Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het vj. Capittel.

1 Om de murmureringe der Griecksche tegen de Hebreen worden vande Gemeynte seven Diakenen verkoren. 6 ende vande Apostelen door oplegginge der handen bevestight. 7 Vele begeven haer tot de Gemeynte, oock Priesters. 8 Stephanus een uyt de Diakenen doet vele mirakelen: ende die van de Synagoge der Libertinen ende andere staen tegen hem op. 10 wiens geest ende wijsheyt als sy niet en konden tegenstaen, trecken sy hem voor den Raedt. 13 ende maken valsche getuygen uyt, ende die beschuldigen hem van lasteringe tegen den tempel ende de Wet. 15 Sijn aengesicht blinckt gelyck eenes Engels.

1

ENde ¹ in de selve dagen, als de Discipelen vermenichvuldighden, ontstondt een murmureringe ² der Griecksche tegen de Hebreen, om dat hare weduwen in de dagelijcksche ³ bedieninge ⁴ versuymt wierden.

1 N. als de Apostelen inde gevangenisse geworpen waren geweest.

2 Gr. Hellenistai. Dese waren Ioden van afkomste ende religie, maer wierden Griecksche genaemt, om datse inde verstroinge inde Griecksche ofte heydensche landen geboren waren: ende om datse de Griecksche tale ende oversettinge des Bibels gebruyckten, die daer na bekeert zijn tot de Christelicke Religie. Siet Actor. 9.29. ende 11.19, 20. Doch d'andere Ioden die den Hebreeuschen Bibel gebruyckten, wierden Hebreen genaemt. Siet oock 2.Cor. 11.22.

3 Gr. Diakonia: klagende namelick, ofte, dat hare weduwen tot den dienst der armen niet mede gebruyckt en wierden: ofte dat hare arme weduwen so wel niet versorght en wierden als de weduwen der Hebreen.

4 Gr. overgesien.

2

Ende de twaelve riepen de menichte der Discipelen tot haer, ende seyden, ^a Het en is niet ⁵ behoorlick dat wy het woordt Godts ⁶ na-laten, ende de ⁷ tafelen dienen.

a Exod. 18.17.

5 Gr. behagelick, dat is, een sake die ons niet en kan behagen.

6 N. om dat wy verhindert zijnde door de bedieninge der arme, het prediken van Godts woort, waer toe wy voornamelick geroepen zijn, soo dickwils ende soo bequamelick niet en konnen waer nemen.

7 N. aen welcke het gelt ende de spijse tot onderhout der armen gebracht ende uytgedeelt wierdt, ofte oock de vriendlicke maeltijden na het Avontmael onder de Christenen ghehouden wierden. Actor. 2.46.

3

^{b 8} Siet dan om, Broeders, na seven mannen uyt u, die [goet] getuygenisse hebben, vol ⁹ des heyligen Geests ende der wijsheyt, welcke wy mogen ¹⁰ stellen over dese noodige saecke.

b Deuter. 1.13. Actor. 1.21. ende 16.2. 1.Timoth. 3.7.

8 D. kiest seven mannen uyt tot dien dienst.

9 Dat is, der gaven des Heyligen Geests noodigh om sulcken dienst met getrouwicheyt ende voorsichticheyt uyt te voeren.

10 D. instellen.

4

Maer wy sullen ¹¹ volherden in den gebede, ende in de bedieninge des woorts.

11 D. geduerigh ende sterck aenhouden. Actor. 1.14.

5

Ende ¹² dit woort behaeghde ¹³ alle de menichte: ende ¹⁴ sy vercoren ¹⁵ Stephanum, eenen man ^c vol ¹⁶ des geloofs ende des heyligen Geests, ^d ende ¹⁷ Philippum, ende Prochorum, ende Nicanorem, ende Timonem, ende Parmenam, ende ¹⁸ Nicolaum, ¹⁹ eenen Iode-genoot van Antiochien.

12 Ofte, dese sake. Hebr.

13 Gr. voor alle de menichte.

14 De verkiesinge geschiedde by de Gemeynte, ende de instellinge ofte bevestinge by de Apostelen, vers 6.

15 Dese name, als oock de ses volgende, zijn alle Griecksche namen: Waeruyt eenige besluyten, dat om de klachten van de Griecksche te beter wech te nemen, goet gevonden is de Diakenen te verkiesen uyt de Griecksche Ioden.

c Actor. 11.24.

16 Ofte, getrouwicheyt, die in dit ampt voornamelick vereyscht wort.

d Actor. 21.8.

17 Van desen siet breeder, Act. cap. 8. ende 21.

18 Sommige oude Leeraers meynen dat dese is geweest de selve Nicolaus, daer van men leest Apocal. 2.15. Doch dit is onseker.

19 Gr. Proselytos. D. een aenkomelinck uyt de Heydenen tot de Ioodsche Religie. Siet Matth. 23.15.

6

Welcke sy ^e voor de Apostelen stelden: ende ²⁰ [dese], als sy gebeden hadden, ^{f 21} leyden haer de handen op.

e Actor. 1.23.

20 Nam. Apostelen. Siet diergelijcke Actor. 8.17.

f Actor 8.17. ende 13.3. 1.Tim. 4.14. ende 5.22. 2.Tim. 1.6.

