Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xxvj. Capittel.

Uzzia komt in sijns vaders Amazia plaetse, vers 1, etc. regeert wel in de dagen van Zacharia, 4. krijgt groote overwinningen over sijne vyanden, 6. Voorsiet de stadt Ierusalem, ende sijn huys, 9. sterckt sijn rijcke met krijchs-volck, wapenen, ende konstige oorloogs-wercken, 11. hy vergrijpt sich mits te willen roocken voor den Heere, 16. waer over hy met melaetscheyt gestraft wort, 19. hy sterft, ende sijn sone Iotham regeert, 23.

1

^{a 1} DOe nam het gantsche volck van Iuda ² Uzzia, (die nu ³ sestien jaer out was) ende maeckten hem Coninck in sijns vaders Amazia plaetse.

a 2.Reg. 14.21.

1 T.w. als sijn vader Amazia vluchtede nae Lachis. Siet 2.Reg. 14. op vers 21.

2 Oock genaemt Azaria. 2.Reg. 14.21.

3 Hebr. een soon van sestien jaer. ende soo in het volgende.

2

^b De selve bouwde ⁴ Eloth, ende brachtse weder aen Iuda; na dat de Coninck met sijne vaderen ontslapen was.

b 2.Reg. 14.22.

4 Oock genaemt Elath, 2.Reg. 14.22. Siet van dese stadt, 1.Reg. 9. op vers 26.

3

^c Sestien jaer was Uzzia out, doe hy Coninck wiert, ende hy regeerde twee en vijftich jaer te Ierusalem: ende de naem sijner moeder was Iecholia van Ierusalem.

c 2.Reg. 15.2.

4

Ende hy ⁵ dede dat recht was inde oogen des HEEREN, ⁶ nae alles dat sijn vader Amazia gedaen hadde.

5 Dat is, hy heeft den suyveren Godes-dienst, die onder de laetste regeringe van Amazia vervallen was, opgericht, ende gehanthaeft.

6 In de regeringe sijnes rijcks heeft hy niet alleen de eerste voetstappen sijns vaders gevolcht: maer is oock in't laetste sijnen vader eenichsins gelijck geworden. Want gelijck sijn vader Amazia, na dat hy de Edomiten overwonnen hadde, tot afgoderye vervallen was, bov. 25.14. alsoo is Uzzia na dat hy machtich ende voorspoedich geworden was, tot dese vermetenheyt vervallen, dat hy sich het Priester-ampt heeft willen aentrecken, onder vers 16.

5

Want ⁷ hy begaf sich om Godt te soecken, inde dagen van Zacharia, ⁸ die verstandich was ⁹ inde gesichten Godts:

7 Hebr. hy was om Godt te soecken. wat het zy Godt te soecken. Siet bov, 11. op vers 16. verstaet, dat hy besich was met Godt te soecken.

8 And. die [hem] verstandich maeckte. dat is, die hem leerde ende onderwees: want het Hebr. woort beteeckent niet alleen verstant hebben, ende verstandich zijn, maer oock somtijts door goet onderwijs, ende leeringe yemant verstandich maken.

9 And. in de vreesen Godts. verstaet door de gesichten, de geheele leere van het gene, datmen gelooven, ende doen moeste ter salicheyt, geopenbaert door Mosen, ende de andere Propheten, ende door de selve dagelicks den volcke ingescherpt, verklaert, ende toe ge-eygent.

[fol. 209v]

in de dagen nu, dat hy den HEERE socht, maeckte hem Godt voorspoedich.

6

Want hy tooch uyt, ende krijchde tegen de Philistijnen, ende brack den muer van ¹⁰ Gath, ende den muer van ¹¹ Iabne, ende den muer van ¹² Asdodd:aer toe bouwde hy steden ¹³ in Asdod, ende onder de Philistijnen.

10 Siet van dese stadt, 1.Reg. 2. op vers 39.

11 Eene stadt der Philistijnen aen de midlantsche Zee.

12 Oock eene stadt int lant der Philistijnen: daer van siet Ios. 11.22. ende 15.46. 1.Sam. 5.1.

13 Verst. het lant, sorterende onder de stadt Asdod.

7

Ende Godt hielp hem tegen de Philistijnen, ende tegens de Arabiers, die te ¹⁴ Gurbaal woonden, ende [tegen] de ¹⁵ Meüniten.

14 Een plaetse suydwaert gelegen van Iudea, gelijck de Philistijnen westwaert daer van waren, ende de Ammoniten oostwaert.

15 De naem van een seker lantschap, ende volck.

8

Ende de ¹⁶ Ammoniten gaven Uzzia geschencken, ende ¹⁷ sijn naem ginck tot den inganck van Egypten: want hy sterckte sich ¹⁸ ten hoochsten.

