Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het vij. Capittel.

Salomo vermaent tot familiere, innerlicke, ende stercke gemeenschap met de wijsheyt, vers 1, etc. om bewaert te zijn voor de perijckelen der onkuysche vrouwen, 5. waer van hy een bysonder exempel, voor oogen stelt, afbeeldende seer levendich de kunstige practijcken eener overspeeldersse, ende de verleydinge eenes dommen Iongelincks, met eernstige afmaninge van sulcke godtloosheyt, 6, etc.

1

MIjn soon, bewaert mijne redenen; ende ¹ legt mijne geboden by u wech.

1 Siet Iob 23. op vers 12.

2

^a Bewaert mijne geboden, ende ² leeft; ende mijne ³ wet, als ⁴ den appel uwer oogen.

a Prov. 4.4. Lev. 18.5.

2 D. ghy sult sekerlick leven. ’T gene op bevelender maniere uyt-gesproken wort, begrijpt dickwijls eene vaste belofte. Siet bov. 3. op vers 25. ende 4. op vers 4.

3 Ofte, leere. Siet bov. 1. op vers 8.

4 T.w. die om sijne teericheyt gantsch nauwe bewaert moet worden. Siet Deut. 32. op vers 10.

3

^{b 5} Bindtse aen uwe vingeren: ⁶ schrijftse op de tafel uwes herten.

b Deut. 6.8. ende 11.18.

5 D. hebtse geduerichlick voor de oogen, om die te gedencken, ende by de hant, om die in’t werck te stellen. Vergel. Deut. 6. op vers 8. ende 11.18.

6 Siet bov. 3. op vers 3.

4

⁷ Segt tot de wijsheyt, Ghy zijt mijne suster; ende heet het verstant uwen ⁸ bloet-vrient.

7 D. bemint de wijsheyt, ende vereertse, als ofse uwe eygen suster ware, ofte u nae-bestaende, etc.

8 Het Hebr. woort is soo genomen, Ruth 2.1. Vergel. oock Ruth 3.2. ende de aenteeck.

5

^c Op datse u bewaren voor de ⁹ vreemde vrouwe; voor de onbekende, ¹⁰ [die] met hare redenen vleyt.

c Prov. 5.3.

9 Siet bov. 2. op vers 16.

10 Siet bov. 2. op vers 16. voorgemelt.

6

¹¹ Want door de venster van mijn huys, door mijne tralie keeck ick uyt,

11 Hoewel het zijn kan, dat Salomo dit met sijn eygen oogen gesien heeft: nochtans schijnt het, dat hy ’t exempels-wijse voorstelt, als eene sake, die dickwijls gebeurt, ende dat tot leeringe, ende waerschouwinge der jeucht: gelijck Christus mede dickwijls in den Euangelio sulcke exempelen, ende gelijckenissen voortbrengt.

7

Ende ick sach onder de ¹² slechte, ick ¹³ merckte onder de ¹⁴ jonge gesellen eenen ¹⁵ verstandeloosen jongelinck,

12 Siet bov. 1. op vers 4.

13 Siet van het Hebr. woort aldus genomen, Iob 18.2. ende de aenteeck.

14 Hebr. sonen; D. jonge mannen, ofte gesellen; gelijck by ons het woort dochter veel voor eene jonge dochter gebruyckt wort.

15 Hebr. herteloosen. Siet bov. 6. op vers 32.

8

Voor-by gaende op de strate, neffens ¹⁶ haren hoeck, ende hy tradt op den wech ¹⁷ van haer huys,

16 T.w. der overspeeldersse. Verst. neffens den hoeck van haer huys, daer in sy woonde.

17 D. die tot haer huys leydde.

9

¹⁸ In de schemeringe, in den avont des daechs, in den ¹⁹ swarten nacht, ende de donckerheyt:

18 T.w. des avonts. Siet van het Hebr. woort, 2.Reg. 7. op vers 5.

19 Hebr. swartheyt des nachts; D. als de nacht van donckerheyt swart wiert. alsoo ond. 20.20. in de swartheyt der duysternisse; D. als’t swart is van groote duysternisse. ende verstaet dit versken van ’t begin ende van’t vervolch deses handels.

10

Ende siet, eene vrouwe ontmoetede hem in hoeren- ²⁰ verciersel, ende ²¹ met het herte op hare hoede;

20 Het Hebr. woort beteeckent eygentlick een habijt, kleedt, pareersel, ofte cieraet, dat wel op het lichaem gepast, ende gevoecht is. Vergel. Psal. 73.6.

21 Hebr. bewaert, ofte, behoedet van herte, ofte voorsien van sinnen: D. dobbel, schalck, loos, ende gantsch voorsien met allerley doortrapte listicheyt, om te bedriegen, ende niet bedrogen te worden.

