Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xlv. Capittel.

Ioseph geeft sich eyndelick sijnen broederen te kennen, ende troostse met Godes wonderlicke voorsichticheyt, geeftse last van sijnen vader alles te bootschappen, ende hem in Egypten te brengen, vers 1 etc. Desgelijcx doet oock Pharao, 16. Ioseph veerdichtse af met wagenen, teeringe, ende geschencken, insonderheyt voor sijnen vader, ende geeft haer eene goede vermaninge, 21. T' huys komende vertellen sy alles haren vader, die 't ten laetsten gelooft, ende bereyt sich met groote blijtschap op de reyse, 25.

1

DOe konde sich Ioseph ¹ niet bedwingen voor alle die by hem stonden; ende hy riep, ² Doet alle man ³ van my uytgaen: ende daer en stont ⁴ niemant by hem, als Ioseph sich aen sijne broederen bekent maeckte.

1 T.w. van weenen: gelijck hy te vooren gedaen hadde, c. 43.31.

2 Dit doet hy om sijne, ende sijner broederen eere by de Egyptenaren te bewaren, overmits sy hooren mochten van hem, dat hy verkocht was, ende van sijne broederen, dat sy hem verkocht hadden.

3 Hebr. van by my, of, van neffens my. dat is, uyt mijne tegenwoordicheyt.

4 Dan alleen sijne broederen.

2

Ende ⁵ hy verhief sijne stemme met weenen; so dat het ⁶ de Egyptenaers hoorden, ende dat het Pharaos ⁷ huys hoorde.

5 Hebr. hy gaf.

6 Die effen uyt de kamer gegaen zijnde, noch niet verre gekomen en waren.

7 Dat is, hofgesin, tot dewelcke dit geruchte stracx verspreyt is, als ond. vers 16.

[fol. 24r]

3

Ende Ioseph seyde tot sijne broederen; Ick ben Ioseph; leeft mijn vader noch? ende sijne broeders ⁸ en konden hem niet antwoorden; want sy waren verschrickt voor sijn aengesichte.

8 Van wegen de conscientie harer mishandelinge aen Ioseph, ende sijne tegenwoordige hoocheyt ende macht, om sich aen hen te wreken, in dien hy wilde.

4

Ende Ioseph seyde tot sijne broederen; Naedert doch tot my; ende sy naederden: Doe seyde hy; ^a Ick ben Ioseph uwe broeder, ^b dien ghy ⁹ nae Egypten verkocht hebt.

a Actor. 7.13.

b Bov. 37.28. Psal. 105.17. Actor. 7.9.

9 Siet bov. 37.28.

5

Maer nu, ^c weest niet bekommert, ende ¹⁰ [de toorne] en ontsteke niet in uwen oogen, om dat ghy my hier henen verkocht hebt: want ¹¹ Godt heeft my voor u aengesichte gesonden, tot behoudenisse ¹² des levens.

c Ond. 50.19, 20, 21.

10 Ofte, droefheyt; ofte, spijticheyt; ofte eenige andere quade beweginge. Verg. bov. 31.35. ofte, latet u niet verdrieten, ofte mishagen, ofte, en laet geene quade gesintheyt in u blijcken.

11 Door sijne wijse, goede, ende almogende regeringe, u quaet werck tot een goet eynde wendende; gelijck hy gedaen heeft met het werck van Saul, 1.Sam. 19.9. van Absalom, 2.Sam. 12.12. van Simei, 2.Sam. 16.10. van Achitophel, 2.Sam. 17.14. van de vyanden Iobs, Iob 1.21. vande Ioden, Actor. 2.23. etc. Siet 2.Sam. 12. op het vers 12.

12 T.w. van u lieden. And. tot leeftocht. als Iud. 6.4. ende 17.10.

6

Want het zijn nu twee jaren des hongers ¹³ in 't midden des lants; ende daer zijn noch vijf jaren inde welcke geene ploeginge, noch oogst zijn en sal.

