Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het L. Capittel.

Ioseph beweent sijnen vader, ende doet hem balsemen, vers 1 etc. Na dat de Egyptenaers hem beweent hadden, voert hem Ioseph met Pharaos oorlof, ende statelick geselschap, nae Canaan, 4. alwaer hy, na gehoudene groote rouwe, begraven wort in Abrahams graf-stede, 10. Ioseph, in Egypten weder-gekomen zijnde, wort van sijne broeders demoedichlick versocht om vergevinge, 14. Sijn ouderdom, ende nacomelingen in't derde ende vierde Lit, 22. Sterckt, ende be-eedigt sijne broeders, aengaende het wech-voeren sijner gebeenten: sterft ende wort gebalsemt, 24.

1

DOe viel Ioseph op sijns vaders aengesicht: ende hy weende over hem, ende ¹ kuste hem.

1 Alsoo, dat hy hem oock sonder twijfel de oogen toegeloocken heeft, gelijck Godt Iacob belooft hadde, bov. cap. 46.4.

2

Ende Ioseph geboodt sijnen knechten, den Medicijnmeesters, datse ² sijnen vader ³ balsemen souden: ende de Medicijnmeesters balsemden Israël.

2 D. het doode lichaem sijnes Vaders.

3 Een out gebruyck der Oostersche volckeren, waer door sy de doode lichamen met wel-rieckende kruyden, ende krachtige speceryen bestroyt, ende gevult, ende met salve, daer van gemaeckt, bestreken hebben: welck gebruyck de Heydenen met superstitie, maer de Israëliten met een heylich nadencken, tot een getuygenisse van de toekomende onverderffelickheyt onser lichamen, onderhouden hebben. Siet 2.Chron. 16.14. ende 21.19. Marc.16.1. Iohan. 19.14.

3

Ende ⁴ veertich dagen werden aen ⁵ hem vervult: want alsoo werden vervult de dagen der gener, die gebalsemt werden: ende de Egyptenaers beweenden hem ⁶ tseventich dagen.

4 T.w. op dat door het langduerich balsemen, de kracht van de kostelicke kruyden ende salven alle de leden des lichaems doortrecken mochte.

5 Namelick aen Iacob.

6 Langer dan de Israëliten Aaron ende Mosen beweenden, het welcke maer duerde 30 dagen, Num. 20.29. Deuter. 34.8. Dan sommige meynen, dat onder dese 70 dagen, de voorgemelte 40 der balseminge mede begrepen moeten worden. In welcken sin de beweeninge maer 30 dagen geduert en soude hebben.

4

Als nu de dagen sijns beweenens over waren, so sprack Ioseph tot den ⁷ huyse Pharaos, seggende; Indien ick nu ⁸ genade gevonden hebbe in uwe oogen, spreeckt doch voor de ooren Pharaos, seggende;

7 Verstaet de Vorsten, Raetsheeren, ende vrienden van Pharao, die dagelicks by hem waren: want inde rouwe zijnde, en mochte Ioseph by den Koninck niet verschijnen, nae het gebruyck van Egypten, ende van andere landen. Vergel. Esth. 4.2.

8 Siet bov. cap. 18. op vers 2.

5

Mijn vader heeft my ^a doen sweeren, seggende; ⁹ Siet, ick sterve; in mijn graf, ¹⁰ dat ick my in 't lant Canaan gegraven hebbe, daer sult ghy my begraven: nu dan laet my doch optrecken, dat ick mijnen vader begrave, dan sal ick weder komen.

a Bov. 47.29.

9 Siet boven, cap. 48. op 't vers 21. ende hier vers 24.

10 Alsoo hebben oock andere, doese noch leefden, haer graf tegen haren doot laten bereyden. siet 2.Chr. 16.14. Ies. 22.16. Matth. 27.60.

6

Ende Pharao seyde; Treckt op, ende begraeft uwen vader, gelijck als hy u heeft doen sweeren.

7

Ende Ioseph tooch op, om sijnen vader te begraven, ende met hem togen op ¹¹ alle ¹² Pharaos knechten, de ¹³ Outste van sijn ¹⁴ huys, ende alle ¹⁵ de Outste des lants van Egypten.

11 D. het meerdere deel, te weten, alle die by de wercken waren, ende konden van huys wesen. Verg. Mat. 3.5.

12 Sijne Hofdienaren ende Edellieden. siet bov. 20. op 't vers 8.

13 Sijne Raetsheeren, ende andere mannen van state.

14 D. Hofgesin. siet bov. 34. op 't vers 19.

15 Vorsten, Officieren, ende aensienelicke des lants.

8

Daer toe het gantsche ¹⁶ huys Iosephs, ende sijne broeders, ende het huys sijnes vaders: alleen hare kleyne kinderen, ende hare ¹⁷ schapen, ende hare runderen lieten sy inden lande Gosen.

