Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xv. Capittel.

Absalom, de herten des volcks door listige practijcken gestolen hebbende, vers 1, etc. gaet onder schijn van eene gelofte, met sijns vaders oorlof, nae Hebron, maer maeckt aldaer, met Achitophels hulpe, eene groote conspiratie, sich opwerpende voor Coninck, 7. David sulcx hoorende, vlucht in haeste met sijn volck uyt Ierusalem, latende daer alleenlick sommige sijner bijwijven, 13.

1

ENde het geschiedde daerna, dat Absalom sich liet bereyden wagen ende peerden: ende vijftich mannen ¹ loopende voor sijn aengesichte henen.

1 Verst. Trauwanten, lijfgarde, ofte, lackeyen, etc. als 1.Reg. 1.5. siet oock 1.Sam. 8.11. Aldus heeft sich Absalom op eene nieuwe maniere willen voor doen, om den volcke in te planten, dat hy sich droech als erfgenaem van de kroone: zijnde Ammon, de eerstgeboren, doot, ende misschien oock Chilead, de tweede, ofte immers van geen bedrijf. ’T kan oock zijn, dat hy hier mede Salomo heeft willen voorkomen, van wiens successie hy Godes raet ende sijns vaders voornemen mach hebben vernomen.

2

Oock maeckte sich Absalom des morgens vroech op, ende stont aen de zijde van den wech der ² poorte: ende het geschiedde, dat Absalom alle man, die een geschil hadde, om tot den Coninck ten gerichte te komen, tot sich riep, ende seyde; Uyt welcke stadt zijt ghy? als hy dan seyde; Uwe knecht is uyt ³ eenen der stammen Israëls;

2 Van des Conincx hof.

3 D. uyt dese ofte die stadt, gelegen in desen ofte dien stam.

3

So seyde Absalom tot hem; ⁴ Siet, uwe saken zijn goet ende recht: maer ghy en hebt geenen ⁵ verhoorder van des Coninckx wegen.

4 Ofte, lett op uwe saken, sy zijn goet ende recht.

5 D. daer is niemant van des Conincx wegen, die uwe saken behoorlick ondersoecke, ende u aen recht helpe.

4

Voorts seyde Absalom; ⁶ Och, datmen my ten Richter stelde in den lande: dat alle man tot my quame, die een geschil ofte rechts-sake heeft, dat ic hem recht sprake!

6 Hebr. Wie sal my stellen, etc. Eene maniere van wenschen. Vergel. Iudic. 9. op vers 29.

5

Het geschiedde oock, als yemant naederde om sich voor hem te buygen, so reyckte hy sijne hant uyt, ende greep hem, ende kuste hem.

6

⁷ Ende nae die wijse dede Absalom aen gantsch Israël, die tot den Coninck ten gerichte quamen: Also ⁸ stal Absalom het herte der mannen Israëls.

7 Hebr. nae dit woort, ofte, nae dese sake, dat is, aldus, op dese wijse.

8 D. Hy gewan ende trock tot sich de genegentheyt der Israeliten. Vergel. Genes. 31. op vers 20.

7

Ten eynde nu van ⁹ veertich jaer is ’t geschiet, dat Absalom tot den Coninck seyde; Laet my doch henen gaen, ende mijne

9 Waer van af dese 40 jaren te rekenen zijn, is onseker, also de H. Schrift dat niet en vermeldt, ende verscheyden gevoelen daervan is.

[fol. 147v]

¹⁰ gelofte, die ick den HEERE belooft hebbe, te ¹¹ Hebron, betalen.

10 Hy bedeckt sijne heyloose conspiratie met eenen schijn van heylicheyt, om sijnen vader te bedriegen, ende voor het gemeyne volck sijne regeer-sucht te verbergen.

11 Eene plaetse, die door vele aenmerckelicke saken seer vermaert was in Israel. Siet. Gen. 32.2. bov. c. 2.4. ende 5.1, etc.

8

Want ¹² uwe knecht heeft eene gelofte belooft, als ick te ¹³ Gesur in Syrien woonde, seggende: Indien de HEERE my ¹⁴ sekerlick weder te Ierusalem sal brengen, so sal ick den HEERE ¹⁵ dienen.

12 D. ick hebbe, etc.

13 Siet bov. cap. 13.37, 38.

14 Hebr. wederbrengende sal wederbrengen.

15 D. eenen bysonderen Godts-dienst doen met offerhanden te offeren, ende den Heere alsoo voor sijne weldaet, aen my bewesen, te dancken, als mijne gelofte medebrengt.

