Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het ij. Capittel.

Elia verdeelt de Iordane, vers 1, etc. Hy vergunt Elisa sijne bede met sekere conditie, ende vaert ten Hemel in eenen vyerigen wagen, 9. Elisa verdeelt oock de Iordane, 13. wort erkent voor een Prophete van de kinderen der Propheten; 15. dese soecken Eliam, maer te vergeefs, 16. Elisa maeckt de wateren te Iericho gesont, 19. Hy vloeckt eenige kinderen, die hem spottelick nariepen, ende worden van twee beeren verscheurt, 23.

1

HEt geschiedde nu, als de HEERE Elia met een onweder ten hemel opnemen soude; dat Elia met Elisa ginck van ¹ Gilgal.

1 Siet van dese plaetse Deuter. 11.30. Ios. 4.19. ende 5.9.

2

Ende Elia seyde tot Elisa; ² Blijft doch hier; want de HEERE heeft my nae ³ Bethel gesonden: maer Elisa seyde: ⁴ [ Soo waerachtig als] de HEERE leeft, ende uwe ziele leeft; ⁵ ick en sal u niet verlaten: Also gingen sy af nae Bethel.

2 Dit beveelt hy om Elisa te beproeven, ofte om de wijse sijner opneminge uyt eene heylige nedericheyt te verbergen, zijnde hem niet geopenbaert, dat Elisa daer by moeste wesen.

3 Siet van dese stadt Genes. 12. op vers 8.

4 D. soo waer het is, dat de Heere leeft, ende dat ghy leeft, so waer is ’t oock dat ick van u niet en sal scheyden. Dit en is hier eygentlick geen eedt, ten aensien van het tweede lidt, maer eene versekeringe van het gene datmen seyt door vergelijckinge des selfs met yet anders, ’t welcke buyten twijffel is. Alsoo in ’t volgende, ende 1.Sam. 1.26. ende 25.26. ende ond. 4.30, etc.

5 Hebr. so ick u verlaten sal! Alsoo versen 4, 6.

3

Doe gingen de ⁶ sonen der Propheten, die te Bethel waren, tot Elisa uyt, ende seyden tot hem; ⁷ Weet ghy dat de HEERE heden ⁸ uwen heere van ⁹ uwen hoofde wech nemen sal? ende hy seyde; Ick weet het oock wel, swijget ghy stille.

6 Siet 1.Reg. 20. op vers 35.

7 Sy, ende Elisa hebben dit geweten, sonder twijffel door Godes openbaringe, ende den Geest der prophetie.

8 Namelick Elia, wiens discipel, ende dienaer Elisa was.

9 Hebr. van op, ofte over uwen hoofde. D. van u. also vers 5. Sy spreken aldus, siende op de wijse van het sitten in de hooge schoolen, alwaer de Meester, ofte Leeraer, in eene verhevene plaetse sittende, sijner discipulen hoofden aen sijne voeten heeft gehadt, sulcks dat hy van de selve scheydende, als wech ginck van hare hoofden. Vergel. Deut. 33.3. ond. 4.38. ende Actor. 22.3.

4

Ende Elia seyde tot hem, Elisa, blijft doch hier: want de HEERE heeft my nae ¹⁰ Iericho gesonden: maer hy seyde; [Soo waerachtich als] de HEERE leeft, ende uwe ziele leeft, ick en sal u niet verlaten: also quamen sy te Iericho.

10 Een stadt gelegen inden stam Benjamins, niet verde van de Iordane. Sy wert toegenaemt de Palm-stadt, Deuter. 34.3. siet de aenteeckeninge.

5

Doe traden de sonen der Propheten, ¹¹ die te Iericho waren, nae Elisa toe, ende seyden tot hem; Weet ghy dat de HEERE heden uwen heere van u hooft wech nemen sal? ende hy seyde; Ick weet het oock wel, swijget ghy stille.

11 Hier uyt blijckt dat de Propheten, in vele steden hare Collegien gehadt hebben, in de welcke jonge Propheten, ende Leeraren tot bekeeringe des afvalligen Israels opgequeeckt werden.

6

Ende Elia seyde tot hem; Blijft doch hier, want de HEERE heeft my nae de Iordane gesonden; maer hy seyde; [Soo waerachtich als] de HEERE leeft, ende uwe ziele leeft, ick en sal u niet verlaten: ende sy beyde gingen henen.

7

Ende vijftich mannen vanden sonen der Propheten gingen henen, ende ¹² stonden tegen over van verre: ende die beyde stonden aen de Iordane.

12 T.w. om waer te nemen wat den Prophete Elia wedervaren soude.

8

Doe nam Elia sijnen mantel, ende wont [hem] ’tsamen, ende sloech het water, ende het wert herwaert, ende derwaert verdeelt: ende sy beyde gingen daer door op het drooge.

9

Het geschiedde nu, als sy overgekomen waren, dat Elia seyde tot Elisa: Begeert wat ick u doen sal, eer ick van by u wechgenomen worde: ende Elisa seyde: Dat doch ¹³ twee deelen van uwen geest op my zijn.