16 D. huysgesin, huysgenoten, dienaren ende knechten. Verg. de aent. op het voorgaende vers; ende bov. 7. op vers 1.

17 D. haer kleyn ende groot vee. Siet bov. cap. 12. op 't vers 16.

9

Ende met hem togen op, so wagenen, als ruyteren: ende het was een seer ¹⁸ swaer heyr.

18 D. groot in menichte. Alsoo wort een swaer volck genoemt. Num. 20.20. ende 1.Reg. capit. 3.9. het welcke uytgeleyt wort een groot volck. 2.Chron. 1.10. Siet oock, 1.Reg. 10.2. ende 2.Reg. 6.14.

10

Doe sy nu aende ¹⁹ pleyne vanden ²⁰ Doornbosch quamen, die ²¹ aen gene zijde der ²² Iordane is, ²³ hielden sy daer eene groote, ende seer sware rouw-klage: ende hy maeckte sijnen vader eene rouwe van ²⁴ seven dagen.

19 Verstaet hier eene effene, ledige ende opene plaetse, die met doornen beset, ofte afgetuynt was, ofte ontrent de welcke menichte van doornen groeyden.

20 Dat selve woort hebben wy Iud. 9.14. Psal. 58.10. Andere behouden het Hebr. woort ATAD als den eygenen naem deser plaetse.

21 Ten aensiene van de plaetse, daer Moses was, dit schrijvende.

22 Siet bov. 13. op het vers 10.

23 Hebr. So rouwklaechden sy daer eene rouw-klage.

24 D. Ioseph verordende den tijt van 7 dagen, om te beschicken al wat tot de rouw-draginge, ende de begraeffenisse noodich was. siet Eccles. 22.13.

11

Als de ²⁵ inwoonders des lants, de Canaaniten, dien rouwe sagen in de pleyne van den doornbosch, so seyden sy; Dit is eene sware rouwe der Egyptenaren: daerom noemdemen ²⁶ haren naem, ²⁷ Abel Mizraim, ²⁸ die aen het veyr der Iordane is.

25 Hebr. de inwoonder. also in 't volgende, de Canaaniter.

26 T.w. der voorseyder plaetse.

27 D. de rouwe der Egyptenaren, ofte, de rouw-dragende der Egyptenaren.

28 Alsoo in 't voorgaende vers 10.

12

Ende sijne sonen deden ²⁹ hem, soo gelijck ³⁰ als hy hen geboden hadde.

29 N. Iacob.

30 Siet bov. 49.29.

13

Want ^b sijne sonen voerden hem in het lant Canaan, ende begroeven hem inde speloncke des ackers ^{31 c} Machpela: dewelcke Abraham met den acker gekocht hadde tot eene erf-begraeffenisse van Ephron den Hethiter, tegen over ³² Mamre.

b Actor. 7.16, 17.

31 Siet bov. c. 49.30.

c Bov. 23.16.

32 Siet bov. 43. op vers 30.

14

Daerna keerde Ioseph weder in Egypten, hy, ende sijne broeders, ende alle die met hem opgetogen waren, om sijnen vader te begraven; na dat hy sijnen vader begraven hadde.

15

Doe Iosephs broeders sagen dat haer vader doot was, so seyden sy; Misschien sal ons Ioseph haten: ende hy sal ons ³³ gewisselick vergelden al het quaet, dat wy hem ³⁴ aengedaen hebben.

33 Hebr. vergeldende vergelden, ofte, wederkeeren.

34 Hebr. weder-gedaen, ofte, vergolden hebben: T.w. voor alle die ootmoedige beden ende vriendelicke smeeckingen, die hy, in onse handen zijnde, aen ons gedaen heeft, ende wy hem afgeslagen hebben. Siet bov. capit. 42.21. alsoo ond. vers 17.

16

Daerom ³⁵ ontboden sy aen Ioseph, seggende; ³⁶ Uwe vader heeft bevolen voor sijn doot, seggende,

35 Hebr. sy hebben bevolen aen, ofte, tot Ioseph. Dat is; sy hebben aen Ioseph eenige afgeveerdicht, dien sy bevolen hebben hem uyt haren naem wat aen te dienen.

36 Sy begeeren vergiffenisse van Ioseph, gebruyckende daer toe 4 redenen.1. om dat haer vader [soose seggen] sulcx voor sijne doot begeert hadde.
2. om datse sijne broederen waren.
3. om datse berouw hadden, ende hare sonden bekenden.
4. om datse van eene religie met hem waren.