9

Doe seyde de Coninck tot hem; Gaet in vrede: also maeckte hy sich op, ende ginck nae Hebron.

10

Absalom nu hadde ¹⁶ verspieders uytgesonden in alle stammen Israëls, om te seggen: Als ghy ’t geluyt der basuynen sult hooren, so sult ghy seggen; Absalom ¹⁷ is Coninck te Hebron.

16 Die ’t volck, alreets tot Absalom genegen zijnde, vers 2. tot afval van David mochten bereyden ende moedich maken, om Absalom te volgen.

17 Ofte, regeert.

11

Ende daer gingen met Absalom van Ierusalem twee hondert mannen ¹⁸ genoodicht zijnde, doch gaende in hare eenvoudicheyt: want sy en wisten [van] geen sake.

18 Om Absaloms danck-feest by te woonen, sonder in ’t minste te weten van sijn conspiratie, als volgt.

12

Absalom sondt oock om Achitophel den Giloniter, Davids Raet, uyt sijne stadt, uyt ¹⁹ Gilo [te halen], als hy offerhanden offerde: Ende de verbintenisse wert sterck, ende het volck quam toe, ende vermeerderde by Absalom.

19 Eene stadt in Iuda. Iosu. 15.51.

13

Doe quam daer een bootschapper, tot David, seggende: Het herte eens yegelicken in Israël [volgt] Absalom na.

14

So seyde David tot alle sijne knechten, die met hem te Ierusalem waren; Maeckt u op, ende laet ons vlieden, want daer en soude voor ons geen ²⁰ ontcomen zijn voor Absaloms aengesichte: haestet om wech te gaen, op dat hy niet misschien haeste, ende ons achterhalen, ende een quaet over ons ²¹ drijve, ende dese ²² stadt flae ²³ met de scherpte des sweerts.

20 Indien wy lange hier vertoefden, hy soude ons overvallen, wy souden sijne hant niet konnen ontkomen.

21 Hebr. aendrijve.

22 D. de inwoonders van Ierusalem.

23 Hebr. aen den mont des sweerts.

15

Doe seyden de knechten des Conincx tot den Coninck: Nae alles, wat mijn heere de Coninck verkiesen sal, ²⁴ siet, [hier] zijn uwe knechten.

24 D. Wy zijn bereydt ende willich om u te volgen, ende te doen wat u belieft, wat ghy gebiedt. Vergel. ond. cap. 19.38. ende Psal. 25. op vers 12. Siet oock Genes. 22. op vers 3.

16

Ende de Coninc ginck uyt met zijn gantsche huys, ²⁵ te voete: doch de Coninck liet ²⁶ tien bywijven, om het huys te bewaren.

25 Hebr. op, ofte, met sijne voeten: ende soo in’t volgende. Vergel. vers 30. And. aen sijne voeten. D. achter hem, ofte hem volgende.

26 Hebr. tien wijven, bywijven.

17

Als nu de Coninck met al ’t volck te voete was uytgegaen, so bleven sy staen in eene ²⁷ verre plaetse.

27 Hebr. In een huys (dat is, plaetse) der verheyt. De sin is, also sy een stuckweechs van de stadt gekomen waren, hielden sy stil, om sich in order te stellen, ende alsoo over de beke Kidron te gaen.

18

Ende alle sijne ²⁸ knechten gingen aen sijne zijde henen, oock alle de ^{a 29} Crethi, ende alle de Plethi, ende alle de Gethiten, ses hondert man, die van ³⁰ Gath ³¹ te voete gekomen waren, gingen voor des Conincks aengesichte henen;

28 D. Officieren, ende hovelingen, als dickwijls.

a 2.Sam. 8.18. 1.Reg. 1.38. 1.Chron. 18.17.

29 D. Sijne lijfgarde. Siet 1.Reg. 1. op vers 38.

30 Siet bov. c. 6. op vers 10. ende c. 8. op vers 1.

31 Hebr. Op sijne voeten: verstaet, dat een yeder van hen te voet gekomen was.

19

So seyde de Coninck tot ³² Ithai den Gethiter; Waerom soudt ghy oock met ons gaen? Keert weder, ende blijft by den ³³ Coninck; want ghy zijt ³⁴ vreemt, ende oock sult ghy weder vertrecken nae uwe plaetse.

32 Den Oversten der seshondert, die van Gath tot David gekoomen waren, houden de garnisoen (als sommige meynen) in de stadt Gath, die David den Philistijnen afgenomen hadde. Siet bov. c. 8. op vers 1. Dese is van David mede gebruyckt als een Krijchs-overste, ond. cap. 18.2.

