Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xv. Capittel.

Voorsegginge van de grouwelicke verwoestinge ende elenden die den lande der Moabiten souden aengedaen worden van de Assyriers, door Godes rechtveerdich oordeel, 't welck de Prophete in 't gemeyn, ende in het bysonder, met veel omstandicheden beschrijft.

1

^{a 1} DE Last Moabs. Sekerlick inder nacht ² is ³ Ar Moabs ⁴ verwoest, sy is uytgeroeyt, sekerlick ⁵ in der nacht is ⁶ Kir Moabs verwoest, sy is uytgeroeyt.

a Ier. 48.1. Eze. 25.8. Amos 2.1.

1 D. de sware straffe die over de Moabiten comen sal, namelic door de Assyriers, ten tijde des Conincx Salmanasser. Siet Ies. 16. op vers 14.

2 And. als Ar Moabs verwoest is, is [hy] T.w. Moab, uytgeroeyt, want inder nacht als Kir Moabs verwoest is, is [hy] uytgeroeyt. De sin is de Moabiten zijn t'eenemael vervallen in dien nacht als hare beyde voornaemste steden, met andre sterckten hares lants, van hare vyanden zijn ingenomen ende verwoest.

3 D. Ar inder Moabiten lant gelegen. Dit was de hooft-stadt der Moabiten, Num. 21.28. Deut. 2.18, 29.

4 D. sy sal gewisselick verwoest worden, T.w. door den Coninck van Assyrien. siet Ies. 16.14. van 't gene dat geschieden soude, wort gesproken als of het alreets geschiet ware, soo hier, als doorgaens by de Propheten: Ende dat van wegen de sekerheyt der voor-seggingen.

5 D. onversiens en onverhoets. And. als not. 2. is aengeteeckent.

6 Anders genoemt Kirheres. ond. 16.11. Ies. 48.31. ende 36. Oock Kirhareseth, Ier. 16.7. Een vande voornaemste Steden der Moabiten. Daer was oock in Meden eenstadt of lantschap Kir genoemt, als te sien is. 2.Reg. 16.9.

2

⁷ Hy ⁸ gaet op na ⁹ Baïth, ende ¹⁰ Dibon, [ende nae] ¹¹ Bamoth, om te weenen: over ¹² Nebo, ende over ¹³ Medeba sal Moab ¹⁴ huylen; ¹⁵ op ^b alle hare hoofden is kaelheyt, aller baert is afgesneden.

7 T.w. Moab.

8 And. Baith ende Dibon zijn opgegaen, T.w. nae Bamoth, Of, nae de hoochten, om aldaer te weenen.

9 Dese Stadt wort anders genoemt Beon, Baal-Meon, ende Beth-Baal-Meon, Num. 32.3. ende 38. Ios. 13.17. Sy was vermaert van wegen d'Afgoderije die daer bedreven wiert. Tot een Afgodt aldaer, ende tot andre Steden daer Afgoden waren, namen de beangstichde Moabiten haren toe-vlucht, om hulpe ende raet te soecken, clagende den selven haren noot.

10 Een Stadt den Rubeniten toegeleyt. siet Ios. 13.17. ond. vers 9 wortse nae sommiger gevoelen, Dimon genoemt.

11 Anders genaemt Bamoth-Baal, Ios. 13.17. And. tot de hoochten, of, op de hoochten, om aldaer voor de beelden harer Goden te weenen, ende met tranen tot hare hulpe te bewegen.

12 Dese stadt was den Rubeniten toegedeylt. Num. 32.38.

13 Eene stadt in der Moabiten lant. Num. 21.30. Ios. 13.17.

14 T.w. om dat die steden verstoort zijn, of haest sullen verstoort worden.

15 De sin is, Daer sal droeffenisse zijn door het gantsche lant der Moabiten. Dit, ende datter volgt, moetmen verstaen nae de manieren van doen der Moabiten, ende eeniger anderer Natien, die, tot een teecken van droeffenisse, haer vleesch door-sneden ende door-kerfden: Sy trocken het hayr uyt het hooft, ende sy sneden den baert cael af. Maer Lev. 19.27. ende Deut. 14.1. heeft Godt sijn volck verboden sulcx te doen.

b Ier. 48.37. Ezech. 7.18.

3

Op hare wijcken hebben sy ¹⁶ sacken aengegordet: ¹⁷ op hare daken, ende op hare straten huylen sy altemael,

16 D. treurkleederen.

17 Hy wil seggen, Dat als sy baden, dat deden sy op de daken. Zephan. 1.5.

[fol. 9r]

¹⁸ afgaende met geween.

18 Gelijck sy al weenende waren op de daken geklommen, alsoo komen sijder ooc al weenende wederom af, geenen troost ontfangen hebbende.

4

¹⁹ Soo ²⁰ Hesbon als Eleale ²¹ schreeut, hare stemme wort gehoort tot ²² Iahaz toe, daerom ²³ maken ²⁴ de toe-geruste Moabs een geschrey, ²⁵ eenes yegelicks ziele ²⁶ in hem is qualick gestelt.

19 Hebr. ende Chesbon ende Elale.

20 Van Hesbon ende Eleale siet Ios. 13.17. Num. 32.37.

21 T.w. van angst ende vreese.

22 Siet Num. 21.23.

23 Of, sullen geschrey maken.

24 Ofte, de gewapende. De sin is, Het geschreeuw der burgeren sal de gewapende soldaten verschricken ende verveert maken.