11

^d Dese was ²² woelachtich, ende ²³ wederstrevich: hare voeten ²⁴ en bleven in haer huys niet,

d Prov. 9.13.

22 D. ongerust van sinnen, ongebonden van tonge, licht in gebeerden, vol bedrijfs in ydele wercken, ofte, snaterachtich. Alsoo ond. 9.13.

23 Ofte, afwijckende; te weten, van alle goede seden, ende van de gehoorsaemheyt hares mans.

24 Hebr. en woonden niet. alsoo is’t Hebr. woort genomen, Exod. 40.35. Iud. 5.16.

12

²⁵ Nu buyten, ²⁵ dan op de straten zijnde, ende by alle hoecken loerende.

25 Hebr. mael, mael, dat is, d’eenmael buyten, d’andermael op, etc. Verstaet door buyten, de plaetse, ende ruymte, die voor de deure van het huys is: door de straten de gemeene gangen, ende wijcken, die door de stadt, ende daer buyten loopen.

25 Hebr. mael, mael, dat is, d’eenmael buyten, d’andermael op, etc. Verstaet door buyten, de plaetse, ende ruymte, die voor de deure van het huys is: door de straten de gemeene gangen, ende wijcken, die door de stadt, ende daer buyten loopen.

13

Ende sy greep hem aen, ende kuste hem: sy ²⁶ sterckte haer aengesichte, ende seyde tot hem:

26 Ofte, verstijfde: dat is, sy leyde de schaemte af, was stout, ende dede (gelijckmen seyt) een verderen aengesicht aen. Vergel. Deut. 28. d’aent. op vers 50. And. vergaderde.

14

²⁷ Danck-offeren zijn by my: ick hebbe heden mijne ²⁸ geloften ²⁹ betaelt.

27 Siet van dese Levit. 3. op vers 1. van de welcke sy, diese den Heere toebrachten, haer deel hadden: waer van sy alsdan met hare vrienden vrolick waren. Ofte: danck-offeren waren op my. Dat is, belofte van danck-offeren te doen.

28 Siet Levit. 7. op vers 16.

29 D. volbracht, dat ick belooft hebbe. Siet Psal. 50.14. ende 61.9. ende 65.2. Nah. 1.15.

15

Daerom ben ick uytgegaen u te gemoete, om u aengesichte ³⁰ neerstelick te soecken, ende ick hebbe u gevonden.

30 Het Hebr. woort beteeckent wel eygentlick yet in den morgen-stont soecken: maer het wort voor alle neerstige soeckinge genomen. siet Iob 7. op vers 21. want hier en wort niet gesproken van den morgen, maer vanden avont-stont.

16

Ick hebbe mijne bed-stede met ³¹ tapijt-cieraet toe-gemaeckt ³² met uytgehouwene wercken, ³³ met fijn linnen van Egypten.

31 Het Hebr. woort het welcke alleene hier, ende ond. 31.19. gevonden wort, schijnt te beteeckenen eenich bedde-cieraet, als kostelicke tapijten, ende konstich toe-gemaeckte dekenen, daer mede de bedden niet alleen bedecket, maer sonderlinge opgeproncket wierden.

32 Verst. graveringen, ende insnijdingen, die tot een cieraet aen de koetse, daerop het bedde lach, konstelick ingekerft, ende ingeholt waren.

33 Hebr. snoer, ofte, draet, waer door sommige verstaen seer fijn, wit, ende kostelick linwaet, dat uyt sulcke draden gemaeckt wiert, ende tot het bedde behoorde. Vergel. Gen. cap. 41.42. 1.Reg. cap. 10.28. ende ond. 31.22. Eenige houden, dat dese snoeren, ofte koordekens, die seer kostelick waren, liepen tusschen de tapijten, ofte behangselen, om een onderscheyt te maken tusschen de Figuren, die daer op mochten gesteken, ofte geweven zijn. Andere meynen, dat de koetse tot een cieraet met dese kostelicke snoeren is omvlochten geweest.

17

Ick hebbe mijn leger met mirrhe, aloë, ende caneel wel-rieckende gemaeckt,

18

Komt, laet ons ³⁴ droncken worden van minnen tot den morgen toe: laet ons ons vrolick maken in ³⁵ groote liefde.

34 Vergel. bov. 5.19. ende de aent. daerop.

35 Hebr. liefden. in’t getal van velen.

19

Want ³⁶ de man en is niet in sijn huys: hy is ³⁷ eenen verren wech getogen.

36 Sy seyt dit met verachtinge haers mans, al of hy haer man niet meer en ware: gelijck sy oock daerom terstont seyt, in sijn huys, voor te huys.

