Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xx. Capittel.

1 Maria Magdalene gaet nae het graf, 't welck sy ledigh vint, ende bootschapt sulcks Petro ende Ioanni. 3 die beyde nae 't graf loopen, ende het alsoo bevinden. 11 Maria siet in 't graf twee Engelen. 14 Christus verschijnt haer selve, uyt wiens bevel sy den Discipelen sijne opstandinge bootschapt. 19 by welcke oock Christus selve des avonts verschijnt. 21 ende geeft haer den Heyligen Geest, ende macht om de sonden te vergeven, ende te houden. 24 Thomas daer by niet geweest zijnde en wil niet gelooven. 26 tot dat hy acht dagen daer nae Christum selfs siet ende belijdt, 30 Ioannes verklaert waerom, uyt vele andere, dese teeckenen beschreven zijn.

1

^a ENde ¹ op den eersten dagh der weke ginck ² Maria Magdalene ³ vroegh, als het noch duyster was, na het graf: ende sagh ⁴ den steen van het graf wechgenomen.

a Matth. 28.1. Marc. 16.1. Luc. 24.1.

1 Gr. op eenen der Sabbathen. siet Mat. 28.1. Marc. 16.2, 9. ende hier nae vers 19.

2 Ende noch eenige andere vrouwen met haer Matth. 28.1. Luc. 24. versen 1, 10. dan het schijnt dat Maria Magdalene voor uyt is gegaen, ende eerst aen het graf gekomen.

3 Siet d' aenteeck. op Marc. 16.2.

4 'T welck van den Engel voor hare komste gedaen was. Matth. 28.2.

2

Sy liep dan, ende quam tot Simon Petrus ende tot den anderen discipel, ^b welcken Iesus lief hadde, ende seyde tot haer, Sy hebben den Heere ⁵ wechgenomen uyt het graf, ende ⁶ wy en weten niet waer sy hem geleght hebben.

b Ioan. 13.23. ende 21.7, 20.

5 Dit seght sy, om dat sy noch van den Engel niet en was onderrecht van Christi opstandinge, dien sy daer na, zijnde weder gekeert, gesien heeft, vers 12.

6 D. ick, ende de andere vrouwen die mij gevolght zijn.

3

^c Petrus dan ginck uyt, ende de ander discipel, ende sy quamen tot het graf.

c Luc. 24.1, 2.

4

Ende dese twee liepen te gelijck: ende de ander discipel liep voor uyt ⁷ snelder dan Petrus, ende quam eerst tot het graf.

7 Namel. om dat hy jonger was als Petrus.

5

Ende als hy nederbuckte, sagh hy ^d de ⁸ doecken liggen, nochtans en ginck hy [daer] niet in.

d Ioan. 19.40.

8 Gr. lijnen doecken. Namel. daer Christi doodt lichaem ingewonden was geweest: het welck een teecken was dat sijn lichaem niet genomen en was, gelijck de vrouwen meenden. Want anders souden oock de doecken met sijn lichaem wechgenomen zijn geweest.

6

Simon Petrus dan quam ende volgde hem, ende ginck in het graf, ende sagh de doecken liggen.

7

Ende ^e den sweet-doeck, die op sijn ⁹ hooft geweest was [en sagh hy] niet by de doecken liggen, maer in't bysonder in een [ander] plaetse t'samen gerolt.

e Ioan. 11.44.

9 D. daer sijn hooft in gebonden was geweest. Siet Ioan. 11.44.

8

Doe ginck dan oock de ander discipel daer in, die eerst tot het graf gekomen was, ende sagh het, ende ¹⁰ geloofde.

10 N. dat het lichaem Christi wechgenomen was, gelijck de vrouwen geseght hadden vers 2. als het volgende vers uytwijst. Hoewel andere meynen dat Ioannes geloofde dat Christus vanden dooden was opgestaen: ende dat de volgende woorden alleen van den voorgaenden tijt moeten verstaen worden.