17

Soo sult ghy tot Ioseph seggen, Ey, vergeeft doch de overtredinge uwer broederen, ende hare sonde, want sy u quaet aengedaen hebben, maer nu vergeeft doch de overtredinge ³⁷ der dienaren ³⁸ des Godts uwes vaders: ende Ioseph ³⁹ weende, als sy tot hem spraken.

37 Die den selven Godt met u dienen, ende ons bevolen heeft malkanderen de misdaden te vergeven, gelijck wy begeeren dat hy ons genadich zy.

38 Siet bov. 26. op het vers 24. ende 31. op het vers 42.

39 Sonder twijfel, om datse seer beweechlick spraken van eene sake, die hy niet en konde sonder beweginge aenhooren, te meer om dat hy merckte hare vreese van straffe, ende misvertrouwen van sijne goetheyt.

18

⁴⁰ Daerna quamen oock sijne broe-

40 T.w. na datse gehoort hadden het rapport der gener, die sy aen Ioseph afgeveerdigt hadden.

[fol. 27r]

ders, ende vielen voor hem neder, ende seyden; Siet, wy zijn u tot knechten.

19

Ende Ioseph seyde tot hen; En vreeset niet, want ⁴¹ ben ick ^d in de plaetse van Godt?

41 D. ben ick Godt, die de macht soude hebben u quaet te doen, dien Godt door my goet doen, ende behouden wil?

d Bov. 45.5.

20

Ghylieden wel, ghy hebt quaet tegen my gedacht: [doch] Godt heeft dat ten goede gedacht; op dat hy dede, ⁴² gelijck het te desen dage is, om een groot volck in 't leven te behouden.

42 D. gelijck het heden blijckt, ende voor alle menschen openbaer is.

21

Nu dan en vreeset niet; ick sal u ende uwe kleyne kinderen onderhouden: So troostede hy hen, ende ⁴³ sprack nae haer herte.

43 Siet bov. c. 34. op het vers 3.

22

Ioseph dan woonde in Egypten, hy, ende sijnes vaders huys: ende Ioseph leefde hondert, ende tien jaren.

23

Ende Ioseph sach van Ephraim ⁴⁴ kinderen, des derden gelits: oock werden de sonen ^e Machirs, des soons Manasses, op ⁴⁵ Iosephs knien geboren.

44 Hebr. kinderen der derden. D. kinderen tot in het derde gelit: dat is, kinderen van kints kinderen. Siet van dergelijcken segen, Iob 42.15. ende Psal. 128.6. Hier begint vervult te worden de prophetie van Iacob bov. cap. 48.19.

e Num. 32.39.

45 D. die Ioseph in hare eerste jonckheyt met blijtschap ende vermakinge placht op sijnen schoot te setten, ende daer mede te spelen, gelijckmen met de kleyne kinderkens gemeynlic doet. Verg. bov. 30.3.

24

Ende Ioseph seyde tot sijne broederen; ⁴⁶ Ick ^f sterve: maer Godt sal u gewisselick ⁴⁷ besoecken, ende hy sal u doen optrecken uyt desen lande, in het lant, 't welck hy Abraham, Isaac, ende Iacob gesworen heeft.

46 Siet bov. vers 5.

f Hebr. 11.22.

47 Hebr. besoeckende besoecken. D. hy sal u sekerlick besoecken; te weten, nae sijne genade; om u wel te doen, ende sijne beloften aen u te volbrengen. Siet bov. cap. 21. op vers 1. ende hier het volgende vers.

25

Ende Ioseph dede de sonen Israëls sweeren, seggende: Godt sal u gewisselick besoecken, ^g so ⁴⁸ sult ghy mijne beenderen van hier opvoeren.

g Exod. 13.19. Ios. 24.32.

48 Dit beveelt hy, niet uyt superstitie, maer uyt een vast geloove, waer door hy voorseker hielt dat sijn geslachte, het lant van Canaan besitten soude, ende dat het selve hen allen was tot een voorbeelt ende onderpant van het Hemelsche Canaan: begeerende uyt sulcke oorsake, dat sijne beenderen daer eyndelick souden gevoert worden. Siet Hebr. 11.22.

26

Ende Ioseph sterf, ⁴⁹ hondert ende tien jaren out zijnde: ende sy ⁵⁰ balsemden hem, ende men leyde hem in eene ⁵¹ kiste in Egypten.

49 Hebr. een soon van 110 jaren.

50 Siet bov. op vers 2.

51 Daer in sijn doode lichaem is bewaert geweest, om te sijner tijt nae 't lant Canaan vervoert te mogen worden, het welcke hondert vijf en vijftich jaren daer na geschiet is, als de kinderen Israëls uyt Egypten togen.

FINIS