33 T.w. Absalom, die nu van den volcke voor Coninck gehouden wort.

34 So dat Absalom geene oorsake kan hebben, om u suspect te houden, ende dien volgens sult ghy vryelick met Absaloms oorlof, weder nae Gath mogen trecken, daer ghy, by my blijvende, uwen staet ende byhebbende volck in perijkel soudt stellen.

20

³⁵ Gisteren zijt ghy gekomen, ende heden soud’ ick u met ons omvoeren om te gaen? so ick doch gaen moet, waer henen ick gaen kan: keert weder, ende brengt uwe broederen wederom; ³⁶ weldadicheyt ende trouwe zy met u.

35 D. Onlancx.

36 D. gelijcke weldadicheyt ende trouwe moet u wedervaren als ghy aen my bewesen hebt. And. vergelt uwen broederen, die met u zijn, weldadicheyt ende trouwe.

21

Maer Ithai antwoordde den Coninck, ende seyde: [Soo waerachtich als] de HEERE leeft, ende mijn heere de Coninck leeft; In de plaetse, daer mijn heere de Coninck sal sijn, ’t zy ten doode, ’t zy ten leven, daer sal uwe knecht voor seker oock zijn

22

Doe seyde David tot Ithai; So komt, ende gaet ³⁷ over: also ginck Ithai, de Gethiter, over, ende alle sijne mannen, ende alle de kinderkens, die met hem waren.

37 Over, ofte door de beke Kidron, als in’t volgende verhaelt wort.

23

Ende het gantsche ³⁸ lant weende, met ³⁹ luyder stemme, als al ’t volck ⁴⁰ overginck: oock ginck de Coninck over de ^b beke ⁴¹ Kidron, ende al ’t volck ginck over, recht ⁴² nae den wech der ⁴³ woestijne.

38 D. alle inwoonders des lants, omtrent Ierusalem gelegen.

39 Hebr. Grooter.

40 Ofte, doorginck; also sommige meynen, datter ondiepten geweest zijn, daermen te voete konde doorgaen.

b Iohan. 18.1.

41 Loopende Oostwaert voor by Ierusalem, langs den voet van den Olijfberch. Over dese beke ginck oock onse Salichmaker Iesus Christus, Iohan. 18.1. als hy voor ons soude gevangen worden, ende lijden.

42 Hebr. nae ’t aengesichte des wechs, etc.

43 Liggende tusschen Ierusalem, ende de Iordane, anders oock genoemt het vlacke velt. siet ond. vers 28. ende cap. 16.2. ende 17.16. Item bov. cap. 2.29.

24

Ende siet, ⁴⁴ Zadok was oock daer, ende alle de Leviten met hem, dragende de Arke des verbonts Godes, ende sy setteden de Arke Godes neder; ende ⁴⁵ Abjathar ⁴⁶ klom op, tot dat al ’t volck uytter stadt ge-eyndicht hadde over te gaen.

44 Siet bov. cap. 8. op vers 17.

45 Siet van desen 1.Sam. 22.20, etc. ende 30.7, 8. onder 20.25. 1.Reg. 1.7. ende 2.26, 27.

46 ’T kan zijn, dat hy vande hoochte des olijfberchs heeft willen toesien, wanneer al het volck, dat David uyt Ierusalem volchde, soude over de beke Kidron gegaen zijn, ende datter niemant meer en was te verwachten. Vergel. Iosu. 3.17.

25

Doe seyde de Coninck tot Zadok; Brengt de Arke Godts weder in de stadt: indien ick genade sal vinden in des HEEREN oogen, so sal hy my wederhalen, ende salse my laten sien, mitsgaders ⁴⁷ sijne wooninge.

47 And. hare wooninge, N. der Arke. Verstaet den Tabernakel, daer de Arke te dier tijt ingestelt, ende Godt dien volgens aldaer op eene bysondere wijse met sijne genade tegenwoordich was. Siet bov. cap.6.1.

26

Maer indien hy alsoo sal seggen; ⁴⁸ Ick en hebbe geenen lust tot u: ⁴⁹ siet [hier] ben ick, hy doe my, ⁵⁰ soo als het in sijne oogen goet is.

48 Als of hy seyde: belieft het hem daer en tegen my wijders te castijden, ick ben bereyt om my sijnen wille t’ onderwerpen.

49 Siet Genes. 22. op vers 3.

50 D. Soo, als het hem sal welgevallen, ofte, goetduncken.

27

Voort seyde de Coninck tot den Priester Zadok; ⁵¹ Zijt ghy [niet] een Siender? keert weder in de stadt met vrede: oock u lieder beyde sonen, Ahimaaz, uwe soon, ende Ionathan, Abjathars soon, met u.