9

Want sy en ¹¹ wisten noch ^f de Schrift niet, dat hy van den dooden moest opstaen.

11 Ofte, verstonden.

f Psal. 16.10. Actor. 2.25, 31. ende 13.35.

10

De discipelen dan gingen wederom ¹² na huys.

12 Gr. tot haer selven, D. tot den haren, N. daer de discipelen vergadert waren, als blijckt vers 1, 9.

11

^g Ende ¹³ Maria stont buyten by het graf, weenende. Als sy dan weende, buckte sy in het graf.

g Matth. 28.2. Marc. 16.5. Luc. 24.4.

13 N. tot het graf weder-gekeert zijnde met de andere vrouwen, den welcken alle gesamentlick de verschijninge der Engelen is geschiet, Matth. 28.5. Marc. 16.5. Luc. 24.4.

12

Ende sagh ¹⁴ twee Engelen in witte [kleederen] sitten, eenen aen ¹⁵ het hooft, ende eenen aen de voeten, daer het lichaem Iesu gelegen hadde.

14 Mattheus ende Marcus seggen maer van eenen, om dat een het woort heeft gevoert.

15 D. hooft-ende, daer het hooft gelegen hadde.

13

Ende ¹⁶ die seyden tot haer, Vrouwe, wat weent ghy? Sy seyde tot ¹⁷ haer: Om dat sy ¹⁸ mijnen Heere wechgenomen hebben, ende ick en weet niet, waer sy hem geleght hebben.

16 N. de Engelen, nae dat sy de boodtschap van de opstandinge aen alle de vrouwen hadden gedaen, ende de andere vrouwen henen gegaen waren om het selve den Discipelen te verkondigen, gelijck de andere Euangelisten getuygen: ende Magdalene daer staende bleef, ende met haer schreyen ende woorden toonde, datse het selve noch niet wel en konde gelooven.

17 Namel. den Engelen.

18 Dat is, het doode lichaem mijns Heeren: gelijck Psal. 16.10.

14

^h Ende als sy dit geseght hadde, keerde sy haer achterwaerts, ende sagh Iesum staen, ende sy ¹⁹ en wist niet dat het Iesus was.

h Matth. 28.9. Marc. 16.9.

19 Namel. om dat hare oogen gehouden wierden, gelijck den Discipelen nae Emmaus gaende oock geschiet is, Luc. 24.16.

15

Iesus seyde tot haer, Vrouwe, wat weent ghy? wien soeckt ghy? Sy meynende dat het de hovenier was, seyde tot hem, Heere, so ghy hem [wech] gedragen hebt, seght my waer ghy hem geleght hebt, ende ick sal hem ²⁰ wechnemen.

20 Namel. om te salven, ende elders te begraven, dat hy u niet in de wege en zy.

16

Iesus seyde tot haer, Maria. Sy haer ²¹ omkeerende seyde tot hem, ²² Rabbouni, 'twelck is geseght, Meester.

21 Namel. door dien sy sijne stemme wiert kennende.

22 Dit is het selve woort met Rabbi, Ioan. 1.versen 39.50. ende met Rabboni, Marc. 10.51.

[fol. 56v]

17

Iesus seyde tot haer, ²³ En raeckt my niet aen, ²⁴ want ick en ben noch niet opgevaren tot mijnen Vader: maer gaet henen ⁱ tot mijne ²⁵ broeders, ende seght haer, ^{26 k} Ick vare op tot ²⁷ mijnen Vader, ende ²⁸ uwen Vader, ende [tot] ²⁹ mijnen Godt, ende ³⁰ uwen Godt.