16 Siet bov. cap. 20 op vers 1.

17 D. hy wiert seer beroemt, ende vermaert. Vergel. 1.Chro. 14.17 ende onder vers 15. deses cap. Ezec. 16.14.

18 Het woort in den oorspronck is oock soo genomen, 1.Chro. 14.2. ende 23.17. ende 29.25. 2.Chron. 1.1.

9

Daertoe bouwde Uzzia ¹⁹ torens te Ierusalem, aen de ²⁰ Hoeck-poorte, ende aen de ²¹ Dal-poorte, ende aen ²² de hoecken: ende hy stercktese.

19 Te weten, aen de mueren, die Ioas de Coninck Israels, ten tijde van Amazia gebroken hadde. boven 25.23.

20 Hebr. de poorte des hoecx. siet 2.Reg. 14. op vers 13.

21 Hebr. de poorte des dals. Siet van dese Nehem. 2.13. ende 3.13.

22 Ofte, wendingen, ofte, keeringen. T.w. van de muer. Andere behouden het woort Mikzoa, als den eygenen naem eenes torens, ofte sterckte, staende in 't hoochste der stadt Davids. Siet hier van oock, Nehem. 3. vers 19, 24.

10

Hy bouwde oock torens inde ²³ woestijne, ende hieuw vele ²⁴ putten uyt, overmits hy veel vees hadde, beyde inde leechten, ende inde effene velden; acker-luyden, ende wijngaerdeniers op de bergen, ende op ²⁵ de vruchtbare velden: want hy een liefhebber der lant-[bouwerije] was.

23 Namelick, van Arabien, om de invallen van daer te beletten, die ten tijde Iorams geschiet waren, boven 21.16.

24 In de welcke men het water vergaderde, ende bewaerde, ten gebruycke van de menschen, ende van het vee.

25 And. Carmel, dat is in de landouwe, ofte, het lantschap der stadt Carmel, gelegen aen de woestijne Maon, in de stamme van Iuda, seer vruchtbaer, ende overvloedich van schoone vruchten, ende wijngaerden. Elders is Carmel een geberchte gelegen in de stamme Issaschars, seer wel beplant, bezaeyt, ende vruchtbaer, siet 1.Reg. 18. op vers 19. van waer het komt, dat de vruchtbare landouwen een Carmel genoemt worden. Siet 2.Reg. 19. op vers 23.

11

Voorder hadde Uzzia eene ²⁶ heyrkracht van geoeffende ter oologe, uyttreckende ten heyre by benden, nae het getal harer monsteringe, ²⁷ door de hant van Ieiël den Schrijver, ende Mahaseia den Ampt-man: onder ²⁸ de hant van Hanania [een] van de Vorsten des Conincks.

26 Verst. eenige ordinarise benden van krijchs-volck, die de Coninck tegen allen noot veerdich hadde. Vergel. 1.Chron. 27. ende boven 17.14.

27 D. welcke monsteringe gedaen was door middel van Ieiel, etc.

28 D. het beleyt. alsoo vers 13.

12

Het geheele getal vande ²⁹ hoofden der vaderen, der strijtbare helden, was twee duysent, ende ses hondert.

29 Alsoo boven 23.2.

13

Ende onder hare hant was een krijchssheyr, van drie hondert duysent, ende seven duysent, ende vijf hondert, die met strijtbare kracht, ³⁰ sich ter oorloge oeffenden, om den Coninck tegen den vyant te helpen.

30 Hebr. doende oorloge: dat is, die de oorloge hanteerden, daer toe bequaem waren, ende sich gebruycken lieten. Siet 1.Reg. 12. op vers 21.

14

Ende Uzzia bereydde voor hen, voor het gantsche heyr schilden, ende spiessen, ende helmen, ende pantsieren, ende bogen; selfs tot de ³¹ slinger-steenen toe.

31 D. steenen, diese met den slinger na den vyant moesten werpen. Met sulcken slingerwerp heeft David den reuse Goliath soo in 't voorhooft getroffen, dat hy hem nedervelde, 1.Sam. 17.49. Vergel. Iob 41.19.

15

Hy maeckte oock te Ierusalem ³² konstige wercken, bedenckinge van konstige werckmeesters, datse op de torens, ende op de hoecken zijn souden, om met pijlen, ende met groote steenen te schieten: ³³ so ginck sijnen naem tot verre toe uyt: want hy wert ³⁴ wonderlick geholpen, tot dat hy ³⁵ sterck wiert.

32 Hebr. bedenckingen door de bedenckinge des bedenckers. dat is: konstige, ende wel uytgevondene wercken, door de vernuftige bedenckinge, ofte den vondt van een konstich, ofte vernuftich werckmeester, ende ingenieur bedacht.