13 D. door 't gantsche lant.

7

Doch Godt heeft my ¹⁴ voor u lieder aengesicht henen gesonden, ¹⁵ om u een overblijfsel te stellen op d'aerde; ende om u by het leven te behouden ¹⁶ door eene groote verlossinge.

14 Verg. bov. 32. de aent. op 't vers 3.

15 D. op dat in desen gemeenen noot ghy lieden mochtet onderhouden worden, en de nakomelingen van u mochten overblijven. And. op datter soude overblijven daer van ghy soudt konnen leven.

16 And. tot eene grote verlossinge, ofte, ontkominge; sy wort groot genoemt, ten aensiene van het wonderbare werck der goddelicker voorsichticheyt, hier in klaerlick blijckende; ende van de groote weldaet hier door aen de Israëliten bewesen, die in seer grooten getale overblijven souden.

8

Nu dan, ghy ¹⁷ en hebt my herwaerts niet gesonden, maer Godt selve, die my tot Pharaos ¹⁸ vader gestelt heeft, ende tot eenen heere over sijn gantsch huys, ende Regeerder in't gantsche lant van Egypten.

17 D. 'T en was uwe meyninge, noch voornemen niet, om my een Regeerder te maken in Egypten; maer Godt heeft het gedaen, beleydende u werck tot uwen besten.

18 D. tot sijnen voorneemsten Raetsheere, die sijne saken met vaderlicke sorge soude bestieren, ende dien hy als eenen vader achten soude.

9

Haestet u, ende trecket op tot mijnen vader, ende segget tot hem, Alsoo seyt uw' sone Ioseph: Godt heeft my tot eenen heere den gantschen Egyptenlande gestelt: komt af tot my, ¹⁹ en vertoeft niet.

19 Hebr. en staet niet, ofte, en blijft niet staen.

10

Ende ghy sult inden lande ²⁰ Gosen woonen, ende nae by my wesen, ghy, ende uwe sonen, ende uwer sonen sonen, ende uwe schapen, ende uwe runderen, ende al wat ghy hebt.

20 Een lant in Egypten naest het lant van Canaan gelegen, seer vruchtbaer, vol weyden, ende volgens dien, bequaem voor die met vee om gingen.

11

Ende ick sal u aldaer onderhouden: want daer sullen noch vijf jaren des hongers zijn; op dat ghy niet ²¹ en verarmt, ghy, ende u huys, ende alles wat ghy hebt.

21 D. door armoede en vergaet.

12

Ende siet, uwe oogen sien 't, ende de oogen mijnes broeders Benjamins; dat ²² mijn mont tot u spreeckt.

22 D. dat ick tot u spreke niet door eenen taelman in eene andere tale, maer door mijne eygene tonge, in uwe eygene sprake.

13

Ende bootschappet mijnen vader alle mijne heerlickheyt in Egypten, ende alles wat ghy gesien hebt: ende haestet u, ende ^d brenget mijnen vader herwaerts af.

d Actor. 7.14.

14

Ende hy viel aen Benjamins sijnes broeders ²³ hals, ende weende: ende Benjamin weende aen sijnen hals.

23 Hebr. halsen. Verg. bov. cap. 33. vers 4.

15

Ende ²⁴ hy kuste alle sijne broederen, ende hy weende over ²⁵ hen: ende ²⁶ daer na spraken sijne broeders met hem.

24 Siet bov. cap. 29. vers 11. ende cap. 31. vers 28.

25 D. terwijle hy hen aenden hals lach, ende hen kuste.

26 Siende Iosephs oprechte ende hertelicke beweginge, so grijpense nu eenen moet, ende beginnen wat vryer met Ioseph te spreken.

16

Als dit ²⁷ geruchte in het huys Pharaos gehoort wert, datmen seyde, Iosephs broeders zijn gekomen; ²⁸ was het goet in de oogen Pharaos, ende inde oogen sijner knechten.

27 Hebr. stemme. soo wort dit woort oock genomen Ierem. 10.22. Act. 2.6. etc.

28 D. het beviel hem wel.

17

Ende Pharao seyde tot Ioseph; Segt tot uwe broederen, Doet dit, ladet uwe beesten, ende trecket henen, gaet nae het lant Canaan:

18

Ende nemet uwen vader, ende uwe ²⁹ huysgesinnen, ende komet tot my; ende ick sal u ³⁰ het beste van Egyptenlant geven, ende ghy sult ³¹ het vette deses lants eten.