13 Hebr. de mont van twee, in, ofte, van uwen geest, op, ofte, tot my. D. het deel van twee; het welcke is twee deelen. Het woort mont is voor het deel eeniger sake genomen, Deuter. 21.17. ende Zach. 13.8. De sin is, als of hy seyde: Dewijle ghy, o mijn vader, vele kinderen, dat is, jonge Propheten nalaet, die alle een deel uwer gaven sullen behoeven, so is mijne bede, dat ick twee deelen hebbe, dat is, dat mijn deel noch eens soo groot zy als’t hare, zijnde gelijck uw’ eerstgeboren, ende voorneemste discipel, die in uwe plaetse succederen moet. Andere nemen de dobbele portie ten aensien, ende in vergelijckinge van Elia, so dat Elisa soude begeert hebben noch eens so veel van de prophetische gaven, als Elia daer van hadde. Oock kanmen de begeerte van Elisa simpelick aldus verstaen, dat hy begeert heeft de tweederley prophetische gaven, in de welcke Elia onder andere Propheten seer heeft uytgesteken, dewelcke waren, 1. het voorseggen van toekomende dingen,
2. het doen van groote wonder-wercken. ofte hy verstaet, het deel der prophetie het welcke Elias hadde gehadt, het welcke tweevoudich, dat is, seer groot was geweest, ten aensien van vele andere Propheten.

10

Ende hy seyde; Ghy hebt eene ¹⁴ harde sake begeert: ¹⁵ Indien ghy my ¹⁶ sult sien als ick van by u wechgenomen worde, ’t sal u alsoo geschieden: doch so niet, ’t en sal niet geschieden.

14 Hebr. ghy hebt het harde gemaeckt met bidden. Hardt wort hier genoemt, dat de menschen niet geven en konnen, maer Godt alleen geeft, ende dat seer selden.

15 Dit wort hem als een teecken voor-gestelt van het gene, dat Godt, rakende sijne begeerte, doen soude, op dat hy hier en tusschen nae de vervullinge des teeckens, met vyerige gebeden verlangen soude, ende dat ontfangen hebbende, van nieuws in den roep sijnes prophetischen ampts gesterckt mochte werden.

16 Hebr. sult sien van by u wechgenomen worden.

11

Ende het gebeurde, als sy voort gingen, gaende ende sprekende, siet, so wasser een vyerige ¹⁷ wagen met vyerige peerden, die tusschen hen beyden scheydinge maeckten: alsoo voer Elia met een onweder ten hemel.

17 Geregeert, ende gestiert van de heylige Engelen, vergel. ond. c. 6.17.

12

Ende Elisa sach ’t, ende hy riep: ^{18 a} Mijn vader, mijn vader,) ¹⁹ wagen Israëls, ende sijne ruyteren; ende hy en sach hem niet meer: ende hy vattede sijne kleederen, ²⁰ ende scheurdese in twee ²¹ stucken.

18 So noemt hy sijnen Meester uyt liefde, ende eerbiedinge, gelijck oock ter andere zijde de discipulen sonen harer Meesteren genoemt worden. Siet 1.Reg. 20.35. ende d’aenteeck. daer op.

a 2.Reg. 13.14.

19 D. de macht, ende de sterckte Israels, de welcke ter oorloge meest in wagenen, ende ruyteren was gelegen. De sin is, dat in Elias leere, gebeden, ende wercken, meerdere kacht tot bescherminge des lants was, dan in’t gewelt der oorloge. Vergel. ond. 13.14.

20 Tot een teecken van treuricheyt, die hy maeckte over de wechneminge sijnes Meesters. Siet Genes. 37. op vers 29.

21 Hebr. scheuringen.

13

Hy hief oock Elias mantel op, die van hem afgevallen was, ende keerde weder, ende stont aen den oever der Iordane.

14

Ende hy nam den mantel van Elia die van hem afgevallen was, ende sloech het water; ende seyde, Waer is de ²² HEERE de Godt van Elia? Ia deselve? Ende hy sloech het water ende het wert herwaert ende derwaert verdeelt, ende Elisa ginck daer door.

22 T.w. die in eene gelijcke daet door Elia sijne kracht in’t verdeelen der wateren recht te vooren bewesen hadde. Siet bov. vers 8.

15

Als nu de kinderen der Propheten die tegen over te Iericho waren, hem sagen, so seyden sy, De Geest van Elia rust op Elisa: ende sy quamen hem te gemoete, ende ²³ bogen sich voor hem neder ter aerde.

23 Hem burgerlicke eere bewijsende, als een Propheet gekomen in Elias plaetse, ende rijckelick met sijne Prophetische gaven versien. siet Gen. 18. op vers 2.

