Spiegel der Letteren. Jaargang 5

[p. 229]

Aanvullende bronnenopgave bij J. de Harduwijns Goddelicke lof-sanghen (1620)

In de heruitgave van de Goddelicke Lof-Sanghen (Seven Sinjoren, Antwerpen, 1933) hebben we verwezen naar de ons toen bekende bronnen van bepaalde gedichten.

In aansluiting daarbij moge nog de aandacht worden gevestigd op enkele naderhand ontdekte gegevens. Dat daarmee alle bronnen aangeboord zouden zijn, is bij een typisch imitatio-dichter als Justus de Harduwijn uitgesloten. Ongetwijfeld liggen nog meerdere literaire voorbeelden hier en daar verborgen. De speurtocht erheen leidt echter - na raadpleging van de oorspronkelijke auteursedities - naar een doolhof van verzamelbundels of anonieme uitgaven, en daarbij speelt het toeval de grootste rol.

1. I Den Lof-Sang S. Ambrosii tot den Heylighen Gheest (blz. 25) moet evenals andere kerkelijke hymnen naar Franse parafrasen zijn nagevolgd.

Wellicht is de bron Robert Estienne's Paraphrase sur l'hymne de la Pentecoste (cf. Les Larmes de Saint Pierre, et autres vers sur la Passion, plus quelques paraphrases sur les Hymnes de l'année - Paris 1606).

2. II Psalm 103 behelsende de wonderbaere voorsichtigheydt Gods over den hemel, aerde ende zee (blz. 27-31), hebben we vroeger geïnterpreteerd als een navolging naar Ph. Desportes (cf. De Dichter J. de Harduijn, 1926, Bronnen, blz. 446-455). Dit is een vergissing.

De Harduwijns parafrase is rechtstreeks geïnspireerd door J. du Perron (1556-1618), wiens werken echter postuum, d.i. in 1622 verschenen (cf. Les diverses Oeuvres de l'illustrissime cardinal Du Perron, - Paris, A. Estienne, 1622, - 2^e dl. Recueil des Poésies de Monsieur Du Perron, blz. 5-9).

Du Perrons tekst moet wellicht vóór 1622 in een of andere verzamelbundel zijn verschenen. Mogelijk is ook, dat hij met de Harduwijn correspondeerde.

Hier zij nog verwezen naar een recentere bloemlezing, waarin de tekst is opgenomen: Poètes chrétiens du XVIe siècle. Textes choisis publiés avec des notices par Henry La Maynardière (Paris, Bloud, 1908), blz. 298-303.

Ter vergelijking volge de eerste strofe van beider parafrase.

Du Perron:

Esprit qui fais mouvoir mes nerfs et mes arteres,
Qui formes ma parole, et distingues ses sons,
Qui consacres ma bouche, et l'ouvres aux mysteres.
Bénis le Souverain en tes sainctes chansons.

[p. 230]

de Harduwijn:

Wel Gheest, die daer beroert mijn bloedt/en al mijn leden/
Die opent mijnen mondt tot schoon verborghentheden/
Die klincken doet mijn stem/die mij de taele sticht/
Looft/en verheft den Heer met een vroed-sinnigh dicht.

Op te merken valt, dat van de oorspronkelijke 38 strofen, de H. er 37 nagevolgd heeft; alleen str. 28 ontbreekt.

3. V Anderen Lof-Sang op de Gheboorte Jesu Christi (blz. 36-37) is een navolging naar M. Bertaut (Oeuvres Poétiques, ed. A. Chenevière, Paris 1891 - 1 Cantique sur la naissance de nostre Seigneur).

B.: Soit que de vostre corps vous viviez déchargez.
de H.: Gheesten, weer dat ghe leeft lichaemeloos ghescheen.

4. XI Lof-Sangh ter Hemel-Vaert van Maria Moeder Gods (blz. 49-51). Meerdere strofen staan onder invloed van Bertauts Cantique de la Vierge Marie (cf. Oeuvres, Chenevière, Paris, 1891, blz. 511).

5. XXX Sonnet Waermede den Landt-man is Godt opdraeghende zijn eerste nieuwe vruchten (blz. 85-86). De bron is J. du Bellay's sonnet A Cerès, a Bacchus et a Palès (Voeux Rustiques 1558) met het incipit-vers:

De fleurs, d'espies, de pampre je couronne.
de H.: Dit versch ghesneden gras/dees aeren/en wijn-blaeren.

6. LXV Den Kerckelijcken Lof-Sangh: Te Deum laudamus (blz. 140-141). De bron is Ronsards Paraphrase sur le Te Deum-laudamus, voor het eerst verschenen in Oeuvres 1567 (Les Hymnes), en ook opgenomen in de verzamelbundel La Muse Chrstienne, ou Recueil des poësies Chrestiennes tirees des principaux Poëtes François (Paris, Gernais Malot, 1582), blz. 18-19.

Voor zover ons bekend, is dit het enige naar Ronsard nagevolgde gedicht. De aanvangsstrofe luidt:

O Seigneur Dieu, nous te loüons
Et pour Seigneur nous t'avoüons:
Toute la terre te revere
Et te confesse, Eternel Pere.

Ronsards parafrase telt 16 strofen, de Harduwijns 15: str. 15 van Ronsard werd niet vertolkt.

Gent

O. Dambre