Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xlvj. Capittel.

Prophetie van den onderganck der Babyloniers, ende harer Afgoden, vers 1, etc. Godt maeckt de Ioden indachtich sijner liefde ende trouwe tot haer, 3. ende hy vermaentse dat sy hem niet af en beelden, 5. haer voor oogen stellende de dwaesheyt der Afgoden-dienaers, 6. De Heere bewijst uyt sijne wercken, die hy eertijts, ende noch korts by sijne kercke gedaen heeft, dat hy alleen de ware Godt zy, 8, etc.

1

¹ BEl is gecromt, ² Nebo wort nedergebogen, ³ hare ⁴ Afgoden ⁵ zijn geworden voor de dieren ende voor de beesten; ⁶ uwe opgeladene packen zijn een last voor de vermoeyde [beesten].

1 Bel, is de name van den voornaemsten Afgodt der Babyloniers. siet Dan. 1.2. in de aenteeck. Als de stadt Babel van de Persianen is ingenomen geweest, soo zijn oock de Goden der Babyloniers verstoort, ende als gevanckelick nae Persen gevoert geworden.

2 Nebo, is oock de name eenes Afgodts by de Babyloniers.

3 T.w. der Babyloniers.

4 Hebr. smerten, om dat de Afgoden den genen diese dienen, smerten veroorsaken.

5 D. sy zijn geladen op de dieren ende beesten, namelick, dat syse in Persien souden brengen.

6 De sin is, De lastdragende beesten, die de Persen gebruycken sullen om uwe Afgoden te vervoeren, sullender soo swaer mede geladen zijn, dat syder moede van worden sullen.

2

⁷ T'samen zijn sy neder-gebogen, sy zijn gecromt: ⁸ sy en hebben den last niet kunnen redden, maer ⁹ sy selve ¹⁰ zijn in de gevangenisse gegaen.

7 De sin is, sy t.w. de Afgoden van Babel, en hebben niet kunnen beletten, dat de Persianen eenen grooten buyt uyt Babylonien uytvoeren souden, Ia sy moeten selve mede in de gevanckenisse: sulcke fraeye ende dappere Goden zijn sy. Andre verstaen 't aldus: De lastdragende beesten, die de beelden droegen, waren daer mede soo overladen, dat sy krom ende gebogen gingen.

8 T.w. de Afgoden, ofte de Babyloniers.

9 Hebr. hare ziele. D. sy selve. alsoo cap. 47. vers 14.

10 D. sy sullen gevanckelick wech gevoert worden nae Persen.

3

Hoort nae my, ô huys Iacobs, ende het gantsche overblijfsel des huys Israëls, ¹¹ die ghy [van my] gedragen zijt ¹² van den buyck aen, [ende] opgenomen ¹³ van de baermoeder af.

11 D. voor die ick steedts sorge drage, wiens schut en scherm ick altoos geweest ben. Siet Exod. 19.4. Deut. 1.31. ende 32.11. Psal. 22.11. ende 71.6.

12 Of, van [smoeders] buyck af. De sin is, ick ben met u beswaert geweest, als een moeder met haer kint, ende hebbe u beschermt ende versorcht van uwen eersten oorspronck af.

13 D. soo haest als ghy geboren zijt.

4

Ende ¹⁴ tot den ouderdom toe sal ick de selve zijn, ja tot de grysicheyt toe, sal ick [u lieden] ¹⁵ dragen: Ick hebb'et gedaen, ende ick sal [u] opnemen, ende ick sal dragen, ende ¹⁶ redden.

14 D. tot dat ghy oudt en grijs sult geworden zijn.

15 Gelijck een moeder ofte voedster haer jonck kint draecht. D. ick sal u wel versorgen.

16 T.w. uyt de Babylonische gevanckenisse, of, uyt allen noot.

5

^a Wien soudt ghylieden my naebeelden, ende even-gelijck maken, ende my ver-

a Ies. 40.18, 25.

[fol. 24r]

gelijcken, dat wy malkanderen gelijcken souden?

6

¹⁷ Sy ¹⁸ verquisten het gout uyt de beurse, ende wegen het silver met ¹⁹ de wage: sy hueren ²⁰ eenen gout-smit, ende die maeckt het ²¹ tot eenen Godt, sy knielen neder, oock buygen sy haer [daer voor].

17 T.w. Afgodendienaers.

18 Of, sy verquisten onnuttelick. het Hebr. woort beteeckent eygentlick het gelt overvloedelick verquisten, als geen werck daer van makende, of 'tselve niet achtende, So dat hier te kennen wort gegeven der Afgodendienaren dwaesheyt, ende beroovinge harer sinnen.