16

Ende sy seyden tot hem; Siet nu,

[fol. 171r]

daer zijn by ²⁴ uwe knechten vijftich ²⁵ dappere mannen, laetse doch heden gaen, ende uwen heere soecken, misschien of niet de Geest des HEEREN hem op- ²⁶ genomen, ende op eenen der bergen, of in een der dalen hem geworpen heeft: doch hy seyde, ²⁷ En sendet niet.

24 D. by ons, die bereyt zijn u te dienen.

25 Ofte stercke. Heb. mannen, sonen der dapperheyt, sterckte, ofte kloeckheyt. Verstaet sulcke, die bequaem waren, om dese reyse, ende dit werck aen te nemen.

26 Sy meynden, dat hy hen niet voor altijt, maer alleen voor sekere dagen ontnomen was. Vergel. 1.Reg. 18. de aent. op vers 12.

27 Want hy wiste voorseker, dat hy nae lijf ende ziele, tot Godt in den hemel opgenomen was.

17

Maer sy hielden by hem aen, ²⁸ tot schamens toe, ende hy seyde; Sendet: ende sy sonden vijftich mannen, die drie dagen sochten, doch hem niet en vonden.

28 Dit kan bequamelick verstaen worden van Elisa, om dat hy so lange moeste gebeden worden: hoewel men het oock soude konnen verstaen van de sonen der Propheten, om datse soo lange ende veel moesten bidden.

18

Doe quamen sy weder tot hem, daer hy te Iericho gebleven was; ende hy seyde tot hen; Hebbe ick tot u lieden niet geseyt, En gaet niet?

19

Ende de mannen der stadt seyden tot Elisa: Siet doch, de wooninge deser stadt is goet, gelijck als mijn heere siet, maer het water is quaet, ende het lant ²⁹ onvruchtbaer.

29 D. het lant en laet de vruchten der aerde niet tot haren vollen wasdom, ende rijpheyt komen; ja is oock het leven der menschen, ende der beesten, mitsgaders hares lijfs dracht, ende vrucht schadelick: waer door het lant van inwoonderen berooft wort. waer op het Hebr. woort siet, beteeckenende, berooven van kinderen, menschen, ofte wat den mensche lief is.

20

Ende hy seyde; ³⁰ Brenget my eene nieuwe schale, ende legget daer sout in: ende sy brachtense tot hem.

30 Hebr. nemet my. dat is, nemet, ende brenget my. siet Gen. 12. op vers 15.

21

Doe ginck hy uyt tot de water-welle, ende wierp het sout daer in: ende seyde; Soo seyt de HEERE; Ick hebbe dit water gesont gemaeckt, daer en sal geen ³¹ doot, nochte ³² onvruchtbaerheyt meer van worden.

31 Aen menschen, ende beesten.

32 T.w. niet alleen aen de menschen, ende beesten, maer oock aen het lant, ende het gewas der aerde. Siet bov. op vers 19.

22

Alsoo wert dat water gesont, tot op desen dach: nae het woort van Elisa, dat hy gesproken hadde.

23

Ende hy ginck van daer op nae Bethel: als hy nu den wech opginck, so quamen kleyne jongens uyt de stadt, ³³ die bespotteden hem, ende seyden tot hem, ³⁴ Kael-kop gaet op, kael-kop gaet op.

33 Uyt verachtinge niet alleen sijnes persoons, om dat hy kael was, maer oock sijnes ampts, om dat hy een Propheet des Heeren was, ende volgens een geduerich bestraffer der afgoderye, die dese jongens van der jeucht op ingedroncken hadden, ende daer binnen Bethel soo afgrijselick gepleecht wert, dat de Propheten dese Stadt Bethaven, dat is, een huys der ydelheyt, ende godloosheyt genoemt hebben. Hos. 4.15. Amos 5.5.

34 Hebr. Kael, dat is, die kael is.

24

Ende hy keerde sich achter om, ende hy sachse, ende ³⁵ vloecktese, ³⁶ inden name des HEEREN:Doe quamen twee beeren uyt het wout, ende verscheurden vande selve twee en veertich kinderen.

35 Niet uyt haet van hare persoonen, maer van de afgoderye, die sy soo seer beminden, datse den waren Godt, ende sijne trouwe dienaren, van den tijt datse eenich verstant gehadt hadden, geleert ende gewent waren vyandelick te haten.

36 D. door bevel, ende ingevinge des Heeren; ofte met aenroepinge sijnes naems. In den name des Heeren yet doen, is sulcks te doen, 1. door bevel, last, ende drijvinge Godts, Deut. 18.19. 2.Chron. 33.18. Ioan. 5.43.
2. met het vertrouwen op Godes hulpe, ende de aenroepinge sijnes naems, Psal. 44.6. ende 63.5.
3. om Godts wille, ofte ter oorsake van hem, Matth. 18.5.
4. ter eere Godts, Coloss. 3.17.

25

Ende hy ginck van daer nae den berch ³⁷ Carmel: ende van daer keerde hy weder nae Samaria.

37 Siet 1.Reg. 18. op vers 19.