23 D. en houdt u selven ende my niet op met het aenraken ende houden van mijne voeten.

24 D. ick en sal so haest noch niet opvaren, ende van u vertrecken: ghy sult noch tijts genoech hebben om my te sien ende te spreken, ende om my eere te bewijsen. Andere meynen dat hy dit tegen haer soude geseght hebben, om haer te vermanen dat'se niet te seer en moeste met haer herte hangen aen sijne lichamelicke tegenwoordicheyt.

i Psal. 22.23. Matth. 2.10. Hebr. 2.11.

25 D. discipelen. D'oorsake waerom hy haer alsoo noemt siet in de aenteeckeninge op Matt. 28. vers 10.

26 D. ick sal haest opvaren, N. na dat ick haer van alles eerst sal onderrecht hebben.

k Ioan. 16.28.

27 N. van nature. Ioan. 1.18.

28 N. door genade der aenneminge tot kinderen. Ioan. 1. vers 12.

29 N. om dat ick als Middelaer de menschelicke nature om uwent wille hebbe aen-genomen. Hebr. 1.9.

30 D. die u niet alleen geschapen, maer boven dien u oock tot sijn eygendom heeft aengenomen. Hebr. 8.10.

18

^l Maria Magdalene ginck ende boodtschapte den discipelen, dat sy den Heere gesien hadde, ende [dat] hy haer dit geseght hadde.

l Matth. 28.8. Marc. 16.10. Luc. 24.9.

19

^m Als het dan avont was ³¹ opden selven eersten dagh ³² der weke, ende als de deuren gesloten waren, daer de discipelen vergadert waren om de vreese der Ioden, ³³ quam Iesus ende stont in het midden, ende seyde tot haer, ³⁴ Vrede zy u lieden.

m Marc. 16.14. Luc. 24.36. 1.Corinth. 15.5.

31 Hier volght Ioannes de rekeninge der dagen na de wijse der Romeynen.Want alsoo dese verschijninge geschiet is des avonts laet, als nu de twee Discipelen van Emmaus by haer gekomen waren, Luc. 24.36. ende derhalven de Sonne lange ondergegaen was, soo soude dit nae der Ioden rekeninge niet de eerste maer de tweede dagh der weke zijn. Siet Ioan. 19.14.

32 Gr. der Sabbathen. Siet hier boven vers 1.

33 Hoe Christus daer binnen gekomen is, en wort niet uytgedruckt, ende is niet noodigh t'ondersoecken, alsoo hy door sijne Goddelicke kracht sulcks op verscheydene wijse heeft konnen doen, gelijck men sien kan. Actor. 12.10. so dat men hier uyt niet en kan besluyten, dat sijn lichaem door de beslotene deuren soude doorgegaen, ofte doorgedrongen zijn.

34 Dit was de gewoonlicke manier van groeten onder de Ioden, waermede sy malcanderen alle geluck ende salicheyt toewenschten.

20

Ende dit geseght hebbende toonde hy haer sijne ³⁵ handen ende [sijne] zijde. ⁿ De discipelen dan wierden verblijd, als sy den Heere sagen.

35 N. met de lit-teeckens der wonden, die daer in waren.

n Ioan. 16.22.

21

Iesus dan seyde wederom tot haer, Vrede zy u lieden: ^o gelijckerwijs my de Vader gesonden heeft, ³⁶ sende ick oock u lieden.

o Iesa. 61.1. Matth. 28.19. Marc. 16.15. Luc. 4.18. Ioan. 17.80.

36 N. om het Euangelium te prediken. Siet Matth. 28.19. Marc. 16.15. Ioan. 17.18.

22

Ende als hy dit geseght hadde ³⁷ blies hy [op haer], ende seyde tot haer, Ontfanght ³⁸ den heyligen Geest.

37 N. om met dit uyterlick teecken de werckinge des H. Geests af te beelden. Siet Ioan. 3.8. Actor. 2.2.

38 D. de gaven des H. Geests, die u noodigh zijn tot versterckinge uwes geloofs, tot dat de volheyt der selve, die u noodich sullen zijn tot uytvoeringe uwes Apostel-ampts, u sal gegeven worden na mijne hemel-vaert, op den Pingster-dagh. Ioan. 16.7. Actor. 2.4, 33.

