Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het vij. Capittel.

Door drie gesichten, ’t eerste van sprinckhanen, vers 1, etc. het tweede, van een verteerende vyer, 4. in welcke beyde straffen Godt des Propheten voorbede aenneemt, ende het derde, van een pas-loot ofte richt-snoer, 7. wort afgebeeldt, dat Godt na lang gedult, Israel niet meer en wil verschoonen, ende de nakomelingen des Conincks uytroeyen, 8. De Priester Amazia beklaegt Amos by den Coninck van conspiratie ende oproer, 10. gebiedt hem, dat hy sich van Bethel sal wech-packen nae Iuda, 12. maer Amos verdedicht sich met Godts beroep, ende seyt Amazia ende den sijnen Godts oordeel aen, 14.

1

DE Heere HEERE dede my aldus ¹ sien; ende siet, ² hy formeerde ³ sprinckhanen, in’t begin des opkomens van’t na-gras: ende siet, ’t was het na-gras, na des Conincks ⁴ af-maeyingen.

1 D. openbaerde my dit volgende gesichte. Siet Ierem. 24. op vers 1.

2 De Heere.

3 Beteeckenende eenen grooten aenstaenden hongers noot, vermits het verderf der lantvruchten, door ongedierte, als Ioel 1.4, etc. ofte, (als sommige) den overval der Assyriers, die alles, als wilde sprinckhanen, souden bederven, so Godt het niet en verhoedde.

4 D. na dat de Coninck hadde laten maeyen, misschien tot voeder voor sijne peerden, ofte, om dat d’eerste maeyinge hem mach hebben toebehoort. Hebr. scheeringen: maer het Hebr. woort wort alsoo van afgemaeyt gras oock gebruyckt. Psal. 72.6.

2

Ende het geschiedde, als ⁵ sy het kruyt des lants ⁶ geheel souden hebben afgegeten, dat ick seyde; Heere HEERE, ⁷ vergeeft doch; wie souder [van] ⁸ Iacob ⁹ blijven staen? want hy is ¹⁰ kleyn.

5 Hebr. hy. T.w. de sprinckhaen. D. de voorseyde sprinckhanen.

6 Hebr. geeyndicht, ofte, volbracht soude hebben af te eten. And. als sy ’t gantsche lant afgegeten hadden.

7 T.w. de sonden des volcks, ende houdt op van dese straffe, ofte, en gaet soo niet voort te plagen.

8 De Israeliten, Iacobs nakomelingen.

9 D. overblijven, in’t leven konnen blijven, wanneer ’t lant van vruchten gantsch soude berooft zijn? And. hoedanich (D. in wat staet) soude Iacob [dan] staen? wie soud’ hy dan wesen? hoe soud’ hy der uytsien: ofte, hoe soud’ hy konnen opstaen, weder rijsen? alsoo vers 5.

10 Ofte, gering. D. daer is, ofte zijn, weynich overich.

3

[Doe] ¹¹ berouwde sulcx den HEERE: het en sal niet ¹² geschieden, seyde de HEERE.

11 Siet Gen. 6. op vers 6.

12 T.w. dat sy ’t alles af-eten.

4

[Wijders] deed my de Heere HEERE aldus sien; ende siet, de Heere HEERE riep uyt, dat hy wilde ¹³ twisten met ¹⁴ vyer: ende het verteerde eenen ¹⁵ grooten afgront; oock verteerd’et een stuck lants.

13 Ofte, pleyten, rechten, ende volgens, straffen. Siet Hos. 4.1. met d’aent.

14 Van krijch ende oorloge, als bov. 1.4, 7, 10. sommige verstaen ’t nae de letter van eenen hemelschen brandt, als Sodom ende Gomorra overquam, ofte anderen gemeynen brandt, ofte groote droochte. Siet Ioel 1.19. met d’aenteeck.

15 D. diepte van wateren: waer door eenige verstaen het Coninckrijck van Syrien, verwoest door Tiglath-Pileser. 2.Reg. 16.9. ende door het stuck lants, een gedeelte van Israel, in Gilead, over de Iordane. Siet 2.Reg. 15.29. 2.Chron. 5.26.

5

Doe seyd’ ick; Heere HEERE, houdt doch op; wie souder [van] Iacob blijven staen? want hy is kleyn.

6

[Doe] berouwde sulcx den HEERE: oock dit en sal ¹⁶ niet geschieden, seyde de Heere HEERE.

