ⁵⁸ niemant ⁵⁹ by my geweest, maer sy hebben my alle ⁶⁰ verlaten. ⁶¹ Het en worde haer niet toegerekent.

57 Namel. gedaen voor den Keyser Nero.

58 N. van mijne mede-hulpers in den dienst des woordts. ofte die my plachten te volghen ende vergheselschappen. Het schijnt dat hy Lucam uytneemt vers 11. Indien doe Petrus te Roomen soude gheweest zijn, ghelijck voor-gegeven wort, so soude dat een groote schande voor hem geweest zijn: ’t welck niet ghelooflick en is.

59 Namelick, om my met raedt, voorsprake, getuygenisse, ofte andersins te helpen.

60 D. alleen ghelaten: niet vergheselschapt.

61 Dewijle sy dit uyt swackheyt, ende vreese des perijckels ghedaen hadden, soo bidt hy Godt voor haer, daer hy te voren teghen den moetwillighen ende verstockten Alexander gebeden heeft, vers 14. Siet dierghelijcke Luc. 23.34. Actor. cap. 7. vers 60.

17

Maer de Heere heeft my ⁶² byghestaen, ende ⁶³ heeft my bekrachtight: ⁶⁴ op dat men door my ten vollen soude versekert zijn van de predikinghe, ende ⁶⁵ alle Heydenen [de selve] souden hooren: ende ick ben ⁶⁶ uyt den muyl des Leeuws verlost.

62 Namelick, met de ghenade sijnes Geests, gelijck hy belooft heeft, Luc. capit. 21. versen 14, 15. Ofte, heeft gestaen by my, gelijck Actor. cap. 27.23. ende my vertroost ende versterckt.

63 Namelick, met wijsheydt, voorsichtigheydt, ende kloeckmoedigheydt.

64 Ofte, op dat door my de predikinghe vervult soude worden. Siet vers 5.

65 Dat is, op dat ick noch tijdt ende geleghenheydt soude hebben om het Euangelium onder de Heydenen, welcker Apostel ick ben, Rom. 11. vers 13. voorder te verbreyden.

66 Dat is, uyt een groot ende tegenwoordigh perijkel des doots, gelijck daer in zijn de gene die alreede in de muyl ende kaken eenes wreeden leeuws zijn geraeckt. Psal. 22.22. ende 58.7. Andere verstaen door den leeuw, den Keyser Nero, die om sijne wreedtheyts wille alsoo wordt genaemt, gelijck doorgaens de Tyrannen ende vyanden der Kercke. Psal. 35.17. ende 91.13. Prov. 28.15. Ier. 2.15. ende 4.7. Alsoo noemt Christus den Coninck Herodem, om sijne loosheyt, eenen Vos. Luc. 13.32.

18

Ende de Heere ⁶⁷ sal my verlossen ⁶⁸ van alle boos werck, ende bewaren ⁶⁹ tot sijn hemelsch Coninckrijck. Den welcken zy de heerlickheyt ⁷⁰ in alle eeuwicheydt. Amen.

67 D. ick ben daer van versekert uyt sijne beloften. Psal. 34.20. ende 41.3. ende 55. vers 23.

68 D. van versakinge ofte krenckinge der waerheyt, ende vertwijfelinghe aen sijne hulpe.

69 Dat is, tot dat hy het selve eyndelick sal geven.

70 Gr. in eeuwicheden der eeuwicheden.

19

Groet ^{i 71} Priscam ende Aquilam, ende het huys ⁷² Onesiphori.

i Actor. 18.2. Rom. 16.3.

71 Siet van dese Actor. 18.2. Rom. 16.3.

72 Siet van dese cap. 1.16.

20

⁷³ Erastus is te Corinthen gebleven: ende ⁷⁴ Trophimum hebbe ick ⁷⁵ te Mileten kranck gelaten.

73 Siet van hem Actor. 19.22. Rom. 16.23.

74 Siet van hem Actor. 20.4. ende 21.29.

75 Siet van dese Stadt, Actor. 20. versen 15, 17.

21

Beneerstight u om voor den winter te komen. U groet Eubulus, ende Pudens, ende Linus, ende Claudia, ende alle de broeders.

22

De Heere Iesus Christus zy ⁷⁶ met uwen geest. De genade zy met ⁷⁷ u lieden: Amen.

76 Dat is, geve u sijne ghenade, voornamelick nae de ziele.

77 Dat is, niet alleen met u Timothee, maer oock met alle geloovige tot Ephesen.

^* De tweede Sendt-brief aen Timotheum, die de eerste verkoren Opsiender van de Gemeynte der Epheseren was, is geschreven van Roomen, als Paulus de tweede reyse voor den Keyser Nero gestelt was.

* Dese onderschriften gelijck’se onseker zijn wie’se ghestelt heeft, soo is oock hare waerheydt onseker. Siet de onderschriften van verscheyden voorgaende Sendt-brieven.

Eynde van den Sendt-brief PAULI aen Timotheum.
FINIS