23

^p So ghy yemandts sonden ³⁹ vergeeft, dien worden'se ⁴⁰ vergeven: so ghy yemandts [sonden] houdt, [dien] zijn'se gehouden.

p Matth. 16.19. ende 18.18.

39 D. na mijn woort ende bevel betuygt als mijne dienaers, dat sijne sonden van Godt vergeven, ofte gehouden zijn.

40 N. inden hemel, van Godt, Matth. 16.19. ende 18.18. want Godt heeft alleen de macht om eygentlick de sonden te vergeven. Iesa. 43.25. Matth. 9.3. Marc. 2.7.

24

Ende Thomas, een van de twaelve, geseght ⁴¹ Didymus, en was met haer niet doe Iesus [daer] quam.

41 Siet Ioan. 11, vers 16.

25

De andere discipelen dan seyden tot hem, Wy hebben den Heere gesien. Doch hy seyde tot haer, Indien ick ⁴² in sijne handen niet en sie ⁴³ het teecken der nagelen, ende mijnen vinger en steke in het teecken der nagelen, ende steke mijne hand in sijne zijde, ick en sal ⁴⁴ geensins gelooven.

42 Gelijck Christus te voren de andere discipelen vermaent hadde te doen. Luc. 24.39.

43 N. door de nagelen ingedruckt 't welck 't Griecksch woort oock mede brenght.

44 N. dat hy selve waerlick van den dooden is opgestaen.

26

Ende na ⁴⁵ acht dagen waren sijne discipelen wederom ⁴⁶ binnen, ende Thomas met haer: [ende] Iesus quam als de deuren gesloten waren, ende stont in het midden, ende seyde, Vrede zy u lieden.

45 'T welck schijnt den tweeden Sondagh van sijne verrijsenisse te zijn, na dat het geheel Paeschen-feest ge-eyndight was.

46 N. het selve huys binnen Ierusalem, Luc. 24. vers 33.

27

Daer na seyde hy tot Thomam, Brenght uwen vinger hier, ende siet mijne handen, ^q ende brenght uwe handt, ende ⁴⁷ steecktse in mijne zijde, Ende en zijt niet ongeloovigh, maer geloovigh.

q 1.Ioan. 1.1.

47 Gr. werptse.

28

Ende Thomas antwoordde ende seyde ⁴⁸ tot hem, Mijn Heere, ende mijn Godt.

48 So spreeckt hy dan de volgende woorden tot Christum, ende van Christo, hem bekennende voor sijnen Heere, ende voor sijnen Godt.

29

Iesus seyde tot hem, Om dat ghy my gesien hebt Thoma so hebt ghy gelooft: ^{49 r} saligh [zijn'se] die niet en sullen gesien hebben, ende [nochtans] sullen gelooft hebben.

49 D. immers so saligh: om dat sy door 't woort, sonder gesien te hebben, gelooven, 't welck met de nature des geloofs beter over een komt. Siet Hebr. 11.1. 1.Pet. 1.8.

r 1.Pet. 1.8.

30

Iesus dan heeft noch wel ^s vele andere teeckenen inde tegenwoordigheyt sijner discipelen gedaen, die niet en zijn geschreven in ⁵⁰ dit boeck.

s Ioan. 21.25.

50 N. deses mijnes Euangeliums, waer van sommige oock by de andere Euangelisten beschreven zijn.

31

Maer dese zijn geschreven, op dat ghy geloovet dat Iesus is de Christus, de Sone Godts: ende op dat ghy geloovende ⁵¹ het leven hebbet ⁵² in sijnen name.

51 N. het eeuwige leven, het welck hier begint, ende namaels in den hemel sal volkomen zijn.

52 D. door hem, ende om sijne verdiensten.