19 Of, waeg-penne, evenaer, of tonge der weech-schale.

20 Hebr. eenen smelter, als Ies. 41.7.

21 D. tot eenen afgodt.

7

^b Sy nemen hem op den schouder, sy dragen hem, ende setten hem ²² aen sijne plaetse, daer staet hy, hy en wijckt van sijne stede niet, ja roept [yemant] tot hem, so en antwoordt hy niet, hy en verlost ²³ hem niet uyt sijne benautheyt.

b Ies. 54.20.

22 Hebr. onder sich.

23 T.w. den Afgodendienaer.

8

Gedenckt ²⁴ hier aen, ende ²⁵ houdt u kloeckelick, ²⁶ brengt het weder in't herte, ²⁷ ô ghy overtreders.

24 Of, aen dit, of deses.

25 Of, houdt u mannelick, ofte, zijt gefondeert: Siet toe dat ghy u niet en laet bedriegen, noch bewegen, of brengen tot den dienst der afgoden, door vreese, of door het exempel der Babyloniers.

26 Of, brengt het de overtreders weder in 't herte.

27 Die mijn verbont verlaet, ende u van de afgodendienaers laet verleyden.

9

Gedenckt ²⁸ der vooriger dingen ²⁹ van ouden tyden af: dat ick Godt ben, ^c ende daer en is geen Godt meer, ende daer en is niet ³⁰ gelijck ick:

28 T.w. der weldaden ende wonder-wercken, die ick u lieden, of, mijne kercke eertijts bewesen hebbe.

29 De reden soude aldus voller zijn, die geschiet zijn van ouden tijden af.

c Ies. 45. versen 5, 14, 18, 21, 22. ende cap. 41. vers 22.

30 Of, my gelijck.

10

³¹ Die van den beginne aen verkondige het eynde, ende van outs af die dingen, die noch niet geschiet en zijn: die segge, ^d Mijn raet sal bestaen, ende ick sal al mijn wel-behagen doen.

31 D. Ick die de toekomende dingen voorsegge lange te vooren eer sy geschieden, doende daer mede blijcken, dat ick alleen de ware Godt ben.

d Psal. 33.11. Prov. 19.21. ende 21.30. Heb. 6.17.

11

Die ³² eenen roof-vogel roepe ³³ van het Oosten, ³⁴ eenen man mijnes raets uyt verren lande: ja ick hebbe [het] gesproken, ick sal 't oock doen komen, ick hebbe [het] ³⁵ geformeert, ick sal het oock doen.

32 Verstaet Cores, die soo snellick met sijn heyr-leger uyt Persen in Babylonien sal komen, ende haer berooven, als of hy een snel-vliegende vogel ware, ende vloge.

33 T.w. uyt Persia, dat de Babyloniers tegen 't Oosten leyt.

34 D. eenen man die mijnen raetslach doe ende in het werck stelle, Babel verwoeste, ende mijn volck uyt de gevangenisse verlosse.

35 T.w. in mijnen sin, of in mijnen secreten raet, ick hebbet geresolveert, ick hebt voor my genomen.

12

Hoort nae my, ³⁶ ghy stijve van herten: ³⁷ ghy die verre van der gerechticheyt zijt.

36 Of, ghy stoute, stege, hartneckige, obstinate van herten, ghy boosaerdige Ioden.

37 Als of Godt seyde, Ghylieden die mijner genade gantsch onweerdich zijt, om dat ghy de vroomicheyt ende ware godtsalicheyt nae behooren niet en behertigt.

13

³⁸ Ick brenge ³⁹ mijne gerechticheyt nae-by, sy en sal niet verre wesen, ende ⁴⁰ mijn heyl en sal niet vertoeven: maer ick sal heyl geven in Zion, ⁴¹ aen Israël mijne heerlickheyt.

38 Of, Ick sal brengen, of, Ick hebbe gebracht, ende aldus dickwijls by de Propheten, die van wegen de sekerheyt harer Prophetien, dickwijls van een sake die noch aenstaende is, spreken als of sy alreets voltrocken ware.

39 D. het werck mijner gerechticheyt, T.w. de verlossinge mijnes volcks uyt de Babylonische gevangenisse, ende voorts door den Heere Christum uyt hare geestelicke elende. Siet bov. cap. 45. vers 8.

40 D. de verlossinge die ick mijn volck bewijsen sal, haer uyt de gevangenisse verlossende.

41 D. sulck een verlossinge, door de welcke mijn volck Israël grootelicx sal vereerlickt worden. And. [Tot] mijne heerlickheyt; T.w. die door dit heerlick werck der verlossinge, sal openbaer gemaeckt ende geroemt worden. And. om Israëls wille, dat mijne heerlickheyt is.