29 Hebr. huysen. als vers 11.

30 Hebr. het goede, D. het beste ende vruchtbaerste.

31 D. het lieflickste ende uytnemenste, dat Godt uyt, ende op der aerde geeft, tot onderhout des menschelicken levens. Verg. Num. 18.12, 29, 30. Deut. 32.14. Psal. 147.14.

19

³² Ghy zijt doch gelast, ³³ doet dit, nemet u uyt Egyptenlant wagenen voor uwe kinderkens, ende voor uwe wijven, ende voeret uwen vader, ende komet.

32 N. ghy Ioseph dat is, ghy zijt met genoechsame macht uyt mijnen name versien.

33 Dit is geseyt in 't getal van velen, ende 't siet op de broederen Iosephs.

20

Ende ³⁴ uwe ooge en verschoone uwen huysraet niet: want het beste van gantsch Egyptenlant, dat sal uwe zijn.

34 Latet u niet beswaren, of ghy wat van uwen huysraet soudet achter-laten, ofte dat u op den wech wat soude mogen verderven, ofte in desen dieren tijt na de weerde niet soudet konnen verkoopen.

21

Ende de sonen Israëls deden alsoo: So gaf Ioseph hen wagenen, nae Pharaos ³⁵ bevel; oock gaf hy hen teer-kost op den wech.

35 Hebr. mont.

22

Hy gaf hen allen, yeder-een, ³⁶ wissel-kleederen: maer Benjamin gaf hy drye hondert ³⁷ silverlingen, ende vijf wissel-kleederen.

36 Hebr. wisselinge, of, veranderinge van cleederen. dat is, soodanige die sy niet dagelijcx en gebruycten; hoedanige groote Heeren plachten anderen te geven tot vereeringe, ofte vergeldinge. Iud. 19.12, 19. 2.Reg. 5.5.

37 Siet bov. 20. op het vers 16.

23

Ende sijnen vader ³⁸ desgelijcx sondt hy tien eselen, dragende van het beste van Egypten, ende tien eselinnen, dragende koorn, ende broot, ende ³⁹ spijse voor sijnen vader op den wech.

38 Hebr. als dit. dat is, gelijckelick, ofte, desgelijcx, ofte, aldus. dat is, gelijck volgt.

39 And. toespijse.

24

Ende hy sondt sijne broeders henen; ende sy vertrocken: ende hy seyde tot hen; ⁴⁰ En verstoort u niet op den wech.

40 T.w. mits te twisten, ende tegens malkanderen vertoornt te worden over 't gene dat ghy my in voortijden gedaen hebt.

25

Ende sy trocken op uyt Egypten: ende sy quamen in het lant Canaan tot haren vader Iacob.

26

Doe bootschapten sy hem, seggende; Ioseph leeft noch, ja oock is hy regeerder in gantsch Egyptenlant: Doe ⁴¹ besweeck sijn herte; want hy en geloofdese niet.

41 T.w. door onverwachte blijtschap, ende groote verwonderinge, dewijle hy nu ontrent de twee ofte drie en twintich jaren niet van hem gehoort en hadde.

27

Maer als sy tot hem gesproken hadden alle de woorden Iosephs, die hy tot hen gesproken hadde, ende dat hy de wagens sach, die Ioseph gesonden hadde om hem te voeren; ⁴² so wert Iacobs hares vaders geest levendich.

42 Door sonderlinge vreuchde over dese gantsch seltsame, ende onverwachte sake, wert hy soo verquickt dat hy nieuwe krachten des geests, ende des lichaems heeft gekregen.

28

Ende Israël seyde; ⁴³ 'T is genoech, mijn sone Ioseph leeft noch: ick sal gaen, ende hem sien, eer ick sterve.

43 Ofte, 'T is vele, ofte, eene groote sake.