33 Siet bov. op vers 8.

34 Hebr. hy maecktet wonderlick met, ofte, om geholpen te worden; te weten van Godt, die een Schilt is allen, die op hem betrouwen, Psal. 18.31.

35 Ofte: gesterckt, te weten, in sijn rijcke.

16

Maer als hy sterck geworden was, verhief hem sijn herte tot verdervens toe: ende hy overtradt tegen den HEERE sijnen Godt: want hy ginck ³⁶ inden Tempel des HEEREN, om te roocken op den Reuck-altaer.

36 Verst. In het Heylige, alwaer de Reuck-altaer stont, ende daer niemant mochte incomen, veel min reuckwerck offeren, dan de Priesteren alleene. Dese plaetse is, ond. vers 18. genoemt het Heylichdom.

17

Doch Azaria de ³⁷ Priester ginck hem na: ende met hem des HEEREN Priesters tachtentich kloecke mannen.

37 Verst. Hooge-priester. Siet 1.Chron. 6.10. ende ond. vers 20.

18

Ende sy wederstonden den Coninck Uzzia, ende seyden hem; ³⁸ Het en komt u niet toe, Uzzia, den HEERE te roocken, maer den Priesteren Aarons sonen, die geheyliget zijn, om te roocken; gaet uyt het ³⁹ Heylichdom, want ghy hebt overtreden; ende 't en sal u niet tot eere zijn ⁴⁰ van den HEERE Godt.

38 Vergel. Exod. 30.7, etc.

39 Siet bov. op vers 16. alwaer dit Heylichdom de Tempel genaemt wort. Vergel. 1.Reg. 8.10. ende de aenteeck.

40 T.w. om dat hy 't niet en sal voor goet aensien, maer sekerlick straffen.

19

⁴¹ Doe wert Uzzia ⁴² toornich, ende het reuck-werck was in sijne hant, om te roocken: als hy nu toornich wert tegen de Priesteren, rees de melaetscheyt op aen sijn voor-hooft, voor het aengesichte der Priesteren ⁴³ in 't Huys des HEEREN, van boven den Reuck-altaer.

41 Eenige meynen, dat als doen de aerdbevinge geschiet is; van de welcke te sien is, Amos 1.1. Zach. 14.5. als een openbaer bewijs van de gramschap Godts tegen desen Coninck.

42 Van het Hebr. woort siet Genes. 40. op vers 6.

43 T.w. van den Heere, die van boven, ofte van by desen Altaer yet tegen des Conincks aengesicht schijnt uytgeschoten te hebben, het welcke dese melaetsheyt heeft veroorsaeckt.

20

Als-doen sach de ⁴⁴ Hooft-priester Azaria op hem, ende alle de Priesteren, ende siet, hy was melaetsch aen sijn voorhooft, ende sy stieten hem metter haeste van daer, ja, hy selfs ⁴⁵ wert oock gedreven uyt te gaen, om dat de HEERE hem geplaecht hadde.

44 Hebr. de Priester het hooft, te weten der Priesteren, dat is, de Overpriester.

45 Vergel. Esth. 6. vers 12.

21

^d Also was de Coninck Uzzia melaetsch tot aenden dach sijnes doots, ende melaetsch zijnde, woonde ⁴⁶ in een afgesondert huys, want hy van 't Huys des HEEREN ⁴⁷ afgesneden was: Iotham nu sijn soon was over het huys des Conincks, ⁴⁸ richtende het volck des lants.

d 2.Reg. 15.5.

46 Levitic. 13.46. Num. 5.2. ende 12.14. siet wijders 2.Reg. 15. op vers 5.

47 Dat is, hy wert verklaert onreyn te zijn, ende alleen te moeten woonen, ende niet te mogen in den Voorhof des volcx tot de algemeyne vergaderinge verschijnen; ende dat nae de wet. Lev. 13.46.

48 D. regeerende, ende recht doende. Siet 2.Reg. 15. op vers 5.

22

Het overige nu der geschiedenissen van Uzzia, de eerste, ende de laetste heeft de Propheet Iesaia de sone van Amoz beschreven.

23

Ende Uzzia ontsliep met sijne vaderen, ende sy begroeven hem by sijne vaderen, ⁴⁹ in het velt vande begravenisse, die der Coningen was; want sy seyden, Hy is melaetsch: ende sijn sone Iotham wert Coninck in sijne plaetse.

49 Dat is, op welck velt de graven der Coningen waren; hoe wel sy sijn lichaem, om der melaetsheyt wille niet in, ofte, onder die graven, maer verscheyden, ende in eene afgesonderde plaetse begraven hebben.