51 D. een leeraer die op het volck moet toesien? And. Ghy zijt de siender. D. gelijck als een Propheet. (siet 1.Sam. 9.9.) om dat hy den Heere vraegde door Urim ende Thummim, ende van hem antwoort ontfinck: hy mach oock daerenboven een Propheet geweest zijn. Sommige nement aldus: En siet ghy niet? Te weten, hoe de saken gaen, ende wat noodich is.

28

Siet, ick sal vertoeven in de vlacke velden der woestijne, tot datter een ⁵² woort van ulieden kome, datmen my aensegge.

52 D. Eenich bescheyt van ’t gene te Ierusalem passeert, ofte van Absalom wort voorgenomen.

29

Also bracht Zadok, ende Abjathar, de Arke Godts weder te Ierusalem: ende sy bleven aldaer.

30

Ende David ginck op door den opganck der ⁵³ olijven, opgaende ende weenende, ende het hooft was hem ⁵⁴ bewonden; ende hy selfs ginck barvoets: oock hadden al ’t volck dat met hem was, een yegelic sijn hooft bedeckt ende gingen op, opgaende ende weenende.

53 Die op den olijf-berch by menichte stonden.

54 Dit waren teeckenen van rouwe, schaemte, ende vernedringe. siet oock van toedecken, ofte verhullen des hoofts, ond. cap. 19.4. Esth. 6.12. Ierem. 14.3, 4. Ezech. 31.15. Ende van barvoets oft ongeschoeyt gaen, Ies. 20.2, 3, 4. Ierem. 2.25.

31

⁵⁵ Doe gafmen David te kennen, seggende; Achitophel is onder de gene, die sich met Absalom hebben verbonden: dies seyde David; ô HEERE ⁵⁶ maeckt doch Achitophels raet tot sotheyt.

55 And: doe verklaerde David, seggende, etc.

56 Hebr. maeckt sot, verdwaest. Verg. ond. c. 16.23.

32

Ende het geschiedde, als David tot op de ⁵⁷ hoochte quam, dat hy aldaer Godt aenbadt; siet, doe ontmoette hem Husai, de Architer, hebbende sijnen rock ⁵⁸ gescheurt, ende aerde op sijn hooft.

57 T.w. van den olijfberch: van waer hy de stadt ende wooninge des Heeren, daer in de Arke, (een voorbeelt des Messie Iesu Christi) haer verblijf hadde, ende waer henen de geloovige des Ouden testaments, absent ofte ballingen zijnde, hare aengesichte in ’t bidden plegen te richten, tot een teecken, dat sy hare gebeden fondeerden op de verdiensten des Messie. Vergel. 1.Reg. 8.44, 48. Dan. 6.10.

58 Siet bov. cap. 1. op vers 2.

33

Ende David seyde tot hem: So ghy met my voortgaet, so sult ghy ⁵⁹ my tot eenen last zijn:

59 Hebr. Een last op my zijn.

34

Maer so ghy weder inde stadt gaet, ende tot Absalom segt; ⁶⁰ Uwe knecht, ick sal des Conincx zijn: ick ben wel uwes vaders knecht ⁶¹ van te vooren geweest, maer nu so sal ick uwe knecht zijn: so soudt ghy my den raet Achitophels te niete maken.

60 Een afgebroken reden, gelijckmen nu oock spreeckt, voor, Ick ben uwe knecht, ick sal uwe knecht zijn. And. ô Coninck, ick sal uwe knecht zijn: gelijck ick uwes vaders knecht van te vooren geweest ben, alsoo sal ick nu uwe knecht zijn.

61 Hebr. van doe af.

35

⁶² Ende en zijn niet Zadok ende Abjathar, de Priesters, aldaer met u? So sal ’t geschieden, dat ghy alle dinck, dat ghy uyt des Conincks huys sult hooren, den Priesteren, Zadok ende Abjathar, sult te kennen geven.

62 D. die zijn voor seker aldaer. van sulcke maniere van vragen, siet Iudic.4. op vers 6. ende elders dickwijls.

36

Siet, hare beyde sonen zijn aldaer by hen, Ahimaaz des Zadoks, ende Ionathan des Abjathars: so sult ghy-lieden door hare ⁶³ hant tot my senden alle dinck dat ghy sult hooren.

63 D. dienst.

37

Also quam Husai, Davids vrient, in de stadt: ende Absalom quam te Ierusalem.