16 Dat het gantsche lant op ditmael soude verteert worden door ’t vyer.

7

[Noch] deed hy my aldus sien; ende siet, de Heere stont op eenen muer, ¹⁷ die nae’t pas-loot gemaeckt was: ende een ¹⁸ pas-loot was in sijne hant.

17 Hebr. eenen muer des pas-loots. D. die nae ’t richtsnoer wel gemaeckt was. waer door men (met sommige) kan verstaen de Republijcke Israels, die Godt door sijne heylige wetten, ende sijnen genadigen segen, wel ende heerlick gesticht ende gebouwt hadde: ende door ’t pas-loot, dat Godt nu in sijne hant hadde, sijn streng ende rechtveerdich oordeel, dat hy na langduerige verdraegsaemheyt ende verschooninge (waer van in’t voorgaende) over Israel wilde uytvoeren: om datse alles omgekeert ende geschendt hadden, als bov. 6.12, etc. Vergel. ond. 8.2.

18 Het Hebr. woort wort alleenlick hier in dese beyde verssen gevonden.

8

Ende de HEERE seyde tot my; wat siet ghy, Amos? ende ick seyde, Een pas-loot: Doe seyde de Heere; Siet ick sal het ¹⁹ pas-loot stellen in’t midden van mijn volck Israël, ick en sal ²⁰ het ²¹ voortaen niet meer ²² voor-by-gaen.

19 Mijns rechtveerdigen oordeels.

20 Mijn volck.

21 Hebr. ick sal niet meer voortgaen, ofte voort varen voor by, ofte, over te gaen.

22 D. ongestraft laten, oversien, verschoonen, gelijck ick tot noch toe gedaen hebbe. Vergel. de maniere van spreken met Prov. 19.11. Mich.7.18. ende siet d’aenteeck. aldaer. alsoo ond.8.2.

9

Maer ²³ Isaacx hoochten sullen verwoest, ende Israëls ²⁴ heylichdommen verstoort worden: ende ick sal tegen ²⁵ Ierobeams ²⁶ huys opstaen met den ²⁷ sweerde.

23 Daer sy hare afgoderye bedreven, verschoonenende de selve met den naem ende het exempel haers voorvaders Isaacx ende Iacobs, als de welcke aldaer in voortijden den waren Godt altaren opgericht ende geoffert hadden. Siet Genes. 26.25. ende 35.7.

24 Afgodische Tempelen.

25 Die een sone was van Ioas. bov. 1.1.

26 Sijn soon Zacharia (die maer ses maenden regeerde) is van Sallum in’t openbaer, ter presentie van ’t volck, verslagen. 2.Reg. 15.10.

27 Het is aenmerckelick, dat de Propheet hier tegen dit oordeel Godts niet meer en repliceert, gelijck hy in de twee voorgaende gesichten sijne voorbede hadde gedaen, ende was verhoort.

10

²⁸ Doe sondt Amazia, de Priester te Beth-El, tot Ierobeam, den Coninck Israëls, seggende: Amos heeft eene ²⁹ verbintenisse tegen u gemaeckt, in’t midden des huyses Israëls; het lant en sal al sijne woorden niet konnen ³⁰ verdragen.

28 Als de Propheet dese gesichten den volcke hadde voorgedragen.

29 Ende behoort dien volgens (wil hy seggen) als een conspirateur gestraft te worden: voorts oock als een oproer-maker, om dat hy in’t openbaer voor al ’t volck tegen u propheteert.

30 ’Tvolck (wil hy seggen) sal tot oproer tegen u door hem verweckt worden. De staet des lants ende des Conincks autoriteyt vereyschen dan, dat hier in versien worde. Hebr. vatten, houden.

11

Want also seyt Amos; ³¹ Ierobeam sal door’t sweert sterven: ende Israël sal ³² voorseker uyt sijn lant gevanckelick worden wech-gevoert.

31 Amos hadde gesproken van Ierobeams huys vers 9.

32 Hebr. gevanckelick wechgevoert wordende gevanckelick worden wechgevoert.

12

Daer na seyde Amazia tot Amos; Ghy ³³ Siender, gaet wech, ³⁴ vliedt in’t lant van ³⁵ Iuda: ende ³⁶ eet aldaer broot, ende propheteert aldaer.