25 D. sy zijn alle gaer qualick te vreden. And. haer leven is qualick gestelt, ofte, is haer verdrietich.

26 D. in sich selven, ende verstaet hier Moab, mitsgaders alle die het met hem houden.

5

²⁷ Mijn herte schreeuwt over Moab, hare ²⁸ grendelen zijn nae ²⁹ Zoar toe, de ³⁰ drye-jarige veerse: want hy gaet op ³¹ met geween nae den opganck van Luhith, want op den wech nae Horonaim verwecken sy ³² een jammer-geschrey.

27 Als of de Prophete seyde, De jammer die de Moabiten sal over komen, sal soo groot zijn, dat ick my niet en kan onthouden van hertelick te schreyen, als icker aen gedencke. Siet Ies. 16.18. ende 21.3. Ier. 48.5, 31, 34, 38. sommige nement alsoo, dat de Propheet hier af beelt in sijn persone, tgene dat Moab in sijn lijden doen soude.

28 D. de overste ende machtige van Moab, die by grendelen worden vergeleken, om dat sy de vasticheyt des lants zijn. And. Hare vluchtige [vlieden] etc. And. mijn herte schreeuwt over Moab ende [over] sijne grendelen, tot Zoar toe, [als] een drie-jarige Koe. Tot Zoar toe, D. datmen't tot Zoar toe hooren kan, of het schoon aen de uyterste palen des Moabitischen lants nae Iudaea aen, gelegen is.

29 Siet Gen. 19.22.

30 D. sterck, wulps, ende dertel. dit kanmen verstaen van Zoar, ofte van Moab. In Ierem. wortet geseyt van Horonaim. Siet Ier. 48.34. met d'aent.

31 Of, al weenende.

32 Of, verheffen sy een gebroken geschrey. And. een verderffelick geschrey. Hebr. een geroep der brekingen, of, der verbrekinge. D. (gelijck het sommige nemen) soodanich een geroep als die van sich geven, die van hare vyanden wreedelick worden verbroken ende vernielt.

6

Want ³³ de wateren van ³⁴ Nimrim sullen enckele verwoestinge wesen: want het gras is verdorret, het teeder gras is vergaen, daer en is geen groente.

33 D. de leege ende waterige landen te Nimrim, of, ontrent Nimrim, sullen dorre, woest, ende desolaet liggen. De sin is, Het geheele lant Moabs sal tot d'uyterste ruyne gebracht worden, alsoo dat selfs in die plaetsen daer overvloet van wateren pleecht te zijn, groote droogte wesen sal.

34 Nimra, ende Beth-nimrah genoemt, Num. 32.31, 36. dese plaetse is den sonen Gads gegeven, Ios. 13.27, 28.

7

Daerom sullen ³⁵ sy den overvloet [dien] sy ³⁶ vergadert hebben, ³⁷ ende 't gene dat sy wech-geleyt hebben, ³⁸ aen de beke der wilgen voeren.

35 T.w. de Moabiten. Hebr. hy, T.w. Moab.

36 Hebr. gemaeckt hebben.

37 Het Hebr. woort comt van besoecken of wechleggen.

38 Of nae de beke der wilgen, T.w. om 'tselve aldaer te verbergen. And. In het dal der Arabiers. Ende dan is dit de sin, De Arabiers, die haer by de Assyriers sullen voegen, sullen de schatten der Moabiten helpen rooven, ende sullense wech-voeren.

8

Want ³⁹ dat geschreeuw ⁴⁰ sal ommegaen door de lantpale Moabs, haer gehuyl ⁴¹ tot Eglaim toe, ja ⁴² tot Beër-Elim toe sal haer gehuyl zijn.

39 D. dat geschreeuw ende gehuyl der vluchtige Moabiten, van het welcke gesproken is versen 1, 2, 3, 4. sal door alle de lantpalen der Moabiten gaen, van het eene eynde tot aen het andere.

40 Of, gaet omme, of, is omme-gaen. ende alsoo in 't volgende.

41 Ofte, tot aen de twee t'samen-vlietende beken. T.w. tot de beke of born-put Arnons (daer van Num. 21.14. gesproken wort) ende tot Beër-Elim.

42 And. tot den born-put Elim toe: Of, tot den born-put der machtigen, aldus genoemt, om dat de Vorsten der Israëliten den selven hebben gegraven, of graven laten, Num. c. 21.

9

⁴³ Want de wateren Dimons ⁴⁴ zijn vol bloets, want ⁴⁵ ick sal Dimon noch meer toeschicken: [te weten] ⁴⁶ Leeuwen ⁴⁷ over de ontcomene Moabs, mitsgaders over het overblijfsel ⁴⁸ des lants.

43 Of, selfs zijn de wateren etc.

44 T.w. vande verslagene ende verwondde Moabiten, welcke de Assyriers souden verslaen.

45 Hebr. ick sal over Dimon toe-voechselen voegen, of, setten. D. ick salse noch meer straffen.

46 Verstaet hier by, Ende andere wreede verscheurende dieren, om haer te verscheuren Hebr. eenen leeuw, waer door de Conicnk Nebucadnezar (die oock elders by eenen leeuw wort geleken) can verstaen worden. Van verscheurende leeuwen onder het ongehoorsame volck, van Godt gesonden, siet oock 2.Reg. 17.25.

47 De sin is, De Moabiten die hare vyanden ontloopen sullen, die sullen van de leeuwen verscheurt worden, ende alles watter overich sal gebleven zijn in't gantsche lant, dat sal te schande gemaeckt worden. In somma, Godt de Heere dreycht hier, dat de vyanden sijner kercke geensins en sullen ongestraft blijven.

48 T.w. der Moabiten.