37 Hebr. eenen wech uyt verren, D. eenen verren wech, alsoo Ier. 31.10. Eylanden uyt, ofte, van verre, D. die verre gelegen zijn.

20

Hy heeft ³⁸ eenen bundel gelts ³⁹ in sijne hant genomen: ⁴⁰ ten bestemden dage sal hy nae sijn huys komen.

38 Dit seyt sy tot een teecken, dat hy lange wech soude blijven.

39 D. met hem. Siet 2.Sam. 8. op vers 10. ende 2.Reg. 5. op vers 5.

40 D. dien hy my geset heeft, ende die noch op veel nae niet en is verschenen. Siet van het Hebr. woort, Psal. 81.4. ende d’aenteeck.

21

Sy ⁴¹ beweechde hem door de veelheyt van haer ⁴² onderricht: sy dreef hem aen door ⁴³ de vleyinge harer lippen.

41 Hebr. dede hem afwijcken, ofte, neychde hem.

42 Het Hebr. woort beteeckent wel meest een goet onderwijs, ofte leere, waer door men tot wijsheyt, ende deucht geleert wort, bov. 1.5. maer hier in’t quade genomen zijnde, ist soo veel, als eene bedriegelicke, ende met schoone woorden aenlockende bepratinge, waer door yemant tot sijnen nadeele verleyt wort.

43 Anders oock genaemt lippen der vleyinge. Psal. 12.3, 4. Hebr. smiedicheyt, ofte, glatheyt harer lippen.

22

Hy ginck haer stracx achter na, gelijck een os ter slachtinge gaet; ende ⁴⁴ gelijck een dwaes tot ⁴⁵ de tuchtinge der boeyen:

44 In’t Hebr. zijn de woorden omgesett, aldus: gelijck de boeye tot de tuchtinge des dwasen; dat is, gelijck de dwase tot de kastijdinge der boeye; te weten, gaet, dat is, om met de boeyen gekastijdt te worden. And. gelijck de dwaes met de boeyen der tuchtinge.

45 Het Hebr. woort beteeckent niet alleen de onderwijsinge, die geschiet met woorden, als bov. 1.2. ende 16.22, etc. maer oock de kastijdinge, die geschiet met dadelicke straffe, als ond. 22.15. ende 23.13. Ier. 30. vers 14. Ezech. 5.15.

23

Tot dat hem ⁴⁶ de pijl ⁴⁷ sijne lever doorsneedt; ^e gelijck een vogel sich haestet nae den strick, ende niet en weet dat de selve ⁴⁸ tegen sijn leven is.

46 D. eene felle, scherpe, ende seer diepgaende, ende doordringende plage, ofte straffe. siet Deut. 32. op vers 23. ende Iob 6. op vers 4.

47 D. sijne begeerlickheyt met rampsaligen lust ontstack, sijn lichaem met ongesontheyt verdorf, ende sijnen geest met het gevoelen van Godts toorn beroerde.

e Prov. 1.17.

48 T.w. opgehangen, geleyt, ofte uytgespreydt, om hem het leven (Hebr. ziele) te benemen.

24

Nu dan, ⁴⁹ kinderen, hooret nae my: ende luystert nae de redenen mijnes monts.

49 Siet bov. 1. op vers 8.

25

En laet u herte tot hare ⁵⁰ wegen niet wijcken: en dwaelt niet op hare paden.

50 D. maniere van leven, doen, ende laten, handel, ende wandel. siet Gen. 6. op vers 12. Neemt in den selven sin het volgende woort paden.

26

Want sy heeft vele gewondde nedergevelt, ende alle ⁵¹ hare gedoodde zijn ⁵² machtich vele.

51 D. die sy gedoodt, ende omgebracht heeft.

52 And. sterck, D. kloeck, nae den lichame in kracht, ofte nae den geest in wijsheyt, ofte nae beyden, als Simson, David, Salomo, etc. Het Hebr. woort is voor vele in getale genomen, Psa. 139.17. Ier. 5.6. ende 15.8. voor machtige, ofte stercke. Genes. 18.18. Exod. 1.7, 9. Deut. 7.1.

27

^f Haer huys zijn wegen ⁵³ des grafs, dalende nae de binnen-kameren ⁵⁴ des doots.

f Prov. 2.18. ende 5.5.

53 D. die nae het graf leyden. And. nae de helle: want het Hebr. woordeken beyde beteeckent. Siet Genes. 37. op vers 35. beyde beteeckenissen konnen hier plaetse hebben.

54 Niet alleen des lichamelicken, maer oock des geestelicken, ende eeuwigen.