33 Siet 1.Sam. 9. op vers 9.

34 Hebr. vliedt u, ofte, voor u, het woordeken u, ofte, voor u, wort gehouden als overtollich ende dienende tot cieraet der sprake, andersins moest men ’t hier nemen, voor u, D. tot uwen besten, om in geen lijden te komen. Vergel. Gen. 12.1. Ierem. 5.5. Mich. 1. vers 11, etc. met d’aenteeck.

35 Daer Thekoa was gelegen, des propheten vaderlant. bov. 1.1.

36 D. geneert, onderhoudt u aldaer. Siet Gen. 3 op vers 19.

13

Maer te Beth-El en sult ghy ³⁷ voortaen ³⁸ niet meer propheteren: want dat is des Conincks ³⁹ heylichdom, ende dat is het ⁴⁰ huys des Coninckrijcks.

37 Hebr. niet toedoen, ofte, voortvaren meer te propheteren.

38 Vergel. bov. 2.12.

39 D. de plaetse, die de Coninck voor sijn heylichdom houdt, daer hy sijne solemnelen Godtsdienst by ’t gouden kalf verricht, waer tegen men hier geen propheteren en mach lijden. Sommige verstaen hier door den Coninck, Melech, ofte, Molech, den grooten Afgodt ende Coninck van Israel: siet bov. 5.26.

40 Dit kanmen verstaen van een Conincklick hof, dat de Coninck ontwijfelick te Bethel mede gehadt heeft, als hy daer resideerde om sijne afgoderye te plegen: ofte, van de plaetse, daer het opperste recht ende de Conincklicke Rijcx-raedt geweest zijn: ofte men kan ’t alsoo verstaen, dat gantsch Israel hier in den Afgodischen Tempel (huys voor Tempel) gewoon was te komen, etc. sulcx dat het, nae sijnen sin, voor Amos niet alleen niet veylich, maer oock sulcke prophetyen aldaer gantsch onlijdelick waren.

14

Doe antwoordde Amos, ende seyde tot Amazia; Ick en was geen Propheet, noch ick en was geen Propheten sone: maer ick was een ⁴¹ osse-herder, ende ⁴² las ⁴³ wilde-vijgen af.

41 Het Hebr. woort komt, nae sommiger gevoelen, van een ander dat runderen, ossen, ofte groot vee beteeckent. Vergel. bov. 1.1. And. maer ick socht ende las af wilde vijgen: also het Hebreeusch woort eygentlick soecken beteeckent, ende in ’t volgende vers staet dat hy achter het kleyn vee ofte de schapen ginck.

42 Het Hebr. woort wort alleenlick hier gevonden, verst. ofte voor hemselven tot spijse, ofte voor de beesten tot voedsel.

43 Ofte, vijg-moerbesien. Sulcke boomen warender by menichte in Canaan. Siet 1.Reg. 10.17. Iesa. 9.10.

15

Maer de HEERE nam my van

[fol. 118v]

achter de ⁴⁴ kudde: ende de ⁴⁵ HEERE seyde tot my; Gaet henen, propheteert tot mijn volck Israël.

44 Het Hebr. woort wort eygentlick van kleyn vee gebruyckt, maer is hier breeder genomen.

45 Dien ick meer moet gehoorsamen als menschen. Vergel. Acto. 4.19. hier uyt nemen sommige af, dat Amos niet zy gevlucht. De Ioden meynen, dat de Coninck Ierobeam d’aenklachte Amazie niet en hebbe aengenomen, maer den Propheet laten begaen.

16

Nu dan, hoort des HEEREN woort: Ghy segt; Ghy en sult niet propheteren tegen Israël, noch ^{a 46} druppen tegen het huys Isaaks.

a Ezech. 21.2.

46 Siet Deut. 32.2. Ezech. 21.2. met d’aenteeck.

17

Daerom seyt de HEERE alsoo; U wijf sal inde stadt ⁴⁷ hoereren, ende uwe sonen ende uwe dochteren sullen door’t sweert vallen, ende u lant sal door’t ⁴⁸ snoer uytgedeylt worden: ende ghy sult in een ⁴⁹ onreyn lant sterven, ende Israël sal ⁵⁰ voorseker uyt sijn lant gevanckelick worden wech-gevoert.

47 D. ofte, sy sal haer selfs tot hoererye begeven, ofte als eene hoere van den vyant misbruyckt worden.

48 Te weten, Door anderen. Siet Deuter. 3 op vers 4. ende Psal. 16. op vers 5.

49 Het afgodisch Assyrien.

50 Als bov. vers 11.