21 Dese maniere van oplegginge der handen was by de Ioden gebruyckelick, als sy yemandt segenden. Gen.48.14. als sy de beesten souden opofferen, om daer mede de selve Gode als toe te eygenen. Lev. 1.4. ende in het inhulden in ampten. Num. 27.18. Deut. 34. vers 9. De selve maniere heef oock Christus gebruyckt in't segenen. Matth. 19.13. ende de Gemeynte in't instellen van Kercken-dienaren, om daer mede de selve Gode tot sijnen dienst toe te eygenen, ende den segen Godts toe te wenschen. Siet 1.Tim. 5.22. Oock de Apostelen in't geven der extra-ordinarise gaven des heyligen Geests. Actor. 8.17.

7

^g Ende het woort Gods ²² wies, ende het getal der Discipelen vermenichvuldighde te Ierusalem zeer: ende een groote schare der ²³ Priesteren wiert den ²⁴ geloove gehoorsaem.

g Actor. 19.20.

22 D. nam toe, ten aensien vande veelheyt so der plaetsen daer het gepredickt wierdt, als der persoonen die het aennamen. Act. 12.24.

23 N. der gemeene Priesteren die seer vele onder de Ioden waren. Esdr. 2.36. waer van een goet deel bekeert wierden: want meest alle de Over-priesters waren ende bleven de heftichste vyanden der leere des Euangeliums.

24 D. de Leere des geloofs Gal. 1.23.

8

Ende Stephanus vol ²⁵ geloofs ende ²⁶ krachts, dede wonderen ende groote teeckenen onder het volck.

25 Hier wordt 't woort geloove anders genomen als in't voor gaende Vers: namelick soo voor kennisse ende toestemminge der leere, als voor een vast betrouwen op de Euangelische beloften.

26 D. der uytnemende gaven des Heyligen Geests, waer door hy krachtelick onder de menschen werckt.

9

Ende daer stonden op, sommige die waren van de ²⁷ Synagoge, genaemt der ²⁸ Libertinen, ende der ²⁹ Cyreneers, ende der ³⁰ Alexandrinen, ende der gene die van Cilicia ende Asia waren, ende ³¹ twisteden met Stephano:

27 Binnen de groote stadt van Ierusalem waren vele Synagogen ende Scholen, die alle met hare bysondere namen onderscheyden wierden, gelijck hedendaeghs by ons de Collegien in de Universiteyten.

28 Dit is geweest, soo het schijnt, een Synagoge van Italiaensche Ioden. Want de Italianen ende Latijnen noemen Libertinen de gene die slaven geweest zijnde, in vryheydt zijn gestelt. Pompejus de stadt van Ierusalem vermeestert hebbende, hadde vele Ioden tot slaven wechgevoert nae Roomen, welcker naekomelingen, gelijck Philo getuyght, van den Keyser Tiberio meest alle in vrijheyt gestelt zijn, ende is haer toegelaten een deel van de stadt Roomen over den Tyber te bewoonen, ende daer Synagogen te timmeren. Soo dat dese Ioden, zijnde Libertinen, schijnen te Ierusalem mede een Synagoge gehadt te hebben, nae hare gelegentheyt genoemt.

29 D. Ioden die in Aphrica woonden in de stadt Cyrene, gelegen in Libya.

30 D. Ioden die te Alexandrien in Egypten woonden, ende die te Ierusalem waren.

31 D. disputeerden met Stephano over het stuck van de Religie.

10

^h Ende sy en konden niet ³² wederstaen de wijsheydt ende den Geest, door welcken hy sprack.

h Exod. 4.12. Iesai. 54.17. Luc. 21.15.

32 Dat is, niet overwinnen. Siet Matth. 10.19. Luc. 21.15.

11

ⁱ Doe ³³ maeckten sy mannen uyt, die seyden, Wy hebben hem hooren spreken lasterlijcke woorden tegen Mosem ende Godt.

i Matth. 26.59.

33 Gr. wierpen sy daer onder. als sy met waerheyt niet en vermochten, keeren sy haer tot de valscheyt. Siet diergelijcke Matth. 26.59.

12

Ende sy beroerden het volck, ende de Ouderlingen ende de Schriftgeleerde: ende [hem] aenvallende grepen sy hem, ende leydden [hem] voor den Raedt.

13

Ende ³⁴ stelden valsche getuygen, die seyden, Dese mensche en houdt niet op lasterlijcke woorden te spreken tegen ³⁵ dese heylige plaetse, ende de Wet.

34 Namel. tegen hem in den Raedt.

35 N. Ierusalem, ofte den Tempel, ofte beyde.

14

Want wy hebben hem hooren seggen, dat ³⁶ dese Iesus de Nazarener dese plaetse sal ³⁷ verbreken, ende [dat] hy ³⁸ de zeden veranderen sal, die ons Moses overgelevert heeft.

36 Stephanus hadde niet geseght, dat Iesus selve dat doen soude, maer dat door sijn oordeel ende bestieringe dit van de Heydenen soude gedaen worden, Luc. 19.43.

37 Dit is oock alsoo geschiet ontrent 40 jaren daer nae door de Romeynen. Soo hadde hy dan anders niet als de waerheydt geseght.

38 Dat is, de wet der ceremonien, ende die eygentlick de politie der Ioden aenginck, 't welck oock de waerheyt was.

15

Ende alle die in den Raedt saten, de oogen op hem houdende, sagen sijn aengesichte ³⁹ als het aengesicht eenes Engels.

39 Dat is, blinckende, ofte stralen van hem gevende. Want met soodanige aengesichten plachten de Engelen te verschijnen. Matth. 28.3.